Web Analytics

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Portal:Poznań - Wikipedia, wolna encyklopedia

Portal:Poznań

Z Wikipedii

Portal miasta Poznań

Poznań (łac. Posnania, niem. Posen, jidysz פּױזן Poyzn, w szczególnych chwilach używana nazwa Stołeczne Miasto Poznań) – jedno z najstarszych i największych polskich miast, położone nad rzeką Wartą, między Berlinem i Warszawą, lecz od stolicy Niemiec dzieli je mniejsza odległość. Stolica Wielkopolski, województwa wielkopolskiego i archidiecezji poznańskiej. Uznawany za kolebkę narodzin państwa polskiego. W przeszłości Poznań pełnił rolę stolicy państwa i siedziby władców. Piąte pod względem ludności miasto w Polsce. Bardzo ważny węzeł drogowy i kolejowy w kraju. W mieście znajduje się port lotniczy Ławica o znaczeniu międzynarodowym.

Liczba ludności (2006) 567 882
Gęstość 2 197 os./km²
Aglomeracja 943 000
Powierzchnia 261,85 km²
Prawa miejskie 1253 r.

Aktualności   edytuj

Marzec 2008

Czy wiesz, że...   edytuj

Dzielnice   edytuj

Dzielnica Lud. Pow. % pow.
Stare Miasto 161 200 47,1 km² 18,0
Nowe Miasto 142 200 105,1 km² 40,2
Grunwald 125 500 36,2 km² 13,8
Jeżyce 81 300 57,9 km² 22,2
Wilda 63 800 15,0 km² 5,8

Poznań jest podzielony na 5 dzielnic nie posiadających odrębności administracyjnej ale posiadających część instytucji gminnych. Każda z dzielnic obejmuje kilkadziesiąt osiedli samorządowych, jednak nie pokrywają one terenu całego miasta a ich samorządy pełnią jedynie funkcję pomocniczą.

Gospodarka   edytuj

Poznań należy do najsilniejszych ośrodków gospodarczych w kraju. Według Głównego Urzędu Statystycznego w 2001 wartość PKB wytworzonego w mieście wyniosła 22,9 miliarda złotych, a w przeliczeniu na mieszkańca 39,8 tysięcy złotych co stanowi 205% średniej krajowej (193% średniej województwa wielkopolskiego), zaś wartość dodana brutto (WDB) wytworzona w Poznaniu stanowi 3% wartości WDB całego kraju. Na jednego pracownika wartość ta wyniosła 66,2 tysiąca złotych (średnia krajowa 44,1 tysiące złotych, średnia dla województwa wielkopolskiego 45,3 tysiące złotych). W powstanie WDB największy wkład mają:

  • usługi - 69,2%
  • przemysł i budownictwo - 30,7%

W 2003 w Poznaniu, w porównaniu z innymi ośrodkami, szczególnie wysoki był procent osób zatrudnionych w następujących dziedzinach gospodarki:

  • obsługa nieruchomości i firm
  • hotele i restauracje
  • pośrednictwo finansowe
  • handel i naprawy
  • ochrona zdrowia
  • edukacja

Przemysł   edytuj

W 2003 roku w przemyśle pracowało 22% zatrudnionych poznaniaków. Wytwarza on też 22,7 % PKB powstającego w mieście. W tym samym roku istniało 9 tysięcy zakładów, z których 99% należało do właścicieli prywatnych. Większość z nich to przedsiębiorstwa małe i średnie. Dominują, pod względem przychodów, następujące gałęzie przemysłu:

  • spożywczy - 20,3%
  • produkcja pojazdów mechanicznych, naczep i przyczep - 19,1%
  • produkcja i dostarczanie energii elektrycznej, gazu, gorącej wody i pary wodnej - 17,4%

Zaś pod względem ilości zatrudnionych osób:

  • produkcja i dostarczanie energii elektrycznej, gazu, gorącej wody i pary wodnej - 18,6%
  • spożywczy - 16,1%
  • odzieżowy i futrzarski - 8,6%

Poznań stanowi ważny ośrodek produkcji:

  • samochodów dostawczych - 68% produkcji krajowej w 2001
  • akumulatorów ołowiowych - 62% produkcji krajowej w 2001
  • wodomierzy - 22% produkcji krajowej w 2001
  • samochodów osobowych - 10% produkcji krajowej w 2001

