Bajan I
Z Wikipedii
Bajan I Kagan Awarów pomiędzy 562 i 602. W związku z ekspansją Kaganatu Starotureckiego na zachód, Bajan wyprowadził grupę Awarów i Bułgarów poza jego zasięg, ostatecznie osiadając w Panonii w 568.
W 562, Awarowie dotarli do dolnego Dunaju: Wtedy to prawdopodobnie, po śmierci swojego poprzednika Kandika, Bajan został kaganem. Jako sprzymierzeńcy Bizancjum, rządzonego wtedy przez Justyniana I, Awarowie uzyskali subwencje w złocie na zniszczenie innych koczowników — Sabirów, Utigurów, Kutrigurów orazSaragurów - na terenach dzisiejszej Ukrainy, z czym sobie poradzili. Jako wynagrodzenie Bajan życzył sobie uzyskac obszary na południe od dolnego Dunaju, czyli dzisiejszej Bułgarii, lecz Bizantyjczycy nie życzyli sobie, aby Awarowie przekraczali rzekę. Około 563 Bajan z jego ordą odkoczowali przez północne Karpaty nad górną Łabę, gdzie pokonał ich frankijski król Austrazji Sigibert I. Ta porażka przekonała ich do powrotu nad dolny Dunaj.
Po daremnych próbach sforsowania Dunaju, kiedy Justyn II odmówił im zapłaty i w ziemi i w złocie, Awarowie najechali Turyngię. Tym razem (566) pokonali Sigiberta, ale musieli zatrzymac się z powodu zagrożenia ze strony Kaganatu Starotureckiego.
Awarowie jako koczownicy koniecznie potrzebowali schronienia i strawy dla swoich trzód, ale droga do Panonii była zamknięta przez nieprzebyte góry porośnięte gęstym lasem, jakimi były Karpaty. Tej trudnej zimy 566-567 Alboin, wódz Longobardów oraz szwagier Siegeberta wysłał do nich posłów, z misją przekonania do wspólnych działań przeciw Gepidom, którzy kontrolowali jedyne możliwe przejście do Panonii. W roku 567 królestwo Kunimunda najechano z dwóch stron: z zachodu przybyli Longobardowie, z północy poprzez Morawy i Dunaj, Awarowie. Bajan zdruzgotał wojska Kunimonda i z jego czaszki kazał sporządzic puchar na postrach swojemu sojusznikowi Alboinowi. Później hordy Awarów pociągnęły na Sirmiumdotychczas w posiadaniu resztek Gepidów wspomaganych przez garnizony bizantyjskie pod wodzą dowódcy Bonosusa. W owym czasie w ślad za Awarami w Panonii osiedliły się spore ilości Słowian. W roku 568 Alboin oraz jego Lombarczycy postanowili uderzyc na zniszczoną, lecz bardzo obiecującą Italię, gdzie mogliby założyc stabilne królestwo. Zawarli jednak z Kaganem Awarskim traktat, że mogą powrócic do Panonii i Noricum, gdyby tak postanowili w przyszłosci, po czym odeszli z wieloma pokonanymi Gepidami.
Po dziesięcioletnim okresie bez wzmianek o wojnach Bajan znów ruszył na Sirmium, wydzierając je z rąk bizantyjskich po dwuletnim oblężeniu. Później zdobył także Singidunum, wypychając Bizantyjczyków z Bałkanów wewnętrznych i otwierając ten obszar na nieograniczony przypływ Słowian, którzy w ciągu pięciu lat zalali opuszczone ziemie aż do Peloponezu. Był rok 582: Bajan mógł teraz uderzyc na Bizantyjczyków w Tracji i kiedy Tyberiusz II Konstantyn, któremu wcześniej nie udało się go powstrzymac, zmarł zastąpiony przez zięcia Maurycjusza, uzyskał ogromny Trybut w złocie: 100,000 Solidów rocznie.
Później Awarowie i Słowianie najeżdżali jeszcze pozostałości imperium, korzystając z tego, że Maurycjusz musiał bronic rodzinnej Kapadocji i Armenii przed zakusami perskimi. W 592, po zażegnaniu perskiego zagrożenia, imperator uderzył z pełną mocą, wkrótce odwracając role. Masywne ataki wstrząsnęły hordami awaro-słowiańskimi kiedy karna armia bizantyjska wkroczyła na Wołoszczyznę i pod wodzą Priskusa rozniosły nieprzyjaciela po brzegach Cisy w samym sercu Panonii. Bunt Fokasa przeciwko Maurycjuszowi w r. 602 uratował Awarów i zagroził poważnie istnieniu samego Cesarstwa. W tym samym roku zmarł kagan Bajan, pozostawiając imperium w zadowalającym stanie.
Ciekawym spostrzeżeniem lingwistycznym jest, że w kaukaskim języku awarskim imię Bajana istnieje jako Behun, co oznacza "bogaty, potężny" i używane jest także jako imię własne. (Makkai i Mócsy 2001). Słowo "Kagan" można wywieśc od awarskiego QuaKhun, co znaczy "dzierżący władzę".
