Pawłokoma
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°48'42" N 22°17'18" E
| Pawłokoma | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | rzeszowski |
| Gmina | Dynów |
| Sołtys | Tadeusz Potoczny |
| Powierzchnia | 9,9 km² |
| Położenie | 49° 48' 42'' N 22° 17' 18'' E |
| Liczba mieszkańców (2003) • liczba ludności • gęstość |
518 52,3 os./km² |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
16 |
| Kod pocztowy | 36-065 |
| Tablice rejestracyjne | RZE |
|
Położenie na mapie Polski
  Pawłokoma
|
|
 |
|
Pawłokoma – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Dynów, na terenie Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Wieś należy do parafii w Dylągowej w diecezji przemyskiej.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.
Spis treści |
[edytuj] Położenie
Wieś położna jest nad potokiem Łysa będącym dopływem rzeki San z prawego brzegu. Graniczy od zach. z Bartkówką, na płd. z Dylągową a na wschodzie częściowo z Sielnicą. Rzeka San otacza wieś od strony zach.-płn. i wschodniej w formie wygiętego łuku.
[edytuj] Historia
Pierwsza wzmianka w dokumentach o miejscowości Pawłokoma pochodzi z 13 października 1441 roku, kiedy w wyniku nadania królewskiego wieś została przejęta przez Mikołaja Kmitę.
Do 1918 wieś położona była w powiecie brzozowskim, w austriackiej prowincji Galicja. Własność większościową posiadał pod koniec XIX wieku Ludwik Skrzyński. Po roku 1918 wieś należała do pow. brzozowskiego, sąd pow. w Dynowie, sąd okręgowy w Sanoku. W roku 1928 wieś liczyła 1145 mieszkańców, był tu cieśla, kołodziej, kowal, krawiec, szewcy, oraz traffika i gospoda.
W okresie do 1939 we wsi działała polska organizacja Strzelca oraz ukraińska Proswita.
Po 17 września 1939 wieś w wyniku ustalenia nowej granicy niemiecko-sowieckiej, znalazła się w strefie sowieckiej. 10 lutego 1940 rozpoczęły się pierwsze wywózki Polaków w głąb ZSRR. W okresie po kwietniu 1943 część ukraińskich mieszkańców zgłosiła się na ochotnika do 14 Dywizji Grenadierów SS. W okresie II wojny światowej od 1944 - maja 1945 na terenie wsi oraz ościennych dochodziło również do starć polsko-ukraińskich, których kulminacją były zbrodnie popełnione przez obie strony. W kwietniu 1944 r. policja ukraińska z Jawornika Ruskiego aresztowała pięciu mieszkańców Pawłokomy pod zarzutem przynależności do AK i posiadania broni. Aresztowanymi byli: Jan Kuś, Jan Radon, Jan Ulanowski, Maria Ulanowska i Katarzyna Kocyło oraz jeden mieszkaniec z Dylągowej. 25 kwietnia próby odbicia aresztowanych dokonał oddział AK, dowodzony przez ppor. Aleksandra Grubę ps. "Sęp". Podczas ataku na posterunek w Jaworniku Ruskim został on spalony wraz kilkoma sąsiednimi budynkami. Zabito jednego i raniono dwu policjantów oraz zabito kilku stawiających opór Ukraińców mieszkańców wsi, w tym sołtysa. Aresztowanych Polaków jednak nie uwolniono, ponieważ na posterunku już ich nie było.
Na początku 1945 miała miejsce pacyfikacja wsi przez polskie podziemie, w której zginęło ponad 300 ukraińskich mieszkańców. W maju 2006 prezydenci Polski i Ukrainy oddali cześć pomordowanym w Pawłokomie, uczestnicząc w uroczystościach odsłonięcia pomnika oraz wspólnej modlitwie upamiętniającej te zbrodnie.
[edytuj] Warto zobaczyć
We wsi warto zobaczyć cmentarz grekokatolicki oraz parafialny kościół rzymskokatolicki. Znajduje się tutaj Zespół Szkół (gimnazjum i szkoła podstawowa) oraz Dom Ludowy, przy którym działają Ochotnicza Straż Pożarna i Koło Gospodyń Wiejskich.
[edytuj] Zobacz też:
[edytuj] Bibliografia
- K. Wolski. Gródek w Pawłokomie nad Sanem. " Z otchłani wieków" r. XXI. 1952. s.128-141.
- A. Żaki. O grodzie w Sielnicy "Pawłokomie" i innych warowniach małopolskich. " Z otchłani wieków" r. XXII: 1953. s.93-97
- Zdzisław Konieczny. "Był taki czas. U źródeł akcji odwetowej w Pawłokomie". Przemyśl 2000. wyd. Archiwum Państwowego w Przemyślu.
