George Gordon Byron

Z Wikipedii

George Gordon Byron
Urodzony	22 stycznia 1788 Londyn
Zmarł	19 kwietnia 1824 Missolongi
Teksty na Wikiźródłach
Kolekcja cytatów w Wikicytatach

George Gordon Noel Byron, lord Byron (ur. 22 stycznia 1788 w Londynie, zm. 19 kwietnia 1824 w Missolongi, Grecja) – poeta angielski, znany zwłaszcza dzięki swoim powieściom poetyckim (Giaur, Korsarz) i dramatom romantycznym (Manfred). Jedna z najbardziej wpływowych figur literatury XIX wieku; zarówno jego twórczość jak i wizerunek rychło urosły do rangi legendy, znajdując wielu naśladowców wśród późniejszych poetów. Choć lorda Byrona uważa się za jednego z czołowych twórców europejskiego romantyzmu, sam (wzorem swojego mentora Johanna Wolfganga Goethego) zaliczał siebie raczej do grona klasycystów, z niechęcią wypowiadając się o młodzieży romantycznej^[1]. Od jego nazwiska pochodzą terminy: bohater bajroniczny i bajronizm, które odegrały kluczową rolę w kształtowaniu się epoki europejskiego romantyzmu.

Był bliskim przyjacielem Percy'ego Bysshe'a Shelleya i Johna Polidoriego.

Spis treści 1 Biografia 1.1 Kalendarium 2 Twórczość 3 Byron jako inspiracja malarzy i muzyków 4 Bibliografia 5 Zobacz też 6 Przypisy

[edytuj] Biografia

Lord George Gordon Noel Byron urodził się w Londynie 22 I 1788. Jego ojciec, John, był kapitanem gwardii i nie posiadał tytułu lorda. George był synem z jego drugiego małżeństwa z Katarzyną Gordon. Rody, z których pochodzili rodzice poety, były znakomite, ale zubożałe. Ojciec wcześnie osierocił George’a, który wychowywał się w Szkocji, w rodzinnym domu matki. Był to smutny okres w jego życiu: poznał, co to ubóstwo, brak opieki rodzinnej i upokorzenia z powodu wrodzonej wady stopy. Gdy miał jedenaście lat, jego sytuacja znacznie się poprawiła: otrzymał w spadku tytuł lorda i rodowy majątek. Przeniósł się wtedy do Anglii i zamieszkał w Newstead w pobliżu Nottingham.

W 1801 wstąpił do szkoły średniej w Harrow, potem studiował w Cambridge. Godność para Anglii zmuszała go do dotrzymywania kroku utytułowanym kolegom, żył więc bujnie i rozrzutnie, uprawiał sporty, flirtował, bawił się i popadł w długi, z których wydobył się dużo później, dzięki pracy literackiej. W tym okresie dużo czytał, zwłaszcza dzieła klasyków literatury starożytnej.

Jeszcze w czasie studiów w 1807 wydał tomik wierszy zatytułowany Godziny bezczynności, bez litości zaatakowany przez krytyków. Na ataki Byron odpowiedział atakiem: w rok później wydał poemat – Angielscy poeci i szkoccy recenzenci, będący satyrą na współczesną mu literaturę angielską. Poemat zawiera tez program nowej poezji.

Latem 1809 dwudziestojednoletni Byron opuścił Anglię, udając się wraz ze swym przyjacielem z Cambridge, Jamesem Hobhouse, w trwającą dwa lata podróż z Portugalii i Hiszpanii na Maltę, do Albanii, Grecji i Konstantynopola. Podróż ta była dla poety znakomitą szkołą życia, zebrał wiele materiału do twórczości i ukształtował własne poglądy na świat. Owocem dwuletniej wędrówki był szereg drobnych utworów okolicznościowych oraz dwie pierwsze pieśni Wędrówek Childe Harolda. Po powrocie do Anglii Byron dodał do poematu kilka refleksyjnych strof i wydał w 1812.

Sukces Wędrówek Childe Harolda był równie ogromny, jak nieoczekiwany. Byron znalazł się w centrum zainteresowania. Na okres po 1812 przypadała tez działalność Byrona w Izbie Lordów. Wygłosił tam kilka bezkompromisowych przemówień, m.in. w obronie robotników podczas debaty o karze śmierci dla tzw. "burzycieli maszyn" (luddystów), oraz przeciw uciskowi Irlandii. Wystąpienia poety nie przyniosły żadnych rezultatów, co przeżył jako klęskę swojej działalności politycznej. Nałożyły się na to bolesne perypetie rodzinne. Małżeństwo z poślubioną w 1815 Anna Izabellą Milbenke rozpadło się wkrótce po urodzeniu córki, Augusty Ady.

