Nepal

Wikipedia(e)tik

Nepalgo Errepublika Demokratiko Federala

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल
Sanghiya Loktantrik Ganatantra Nepāl


Bandera	Armarria

Goiburu nazionala: जननी जन्मभूमिष्च स्वर्गादिप गरियिस
( Ama eta Aberria Zeruetako Erresuma baino handiagoak dira)

Ereserkia: Rastriya Gaan

Hiriburua Katmandu
27°42′N 85°19′E

Hiri handiena Katmandu

Hizkuntza ofiziala(k) Nepalera

Gobernua

Presidentea
Lehen Ministroa

Errepublika Federala
Girija Prasad Koirala
Girija Prasad Koirala

Bateratzea 1768 abenduaren 21

Eremua
- Guztira
- ur % 147.181 km² (94.)
2,8

Biztanleria
- Estimaketa (2005)
- Errolda (2002)
- Dentsitatea 27.676.547 (40.)
23.151.423
196 biztanle/km² (39.)

Dirua Rupia (NPR)

Ordu eremua
- Udan (DST) NPT (UTC +5:45)
Ez (UTC +5:45)

Interneteko domeinua

.np

Telefono aurrezenbakia +977

Herritarra nepaldar

Nepal Erdialdeko Asiako estatu itsasgabea da, lurren gehiengoa Himalaian kokatua. Bertan dago Everest mendia, munduko garaiena (8.848 m). Mugakideok ditu: Txina (Tibet) iparraldean eta India hego, eki eta menbebaldean. 2008ko maiatzaren 28an Errepublika aldarrikatu zuen Legebiltzarrak. Data horretararte, Munduko erresuma hindu bakarra izan zen: biztanleen % 80 erlijio horretakoa baita.

Hiriburua eta hiri handiena Katmandu da.

[aldatu] Historia

Agintari absolutupean egon zen herrialdea urte askotan. Hala ere, 1990ean monarkia konstituzionala bihurtu zen, erregeak botere garrantzitsuak eta lausoak gordetzen bazituen ere. Ezegonkortasun politikoa areagotu baino ez da egin, batik bat 1996tik, alderdi komunista eta maoista matxinatu zenetik hain zuzen ere. Monarkia eta sistemako alderdi nagusiak ditu jomugan, instituzio feudalak eraitsi eta errepublika eraikitzeko nahian. Horrek guztiak gerra zibila eragin du: 13.000 lagun hil dira bertan. Matxinoak kontrolatzeko aitzakian (herrialdearen % 60 dute menpe), erregeak parlamentua itxi eta 2002an hautatu zen lehen ministroa kaleratu eta bere gustuko lehen ministroa jarri zuen. 2005ean, "larrialdi egoera" deituta, botere exekutibo osoak eskuratu zituen. Nolanahi ere, 2006ko apirilaren 24an, herriari subiranotasuna itzuli zion eta Ordezkarien Etxea berriro indarrean jarri. Botere berri horri esker, parlamentuak erregearen eskumenak aho batez murriztu zituen eta Nepali estatu laiko deitu zion. Konstituzioa ere eraberritzekoa da.

2008ko apirilaren 11ako hauteskundeak Nepalgo Alderdi Komunista-Maoistak (CPN-M) irabazi zituen bozen %30,5a lortuz^[1]. Kongresuaren Alderdiak (NC) bozen %22,8a lortu zuen eta Nepalgo Alderdi Komunista Batua Marxista-Leninistak (CPN-UML), berriz, %21,6a. Horiek horrela, maoistek monarkia absolutua bertan behera uzteko asmoa adierazi zuten.

2008ko maiatzaren 28an Asanblada Konstituziogile berriak errepublika federal aldarrikatu zuen 564 bozetik aldeko 560 lortu ondoren. 240 urteko monarkiari amaiera eman zion.^[2]