Jerusalem

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Flagge	Wappen
Basisdaten
Staat:	Israel
Bezirk:	Jerusalem
Geografische Lage:	31° 46' 45" N, 35° 13' 25" O
Höhe:	606–826 m ü. NN
Fläche:	126,4 km²
Iiwohner:	718.900 (30. Juni 2005)
Bevölkerigdichte:	5.688 Iiwohner /km²
Telefonvorwahl:	02
Website:	www.jerusalem.muni.il
Politik
Bürgermeister:	Uri Lupolianski

Jerusalem (hebräisch: ירושלים, Jeruschalajim, altgriechisch: Ἱεροσόλυμα, lateinisch: Hierosolyma; ; arabisch: القدس, al-Quds (asch-Scharif)) isch d faktische Hauptstadt vom Staat Israel. In Jerusalem isch de Sitz vom israelische Präsident, vo de Legislative, vo de Judikative un de Exekutive.

Ostjerusalem isch im Sechstagichrieg vo Israel erobert worde un 1980 hei d Israeli ganz Jerusalem durch es Grundgsetz zur 'unteilbare Hauptstadt' vo Israel usgruefe. Gegen des Gesetz un gege d Usweitig vo israelischem Recht uf de Oschtteil vo de Stadt gits internationale Vorbehalt, wie au gege d Erwiterig vo de Stadtverwaltigsgrenze un gege de Hauptstadtstatus. D Palästinenser beaspruchet de Oschtteil vo de Stadt als Hauptstadt vo en em zukünftige Staat Palästina.

De Gegensatz zwischen Antike un Moderne isch in dere Stadt mit ihrer multikulturelle un multiethnische Bevölkerig besunders sichtbar. D Jerusalemer Altstadt isch von err Muur umgäh, wo dr Sultan Süleyman I. (1496–1566) baut het, un het vier Teil: s jüdische, s christliche, s armenische un s muslimische Viertel.

[ändere] Gschicht

Jerusalem isch eine vo de älteschte Städt vo de Wält un wahrschinlich sit 5000 Jahr immer bewohnt gsi, aber zum erschte Mol im 19. Johrhundert vor dr Ziitwändi erwähnt worde. Urschbrünglig ischsi d Hauptschdadt vo de Jebusiter gsi, und denn noch einere vo de Gschichte in dr Bibele vom israelitische König David eroberet und vom Salomo vergrösseret worde. Für das git s aber keini archäologische Bewiis. 587 vor dr Ziitwändi isch d Schdadt vom babylonische König Nebukadrezar zerschdört worde und siini Iiwohner si nach Babylonie ins Exil gschickt worde. Nach dr Eroberig vo Babylon dur dr Perserkönig Kyros dr Grooss hai d Jude widr zrugg dörfe und Jerusalem widr dörfe ufbaue, und Jerusalem isch s religiöse Zäntrum vom Judedum und under de Haschmonäerkönig au d Landeshauptschdadt gsi. Noch dr Ziitwändi isch Judäa vo de Römer beherrscht worde, und d Jude hai sich gege se ufglähnt und im Johr 70 het dr Kaiser Titus se gschlage und Jerusalem zerschdört. D Schdadt isch nach em Ufschdand vom Bar Kochba, wo vo 132 bis 135 duurt het, as römischi Schdadt mit em Name Aelia Capitolina vom Kaiser Hadrian widr ufbaut worde. 637 hai d Araber Jerusalem eroberet und 1099 d Chrüzritter won äs schreckligs Bluetbad under de Verdeidiger agrichtet hai. Denn isch d Schdadt d Hauptschdadt vom vom Chrüzritterschdaat Jerusalem gsi, bis es vom ägyptische Sultan Saladin 1187 eroberet worden isch. 1517 isch s Deil vom osmanische Riich worde, bis es 1917 vo de Ängländer eroberet worden isch. Jerusalem isch s Verwaltigszäntrum vom britische Mandat in Päleschtina gsi und hätt noch em Deiligsblan vo dr UNO söte än internationali Schdadt wärde. Aber d Araber hai d Deilig nid agnoh, und im israelische Unabhängikeitschrieg isch d Schdadt deilt worde, dr Weschte het zu Israel ghört und Oschdjerusalem isch vo de Jordanier verwaltet worde. Im Sächsdagchrieg 1967 het Israel Oschdjerusalem zsämme mit em Weschtjordanland bsetzt.^[1]

[ändere] Quelle

1. ↑ dtv-Lexikon, Deutscher Taschenbuch Verlag, München 1970, Band 9, S. 258