Handel   edytuj

W mieście 55% sklepów to sklepy małe, jednak w dalszych dzielnicach powstała sieć sklepów wielkopowierzchniowych, skupiających 24% (2003) powierzchni handlowej miasta. Wielkie centra handlowe należą do takich sieci jak:

Istnieją też centra nie należące do dużych sieci:

Aby przeciwdziałać upadkowi sklepów w ścisłym centrum, a co za tym idzie degradacji ulic miasto wspiera powstawanie tradycyjnych centrów handlowych do których zalicza się:

Kultura   edytuj

Poznań stanowi ważny punkt na mapie kulturalnej nie tylko Polski, ale i Europy. Wśród najważniejszych imprez cyklicznych o znaczeniu międzynarodowym należy wymienić organizowany w Poznaniu od 1952 roku Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego wraz z towarzyszącym mu od 1957 roku konkursem lutniczym, oraz organizowany od 1991 roku Międzynarodowy Festiwal Teatralny Malta.

Sport   edytuj

Poznań to miasto, które od wielu lat konsekwentnie stawia na sport. W ubiegłym roku w stolicy Wielkopolski odbyło się 16 międzynarodowych imprez sportowych. Mistrzostwa Europy do lat 19 w piłce nożnej, Akademickie Mistrzostwa Świata w futsalu, Młodzieżowe Mistrzostwa Europy w szermierce, Mistrzostwa Europy Weteranów w lekkiej atletyce, to tylko niektóre z imprez bardzo wysoko ocenionych przez europejskie i światowe władze sportowe. Poza wyżej wymienionymi wydarzeniami sportowymi, poznański Tor Regatowy Malta cyklicznie gości uczestników Pucharu Świata, Mistrzostw Europy i Świata w wioślarstwie i kajakarstwie. Od 2005 do Poznania przyjeżdżają najlepsze europejskie reprezentacje piłki ręcznej, które rywalizują w międzynarodowym turnieju Grundfos Cup. Na stałe do kalendarza tenisistów wpisał się Międzynarodowy Turniej Tenisowy Porsche Open. Poznań to także gospodarz najwyższej światowej rangi zawodów konnych oraz największego w Polsce maratonu. Stolica Wielkopolski od 2006 znajduję się na trasie Tour de Pologne. Wypełniona kibicami hala Arena kibicuje również cyklicznie polskim siatkarzom, którzy rozgrywają tutaj mecze w ramach Ligi Światowej. Organizacja wielkich wydarzeń sportowych poza wymiarem promocyjnym służącym rozpoznawalności Poznania na świecie, stwarza mieszkańcom doskonałą okazję do spędzenia wolnego czasu, jak również do zaszczepienia aktywnego trybu życia wśród najmłodszych. Szkolenie dzieci i młodzieży, pomoc stypendialna oraz rozbudowywanie bazy sportowej to bardzo ważne aspekty wpisane w strategię rozwoju miasta. Dodać należy, iż Poznań będzie jednym z miast - gospodarzy Mistrzostw Europy w piłce nożnej, które wspólnie zorganizuje w 2012 roku Polska i Ukraina.


Kluby i drużyny sportowe:

Piłka nożna:

Koszykówka:

Hokej:

  • Pocztowiec Poznań - wielosekcyjny klub, specjalizujący się hokeju na trawie (dzięsiociokrotny MP) i hokeju halowym (jedenastokrotny MP i dwukrotny zwycięzca Pucharu Europy)
  • PTH Poznań - amatorski klub hokeja na lodzie
  • Grunwald Poznań - wielosecyjny klub, kojarzony z hokejem na trawie (czternastokrotny MP) i hokejem w hali (dziewięciokrotny MP)

Kajakarstwo i Wioślarstwo:

  • KW 04 Poznań - najstarszy klub wioślarski w Poznaniu, założony w 1904 roku
  • TW Polonia - jeden z kilku poznańskich klubów wioślarskich
  • Posnania Poznań - jeden z najstarszych poznańskich klubów sportowych, znany głównie ze sekcji kajakarskich, wioślarskich oraz rugby
  • PTW Tryton - klub wioślarski

Żużel:

Inne:

Obiekty sportowe w Poznaniu:

