Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°29' N 16°53' E52.4833333 16.8833333 (Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko)

Meteoryt Morasko
Jeden z kraterów w rezerwacie
Rodzaj rezerwatu	przyrodniczo-astronomiczny
Powierzchnia	55 ha
Położenie	52° 29'  N 16° 53'  E
Położenie na mapie Polski Meteoryt Morasko
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Rezerwaty przyrody w Polsce

Meteoryt Morasko to rezerwat przyrodniczo-astronomiczny utworzony w 1976 roku, o powierzchni 55 ha. Znajduje się on w północnej części Poznania, na Morasku. Na jego terenie mieszczą się kratery, które zdaniem większości badaczy powstały w wyniku upadku meteorytu Morasko.

[edytuj] Przyroda

W dominującym na terenie rezerwatu lesie grabowo-dębowym rośnie wiele rzadkich gatunków roślin: ^[1]

• lilia złotogłów
• kopytnik pospolity
• rogatek krótkoszyjkowy

Występują tam również rzadko spotykane ptaki:

• lelek kozodój
• dzięcioł czarny

Na terenie rezerwatu wytyczono ścieżkę dydaktyczną. Przez cały rezerwat prowadzi specjalny szlak turystyczny, a każde ciekawe miejsce jest opisane za pomocą specjalnych tablic informacyjnych.

• Do rozwoju edukacyjnego tego miejsca bardzo aktywnie przyczynia się Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra z Poznania.

[edytuj] Kratery i meteoryty

Na terenie rezerwatu znajduje się 7 kraterów, z czego największy ma ok. 60 metrów średnicy i 11 głębokości^[2]. Powszechnie uważa się, że jest to pozostałość po upadku meteorytu ok. 5 tysięcy lat temu.

Pierwszy meteoryt na Morasku odnalazł w 1914 niemiecki żołnierz podczas budowy umocnień wojskowych. Od tego czasu znaleziono wiele fragmentów (w 1956 odnaleziono meteoryt o masie 78 kg).

We wrześniu 2006, w wyniku poszukiwań za pomocą wykrywacza metalu prowadzonych na zlecanie naukowców z Instytutu Geologii UAM przez Krzysztofa Sochę, poszukiwacza meteorytów z Kielc, został odnaleziony meteoryt, który po usunięciu zanieczyszczeń waży 164 kg. Do tej pory jest to największy meteoryt znaleziony w Polsce^[3]. Po dokonaniu badań odkryto, że meteoryt oprócz stopu żelazo-niklu zawiera niewielką ilość krzemianów (pirokseny) nie występujących na Ziemi.^[4]

Obecnie władze Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza rozważają powstanie centrum edukacyjnego mającego na celu zgromadzenia większej uwagi wokół rezerwatu oraz odnalezionych tam meteorytów. ^[5]

Na terenie rezerwatu znajduje się głaz narzutowy znaleziony przez pewnego rolnika na polu. Pan Szeszuła zahaczył pługiem o coś i zaczął kopać. Głaz waży 70 ton. Został znaleziony w miejscowości Łęki Wielkie w powiecie grodziskim gminie Kamieniec.

[edytuj] Teorie na temat pochodzenia kraterów

Większość uczonych skłania się obecnie ku teorii o meteorytowym pochodzeniu kraterów. Przemawia za nią fakt znalezienia w ich okolicy fragmentów materii meteorytowej oraz występowanie w ich pobliżu pyłu prawdopodobnie kosmicznego pochodzenia. Po odkryciu kraterów obok teorii o ich kosmicznym pochodzeniu^[6] pojawiła się teoria o ich polodowcowym pochodzeniu. Uzasadnieniem dla niej jest niezgodność lokalizacji znajdowanych meteorytów z przewidywanymi lokalizacjami okazów, których spadek miałby spowodować powstanie kraterów oraz nietypowe kształty i położenie kraterów względem siebie. Różne warianty tej teorii biorą pod uwagę m.in. spadek meteorytu na lodowiec z dala od Moraska, a następnie wyżłobienie kraterów przez lodowiec i transport spadłych meteorytów na miejsce ich obecnego występowania^[7] (zjawiska transportu meteorytów przez lodowiec występują obecnie na Antarktydzie). Obecnie teoria lodowcowa stanowi pogląd mniejszościowy, ale kwestia pochodzenia kraterów w Morasku nadal nie została jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta^[8]. Wciąż prowadzone są także badania mineralogiczne samych meteorytów.

[edytuj] Ciekawostki

• Na terenie rezerwatu znajduje się najwyższe wzniesienie Poznania - Góra Moraska.
• Do rezerwatu można dojechać autobusem linii 88
• Od 2006 roku, do rezerwatu można dojechać korzystając z darmowej wypożyczalni rowerów, znajdującej się na pętli Poznańskiego Szybkiego Tramwaju (wystarczy okazać aktywną tzw.: KOM-Kartę MPK i podpisać umowę o nieodpłatnym wypożyczaniu). Do rezerwatu dojeżdżamy korzystając z żółtego szlaku, który zaczyna się tuż za pętlą. Wraz z umową otrzymujemy specjalną mapę okolicy.

[edytuj] Bibliografia:

• Kratery Morasko, B.Hurnik, H.Hurnik. w: nr Problemy (czasopismo) 122/1986

[edytuj] Zobacz też

Znane kratery meteorytowe:

• Krater Kabira,
• Krater Chicxulub,
• Meteor Crater
• Krater na estońskiej wyspie Sarema
• Lista na angielskiej Wikipedii

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Dane informacyjne na stronie Ministerstwa Środowiska
• PKiM Pracownia Komet i Meteorów - artykuł o odnalezionych meteorytach
• Rezerwat "Meteoryt Morasko"- perła Europy - artykuł w "Salamandrze"
• Meteoryt Morasko

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Na podstawie: http://www.city.poznan.pl/mim/strony/turystyka/pages.html?co=list&id=186&ch=564&instance=1017
2. ↑ Rozbieżne dane - do weryfikacji
3. ↑ "Największy meteoryt w Polsce" - artykuł w Gazecie Wyborczej (2006-12-01); Dział: nauka; Strona 16, Autorzy: Jacek Łuczak, Łukasz Cynalewski
4. ↑ "Sylwetka tygodnia - Andrzej Muszyński" - artykuł w Gazecie Wyborczej (2006-12-02); Poznański dodatek lokalny; Strona 20, Autor: Jacek Łuczak
5. ↑ "Wielki kawał żelaza z Moraska" - artykuł w Gazecie Wyborczej (2006-11-30); Poznański dodatek lokalny; Strona 3, Autor: Jacek Łuczak
6. ↑ "Handbook of Iron Meteorites", Vagn F. Buchwald, University of California, 1975
7. ↑ "Morasko - inne spojrzenie", Krzysztof Socha oraz komentarz redakcyjny Andrzeja S. Pilskiego do tego artykułu, Meteoryt 1/2004
8. ↑ "Gdzie i kiedy spadł meteoryt Morasko?", Andrzej S. Pilski, Meteoryt 4/2003