Bitwa o Anglię
Z Wikipedii
| Bitwa o Anglię II wojna światowa |
|||||||||||||||||
 Bombowce Heinkel He 111 nad Londynem w czasie Bitwy o Anglię |
|||||||||||||||||
| Data | czerwiec 1940 - Maj 1941 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Przestrzeń powietrzna nad Wielką Brytanią | ||||||||||||||||
| Wynik | Zwycięstwo Wielkiej Brytanii | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
_crowned.svg/50px-Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg.png){kind=small}
Bitwa o Anglię – kampania powietrzna nad południową i centralną Anglią, toczona między niemieckim lotnictwem Luftwaffe a brytyjskim RAF, w czasie drugiej wojny światowej, w okresie od 8 sierpnia do 31 października 1940 roku. Określana jest też jako bitwa o Wielką Brytanię, zwłaszcza w historiografii brytyjskiej (Battle of Britain). Była to pierwsza kampania toczona wyłącznie za pomocą lotnictwa.
Spis treści |
[edytuj] Przyczyny starcia
Po zdobyciu Francji, Adolf Hitler oczekiwał, że Wielka Brytania wycofa się z wojny, korzystając z niemieckiej oferty pokojowej i da Niemcom wolną rękę w działaniach w Europie. W początkowych planach niemieckich nie leżało natomiast zdobycie Wielkiej Brytanii. Wobec stanowczego odrzucenia niemieckich sugestii pokojowych przez rząd brytyjski pod przewodnictwem premiera Winstona Churchilla, Hitler zarządził przygotowania do inwazji morskiej na Wyspy Brytyjskie, pod kryptonimem Seelöwe (Lew Morski). Operacja inwazyjna, borykająca się z dużymi problemami logistycznymi po stronie niemieckiej, nieprzygotowanej do szybkiego zapewnienia licznych środków transportu morskiego, miała według dyrektyw być gotowa na połowę sierpnia. Warunkiem koniecznym do realizacji tego planu było osiągnięcie przewagi w powietrzu poprzez zniszczenie brytyjskiego lotnictwa w powietrzu i na ziemi, co stało się głównym celem niemieckim bitwy o Anglię. W początkowych jej fazach celami ponadto było niszczenie brytyjskiej floty i żeglugi, zwłaszcza na kanale La Manche, a w środkowej, decydującej fazie, stało się nim niszczenie brytyjskiego przemysłu lotniczego. Ubocznym celem była izolacja Wielkiej Brytanii przez niszczenie transportu morskiego, wpływające na złamanie chęci oporu. Wobec nie osiągnięcia przewagi w powietrzu, począwszy od czwartej fazy (7 września 1940) głównym celem niemieckim stało się złamanie chęci oporu w społeczeństwie brytyjskim, zmierzające do wycofania się Wielkiej Brytanii z wojny.
[edytuj] Bezpośrednie przygotowanie i przebieg
Luftwaffe zostało do bitwy zgrupowane w 3 Floty Powietrzne (Luftflotten). Luftflotte 2, dowodzona przez marszałka (Generalfeldmarschall) Alberta Kesselringa była odpowiedzialna za bombardowanie południowowschodniej Anglii i Londynu, Luftflotte 3, dowodzona przez marszałka Hugo Sperrle miała bombardować południozachodnią i północnozachodnią Anglię, a Luftflotte 5, dowodzona przez Generaloberst Hansa-Jürgena Stumpff, rozmieszczona w Norwegii, miała atakować północą Anglię i Szkocję. Pod koniec kampanii, nieznaczny udział w niej wziął również korpus lotnictwa włoskiego (Corpo Aereo Italiano). Początkowo Niemcy oceniali, że wystarczą im cztery dni na pokonanie lotnictwa myśliwskiego na południu Anglii i dalsze cztery tygodnie na zniszczenie celów naziemnych na pozostałym obszarze kraju, w tym przemysłu lotniczego. Ataki miały być skierowane najpierw na lotniska na wybrzeżu, następnie przesuwane w głąb lądu, w kierunku Londynu.