4 trybuna Stadionu Miejskiego
4 trybuna Stadionu Miejskiego

KKS Lech Poznań w lidze   edytuj

Stadion miejski w Poznaniu
Stadion miejski w Poznaniu
Poz. Klub Mecze Pkt. Bramki
1
Zagłębie
30
62
57 - 29
2
Bełchatów
30
61
63 - 32
3
Legia
30
52
53 - 33
4
Cracovia
30
49
48 - 41
5
Dyskobolia
30
48
40 - 26
6
Lech
30
47
53 - 36
7
Korona
30
47
41 - 34
8
Wisła K.
30
46
41 - 25
9
ŁKS
30
41
31 - 30
10
Arka
30
40
43 - 39
11
Odra
30
40
29 - 36
12
Widzew
30
28
27 - 48
13
Górnik Ł.
30
26
24 - 64
14
Górnik Z.
30
25
30 - 51
15
Wisła P.
30
23
20 - 47
16
Pogoń
30
16
24 - 53

Stan na zakończenie sezonu 2006/2007
Bramki w kolejności: zdob.-str.

Historia   edytuj

Pierwsze ślady ludzi na terenie dzisiejszego Poznania pochodzą z okresu około 8900–8000 roku p.n.e.. Byli to łowcy reniferów. Względnie stałe osady powstały na przełomie V i IV tysiąclecie p.n.e.. Około 2200 p.n.e. na tych ziemiach pojawiła się ludność indoeuropejska, zaś z V wieku pochodzą ślady osadnictwa niezaprzeczalnie słowiańskiego (niektórzy datę pojawienia się Słowian przesuwają nawet do XIII wieku p.n.e.) zaś w VIII wieku pojawili się tu Polanie, z tego okresu pochodzi też prawdopodobnie gród na Ostrowie Tumskim, który stał się zaczątkiem dzisiejszego miasta. W X wieku gród znalazł się pod panowaniem Piastów, którzy uczynili go jednym z głównych ośrodków w swoim państwie.

Atrakcje turystyczne   edytuj

Najważniejsze atrakcje turystyczne:

Zebra w Nowym ZOO
Zebra w Nowym ZOO
Kamienica przy ulicy Podgórnej
Kamienica przy ulicy Podgórnej
Kopiec Wolności i Malta-Ski
Kopiec Wolności i Malta-Ski

Komunikacja   edytuj

Autobus Solaris Urbino 18
Autobus Solaris Urbino 18

Poznań stanowi ważny węzeł komunikacyjny, zarówno drogowy jak i kolejowy.

Przez miasto przebiegają drogi krajowe:

Oraz drogi wojewódzkie:

Sam układ dróg w mieście jest również charakterystyczny. Składa się on z promieniście rozchodzących się ulic połączonych docelowo trzema pierścieniami (ramami komunikacyjnymi) oraz biegnącą poza granicami miasta obwodnicą dla ruchu tranzytowego.

Miasto posiada również międzynarodowy port lotniczy Ławica. Poznań jest jednym z najważniejszych węzłów kolejowych w Polsce. Istnieje tu Zakład Taboru Poznań i Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego. Z miasta można dojechać do wszystkich miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców Polsce i wielu mniejszych. Przez Poznań przejeżdżają pociągi międzynarodowe, m.in. do Pragi, Berlina czy Kijowa. Znajduje się tu 16 stacji i przystanków kolejowych: Poznań Główny, Poznań Wola, Poznań Dębiec, Poznań Wschód, Poznań Dębina, Poznań Garbary, Poznań Antoninek, Poznań Górczyn, Poznań Karolin, Poznań Junikowo, Poznań Krzesiny, Poznań Starołęka, Poznań Strzeszyn, Poznań Franowo, Poznań Kobylepole, Poznań Kiekrz.

W Poznaniu powstała linia trolejbusowa w 1930 r. na trasie: Śródka – ul. Wiejska. Była pierwszą w Polsce trasą tego środka komunikacji. W latach 19391944 powstały dwie kolejne linie: do os. Warszawskiego oraz w zachodniej części miasta do wojskowego lotniska w Ławicy. Po wyzwoleniu kursowanie trolejbusów przywrócono w 1946 r. Od lat 60 XX w. rozpoczęło się stopniowe zastępowanie trolejbusów autobusami. 29 marca 1970 r. z powodu niefunkcjonalności tras trolejbusowych w Poznaniu linie ostatecznie zlikwidowano.

