Aristoteles
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dr Aristoteles (Griechisch Ἀριστoτέλης), 384-322 vor dr Ziitwändi, isch ein vo de bekanntischte und iinflussrichschte europäische Philosophe gsi. Er het vili wüssescftligi Diszipline entweder selber begründet oder doch schdark beeinflusst, under ihne d Wüssenschaftstheorii, d Logik, d Biologii, d Physik, d Ethik, d Dichtigstheorii und d Schtaatslehre. Us siiner Philosophii het sich dr Aristotelismus entwicklet. Siini physikalische Theorie si am Afang vo dr Neuziit es grosses Hindernis gsi in dr Entwicklig vo dr moderne Physik.
[ändere] Biografii
Dr Aristoteles isch 384 vor dr Ziitwändi z Stageira (Stagira) uf dr Halbinsel Chalkidike uf d Wält cho. Wäge däm git het men em dr Biiname dr Stagirit gä. Won er 17 gsi isch, isch er uf d Akademie vom Plato z Athen cho. Im Johr 347 wo dr Plato gschdorben isch, isch dr Aristoteles vo Athen furt. 343/2 het er em Sohn vom mazedonische König Philipp II., em Alexander, wo denn driizäh gsi isch, z Mieza Unterricht gä. 334 isch er nach Athen zrugggange. Er het si eigeni Schuel, s Lykeion, ufgmacht. Nach ihre Wandelgäng, de peripatoi, het män erä au die peripatetisch Schuel gsait. Nach em Dod vom Alexander em Groosse het s politischi Schbannige z Athen gä, und er het müesse d Schdadt verlo. Er isch nach Chalkis uf dr Insle Euboia gange, won er im Johr 322 gschdorben isch.
[ändere] Wärk
Siini wichtiggschde Wärk si in dr Dabälle undenoch zsämmegfasst:
‚Organon‘ | Theoretischi Wüssenschaft | Braktischi Wüssenschaft | Poietische Wüssenschaft |
---|---|---|---|
Kategorien (Cat.) | Metaphysik (Met.) | Die Nikomachischi Ethik (EN) | D Rhetorik (Rhet.) |
De interpretatione (Int.) | D Physik (Phys.) | Die Eudemischi Ethik (EE) | D Poetik (Poet.) |
Analytica priora (An. pr.) | De anima (An.) | D Politik (Pol.) | |
Analytica posteriora (An. post.) | Historia animalium (HA) | ||
D Topik (Top.) | De generatione et corruptione (Gen. corr.) | ||
Sophistischi Widerlegige (Soph. el.) | De generatione animalium (GA) | ||
De partibus animalium (PA) |
Persoonedaate | |
---|---|
NAME: | Aristoteles |
ALTERNATIVNAMEN: | Dr Stagirit; Dr Philosoph |
KURZBESCHREIBUNG: | griechische Philosoph und Naturforscher |
GEBURTSDATUM: | 384 v. Chr. |
GEBURTSORT: | Stageira, Makedonien |
STERBEDATUM: | 322 v. Chr. |
STERBEORT: | Chalkis, Euböa |