W kampanii tej historycy wyróżniają pięć faz, różniących się rodzajem i natężeniem działań: pierwsza od 10 lipca do 7 sierpnia, druga od 8 sierpnia do 23 sierpnia, trzecia od 24 sierpnia do 6 września, czwarta od 7 do 30 września i piąta od 1 do 31 października. We wcześniejszej historiografii bitwę dzielono na cztery fazy: 8 - 18 sierpnia, 19 sierpnia - 5 września, 6 września - 5 października i 6 - 31 października, lecz podział na pięć faz jest bardziej adekwatny do przebiegu kampanii i zmian rodzaju walk.
W pierwszej fazie od 10 lipca do 7 sierpnia miała miejsce początkowa próba odcięcia Wielkiej Brytanii przez niszczenie jej żeglugi na kanale La Manche oraz portów, jak również sondaż brytyjskiej obrony myśliwskiej. Druga faza, począwszy od 8 sierpnia do 23 sierpnia, cechowała się znaczną intensyfikacją niemieckich działań przeciw żegludze i podjęciem pierwszej próby zniszczenia brytyjskiego lotnictwa myśliwskiego. W tej fazie atakowano lotniska na południu Anglii oraz porty i konwoje morskie. Główne uderzenie niemieckie, o kryptonimie Adlertag (Orli dzień) było planowane na 10 sierpnia, lecz ostatecznie na skutek warunków pogodowych zostało przesunięte na 13 sierpnia. Uderzenie to nie zostało jednak skoordynowane i zostało odparte przez lotnictwo alianckie. Brytyjczycy zachowali lotniska w stanie używalności i utrzymali panowanie w powietrzu; straty niemieckie - 450 samolotów, brytyjskie - 153. Przekreśliło to szansę inwazji na Zjednoczone Królestwo, była ona zresztą od początku nierealna, jako że flota niemiecka podczas inwazji na Norwegię poniosła zbyt poważne straty by przerzucić przez Kanał La Manche wystarczającą liczbę wojsk. Trwająca od 24 sierpnia do 6 września trzecia faza miała na celu zniszczenie brytyjskiego lotnictwa w głębi kraju, zarówno w powietrzu, jak i jego zaplecza w postaci lotnisk i fabryk lotniczych. Celu tego nie osiągnięto; Brytyjczycy tracąc 219 samolotów, strącili 400 niemieckich.
Między 7 a 30 września miała miejsce czwarta faza bitwy, w której dowództwo niemieckie zmieniło priorytety strategiczne i podjęło bombardowania Londynu w celu osłabienia brytyjskiej woli obrony. Decyzja ta według niektórych historyków była spowodowana chęcią rewanżu Hitlera za atak bombowców brytyjskich na Berlin. Taka zmiana celów niemieckich spowodowała przegraną Niemców, którzy byli już blisko osiągnięcia celu znaczącego osłabienia lotnictwa brytyjskiego, wykruszającego się w intensywnych walkach trzeciej fazy. Inni badacze twierdzą, że przyczyną zmiany priorytetów strategicznych było przekonanie Hitlera o niemożności zdobycia kontroli w powietrzu w stopniu wystarczającym do przerzucenia wojsk przez kanał La Manche. Spowodowało to, że zdecydował się na wymuszenie brytyjskiej kapitulacji przez przeprowadzanie nalotów terrorystycznych. Dziennie bomby zabijały kilkuset mieszkańców i raniły pięć razy tyle, ale pomimo łącznych strat 14 tysięcy cywilów nie została złamana wola walki Brytyjczyków. W ostatniej, październikowej fazie, niemieckie ataki osłabły i naloty dzienne wielkich formacji zostały zastąpione przez nękające ataki szybkich samolotów myśliwsko-bombowych w celu wyczerpania obrony. Wielka Brytania wygrała bitwę o Anglię i nie groziła jej już inwazja. Co więcej, Brytyjczycy podjęli działania ofensywne - bombardowali niemieckie porty i miasta, w tym nawet Berlin. Była to pierwsza, duża przegrana przez Niemców, kampania w toczącej się wojnie, co miało też duży wpływ psychologiczny na ludność podbitej Europy.