Hotele   edytuj

Hotel Sheraton
Hotel Sheraton
Hotel Rzymski
Hotel Rzymski

Hotele 5-gwiazdkowe

Hotele 4-gwiazdkowe

  • Andersia
  • Mercure
  • Rezydencja Solei
  • Trawiński
  • Vivaldi

Hotele 3-gwiazdkowe

  • Batory
  • Blues
  • Brovaria
  • Dorrian
  • Grodzki
  • Gromada
  • Henlex
  • HP Park
  • Ikar
  • IOR
  • Kortowo
  • Lech
  • Malta
  • Mat's
  • Novotel Poznań Centrum
  • Novotel Poznań Malta
  • Orbis Polonez
  • Royal
  • Rzymski
  • Stare Miasto
  • Sunny
  • System Premium
  • T&T
  • Zagroda Bamberska

Hotele 2-gwiazdkowe

  • 222
  • Astra
  • Campanile
  • Derby
  • Ibis
  • Naramowice
  • Olimp
  • Pomorski
  • Sport
  • Tango
  • Topaz
  • Zieliniec

Hotele 1-gwiazdkowe

  • Kaskada
  • Quay

Osoby związane z Poznaniem   edytuj

Pomnik Cyryla Ratajskiego w Poznaniu
Pomnik Cyryla Ratajskiego w Poznaniu
Wejście do zakładów H. Cegielskiego
Wejście do zakładów H. Cegielskiego
Ryszard Grobelny - obecny prezydent Poznania
Ryszard Grobelny - obecny prezydent Poznania

Gwara poznańska   edytuj

Gwara języka polskiego charakterystyczna dla mieszkańców Poznania i pośrednio całej Wielkopolski, ale z pominięciem niektórych elementów, typowa również dla mieszkańców wszystkich ziem byłego zaboru pruskiego z wyjątkiem Górnego Śląska, z którym łączy ją jednak podobny zestaw słownictwa będącego zapożyczeniami z języka niemieckiego. Fonetycznie spokrewniona z gwarą krakowską.

Najbardziej znane zwroty:

  • A czemu? - Dlaczego?
  • Co jest tej? - Co się dzieje?
  • Mam głód - Jestem głodny
  • Wuchta wiary - Sporo ludzi
  • Zrobić łóżko - Pościelić łóżko
  • Zostać siedzieć w klasie - Siedzieć w klasie, repetować, powtarzać

Najbardziej znane słówka:

  • antrejka - przedpokój
  • bana – pociąg
  • boba – czapka
  • cug – prąd powietrza, przeciąg
  • ćmik – papieros
  • dądel – malec, smarkacz, również smark z nosa
  • fajny – ładny
  • fyrtel – okolica, kąt
  • galart – galareta mięsna
  • gelejza – osoba nieporządna, niezdarna, powolna
  • gira – noga
  • gzik, gzika – twarożek ze śmietaną i cebulą
  • gzub – dzieciak
  • hajtnąć się – ożenić się, wyjść za mąż
  • ino – tylko
  • japa – dziura, jama ustna
  • jubel - bałagan
  • kalafa – nos, twarz
  • kejter – pies
  • korbol – dynia, czasem też o tanim winie
  • kromka – piętka chleba
  • laczki - obuwie domowe
  • motorowy – motorniczy
  • nyra, nyrol – skąpiec
  • ostrzytko – temperówka
  • papcie – obuwie domowe
  • plendze – placki ziemniaczne
  • pyra – ziemniak (także mieszkaniec Wielkopolski, ale nie jest to w Wielkopolsce określenie pejoratywne)
  • rojber – łobuz, także o rozrabiającym dziecku
  • ryczka – stołek
  • skibka chleba – kromka
  • skład – sklep
  • sklep – piwnica
  • szneka – drożdżówka
  • ślumpa - brudna woda
  • taśtać – nieść
  • tej – ty, charakterystyczna forma zwrotu do znajomych
  • tutej – tutaj
  • tytka – torebka papierowa
  • wajcha – dźwignia, przekładnia
  • wuja – wujek, stryjek
  • wyćpić, wyćpać – wyrzucić
  • zez – z
  • żybura, żubura – brudna, bardzo mętna ciecz

Siostrzane projekty Wikipedii   edytuj

Przewodnik
(Wikitravel)
Wiadomości
(Wikinews)
Cytaty
(Wikiquote)
Grafiki
(Wikicommons)
Poznań w Wikitravel Poznań w Wikinews Poznań w Wikiquote Poznań na Wikicommons

Pozostałe portale na polskiej Wikipedii

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu