Stolica Polski

Z Wikipedii

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości.

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Stolica Polski - główna siedziba administracyjna Polski, obecnie Warszawa. Formalną funkcję administracyjnej stolicy kraju pełni Warszawa od 22 lipca 1952 r., tj. od uchwalenia Konstytucji PRL (wcześniejsze Konstytucje nie posiadały zapisu o stolicy).

[edytuj] Średniowiecze

Początkowo, według najnowszych badań, rolę ośrodka władzy pełnił prawdopodobnie Giecz. W połowie X wieku dominującą rolę w państwie Piastów zaczęły odgrywać Gniezno i Poznań (możliwe, że grody te pełniły wcześniej funkcje stołeczne plemion podbitych przez Piastów). Za rządów Kazimierza Odnowiciela w związku ze zniszczeniem Poznania w 1038 przez najazd księcia czeskiego Brzetysława I stolicę przeniesiono do Krakowa z zamiarem przywrócenia jej do Poznania po jego odbudowaniu. Za panowania Władysława Hermana i Bolesława III Krzywoustego funkcję stolicy pełnił Płock, jednak późniejsi władcy wrócili do Krakowa. W krótkim okresie, podczas panowania Przemysła II (1295 - 1296) stolicę stanowił ponownie Poznań.

Trzeba jednak pamiętać, że w średniowieczu termin "stolica Polski" ma ograniczone i inne od współczesnego znaczenie. Suwereni (np. Mieszko) nie mieli stałych siedzib, skąd sprawowaliby władzę. Byli w ciągłej podróży i wszelkie sprawy wagi państwowej czy lokalnej były rozpatrywane w miejscu w którym akurat przebywali. Np. w 1257 roku Bolesław Wstydliwy wydał akt lokacyjny Krakowa na wiecu nieopodal wsi Kopernia (koło Pińczowa). Dopiero w późnym średniowieczu, wobec stale zwiększającej się roli i zakresu władzy centralnej, w stolicy na stale rezydowali urzędnicy "centralni" np. kanclerz (zobacz też Ministrowie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów).

[edytuj] Czasy nowożytne

Zygmunt III Waza rozpoczął w 1596 r. proces wyjazdu dworu królewskiego do Warszawy, jako że była ona bliższa interesującym go sprawom szwedzkim, a również dlatego, iż w 1595 r. miał miejsce pożar na Wawelu zaprószony podczas eksperymentu alchemicznego w obecności króla. Proces przenoszenia dworu trwał do 25 maja 1609. Kraków pozostał jednakże oficjalną stolicą Rzeczypospolitej, a fakt ów był bezsporny dla współczesnych tamtym czasom. Ponieważ w historii Polski nie zaistniał naprawdę nigdy fakt poparty formalnym aktem prawnym, "przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy", do dzisiaj Kraków z mocy prawa używa oficjalnej nazwy "Stołeczne Królewskie Miasto Kraków" i jest jej desygnatem.

[edytuj] XX wiek

W późniejszej historii Polski dwukrotnie siedzibą władz centralnych był Lublin (w 1918 i w okresie lipiec 1944 - styczeń 1945 roku) przez 9 dni w 1944 roku siedzibą państwa był Chełm gdzie ukazał się Manifest Lipcowy oraz przez kilka miesięcy Łódź, która miała zostać stolicą powojennej Polski na stałe, z uwagi na ogromne zniszczenia Warszawy. Obecną, administracyjną stolicą Polski jest Warszawa. Od 1952 r. zapis o stołeczności Warszawy znajduje się w konstytucji.

[edytuj] Stolice Polski chronologicznie

Lp.	Miasto	Lata
1.	Giecz^[1]	860 (?) - pomiędzy 980 a 1038
2.	Poznań / Gniezno	ok. 940-1039/1040
3.	Kraków	1039/1040-1079
4.	Płock	1079-1138
5.	Kraków	1138-1295
6.	Poznań	1295-1296
7.	Kraków	1296-1596/1609
8.	Warszawa de facto Kraków de iure	1596/1609-1795
9.	Lublin	1918
10.	Warszawa	1918-1939
11.	Lublin	1944-1945
12.	Łódź	1945
13.	Warszawa	od 1945 a konstytucyjnie od 1952 r.

W latach, kiedy w Polsce panowało bezkrólewie od 1572r. rolę stolicy pełnił Łowicz, z racji tego, iż to tutaj rezydował Interrex, którego rola zwyczajowo przypadała prymasowi Polski.
W czasach Napoleona i stworzenia Księstwa Warszawskiego przez krótki czas rolę stolicy spełniał Toruń.
W latach 1939-1945 Warszawa nadal formalnie była stolicą, po wyzwoleniu Polski Lublin i Łódź były jedynie tymczasowymi siedzibami władz.