[edytuj] Straty
Łącznie Niemcy stracili 1733 samoloty, a ok. 650 zostało uszkodzonych - było to 52% stanu Luftwaffe z lipca 1940, straty ludzkie to 2500 poległych i wziętych do niewoli oraz 1000 rannych lotników. Brytyjczycy stracili 915 samolotów, a ok. 450 zostało uszkodzonych - wynosiło to ok. 135% stanu z lipca 1940. Śmierć poniosło 544 pilotów, a 500 zostało rannych. Ich przemysł pracował pełną parą - np. stracili więcej samolotów niż mieli w lipcu, ale straty błyskawicznie uzupełniali.
[edytuj] Polskie jednostki w składzie RAF biorące udział w bitwie o Anglię
W bitwie o Anglię najpierw w składzie, a potem u boku RAF, walczyły 2 polskie dywizjony myśliwskie (302 i 303) oraz 81 polskich pilotów w dywizjonach brytyjskich, w sumie 144 polskich pilotów (poległo 29), co stanowiło 5% ogółu pilotów RAF biorących udział w bitwie. Polacy zestrzelili około 170 samolotów niemieckich, uszkodzili 36, co stanowiło około 12%[1] strat Luftwaffe. Mimo to, że Polacy stanowili tylko 5% sił RAF-u, Dywizjon 303 był najlepszą jednostką lotniczą, biorąca udział w bitwie o Anglię. Zgłosił zestrzelenie 126 maszyn Luftwaffe.
Ciekawostką jest fakt, że sierżant Stanisław Karubin z dywizjonu 303 strącił niemiecki samolot, mimo że nie miał już amunicji. Polak ścigał Niemca, gdy jego kaemy zamilkły. Wyprzedził więc niemieckiego pilota, wykonał zwrot i wyszedł prosto naprzeciw wroga. Obydwaj piloci lecieli na siebie na niskiej wysokości, minęli się w odległości ok. 1 metra, lecz Niemiec nie wytrzymał, obawiając się zderzenia zdołował i uderzył o ziemię.
Wykorzystano doświadczenia Polaków w łamaniu wiadomości szyfrowanych przez Enigmę, co pozwoliło na poznanie wielu niemieckich tajnych planów. Dużą rolę w przewidywaniu kierunków niemieckich nalotów odegrały też stacje radarowe.
[edytuj] Przyczyny porażki Luftwaffe
- Niekompetentne dowodzenie siłami Luftwaffe przez H. Göringa na przykładzie:
- Użycia (w początkowej fazie) samolotów Ju 87 o zbyt słabych osiągach na warunki ówczesnego pola walki.
- Uległość wobec Adolfa Hitlera i rezygnacja z ataków na lotniska i bazy RAF na rzecz ataków na Londyn.
- Niedostateczny zasięg myśliwców Messerschmitt Bf 109 i tym samym brak osłony myśliwskiej dla sił Luftwaffe podczas powrotu formacji do baz we Francji. Co ciekawe 5 Flota atakująca z terytorium Norwegii nie posiadała osłony już w czasie dolotu do celu.
- Wiara w dużą skuteczność ciężkiego myśliwca Messerschmitt Bf 110 - co okazało się mitem.
- Niedocenianie roli radaru w powodzeniu misji - co stało się przyczyną dużych strat.
- Racjonalne działanie Dowództwa RAF - dowódca marszałek Sir Hugh Dowding - na przykładzie:
- Skutecznym śledzeniu działań przeciwnika poprzez użycia radaru i reagowanie siłami adekwatnymi do sytuacji.
- Właściwym dowodzeniu - podrywaniu myśliwców we właściwych siłach i optymalnym momencie dla RAF
- Szybkiej naprawie urządzeń (zbombardowane stacje radarowe, lotniska, pasy startowe).
- Chłodnej kalkulacji i wyjątkowej determinacji w obronie.
- Wykorzystaniu doświadczenia Polaków - szczególnie umiejętności polskich pilotów myśliwskich w walce.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Bitwa o Anglię
- Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii 1940-1946
- List of Pilots of the Battle of Britain (en)
- Polacy w Bitwie o Anglię (en)
Przypisy