Opinia publiczna zwróciła się przeciwko poecie, więc postanowił opuścić Anglię. Owocem literackim tego niespokojnego okresu była seria powieści poetyckich o tematyce orientalnej, tj.: Giaur, Narzeczona z Abydos, Korsarz, Oblężenie Koryntu, Paryzyna.

Podczas dobrowolnego wygania Byron podróżował przez Belgię, Niemcy, Szwajcarię do Włochy. W Szwajcarii spotkał drugiego wielkiego romantyka angielskiego młodszej generacji, Percy'ego Bysshe'a Shelleya, z którym zwiedzał Alpy, w okolicach Jeziora Genewskiego. We Włoszech zamieszał w Rawennie, potem w Wenecji. Tam też poznał swoją ostatnia wielką miłość, hrabinę Guiccioli.

W tym okresie powstawały poematy: Więzień Chillony, Mazepa, Wyspa; dramaty: Manfred, Kain, Marino Filiero, Dwaj Oskarowie, Sardanapal, a także Proroctwo Dantego. Utwory te, a także działalność polityczna pisarza, związanego z włoskim ruchem rewolucyjnym karbonariuszy, skierowanych przeciwko Austrii, świadczą o demokratycznych, postępowych poglądach Byrona: przeciwnika feudalno-kapitalistycznego ucisku i polityki Święto Przymierza. Jest to także dowód, ze poeta nie oddzielał twórczości od życia, żył tak – jak jego bohaterowie, pisał zaś o tym, co przeżywał.

Ukoronowaniem i zamknięciem jego twórczości był wielki poemat Don Juan, w którym przedstawił wszystkie konflikty wstrząsające ówczesną Europą. Pisany w Italii, w latach 1818-1824, jest złożony z szesnastu pieśni. Niestety, poeta nie zdążył go już ukończyć. W 1824, na wieść o wybuchu powstania Greków przeciwko niewoli tureckiej, opuścił Włochy i udał się do Grecji, gdzie zaangażował się w prace organizacyjne w siedzibie sztabu powstańczego w Mesolongi. Niezdrowy klimat i niewygody żołnierskiego życia spowodowały, że zapadł na febrę i zmarł 19 IV 1824.

[edytuj] Kalendarium

22 I 1788 – data narodzin
1799 – jedenastoletni Byron uzyskuje tytuł lorda i przenosi się do rodowej siedziby w Newstead koło Nottingham.
1801 – rozpoczyna edukację w szkole w Harrow.
1805 – początek studiów w Cambridge.
1807 – debiutancki tomik Godziny bezczynności.
1808 – poemat Angielscy poeci i szkoccy recenzenci, będący odpowiedzią na ataki krytyków.
1809 – początek dwuletniej podróży.
1812 – sukces literacki po ogłoszeniu pierwszych pieśni Wędrówek Childe Harolda;
– wystąpienie w Izbie Lordów w obronie „burzycieli” maszyn i gnębionej Irlandii
1813 – Giaur, Narzeczona z Abydos
1814 – Korsarz, Lara
1815 – ślub z Anną Izabellą Milbenke;
– Oblężenie Koryntu
1816 – Paryzyna, dalsze pieśni Wędrówek Childe Harolda;
– separacja z lady Byron, opuszczenie Anglii (25 IV);
– Więzień Chillionu.
1817 – Żale Tassa, Manfred.
1819 – podjęcie współpracy z karbonariuszami włoskimi;
– Mazepa, Proroctwo Dantego.
1820 – Marino Faliero.
1821 – Kain, Dwaj Oskarowie, Sardanapal.
1822 – Niebo i ziemia, Wizja sądu.
1823 – Wyspa, Wiek brązu;
ukończenia szesnastu pieśni Don Juana, pisanych od 1818r.;
wyjazd do Grecji, udział w powstaniu przeciwko Turcji
19 IV 1824 – data śmierci Byrona; pochowano go w wiejskim kościele w Hucknall Torkard, blisko Newstead – rodowej siedziby Byronów.

Opracowanie Anny Popławskiej
Wydawnictwo GREG

[edytuj] Twórczość

Sławę przyniosło Byronowi wydanie w latach 1812-1818 pieśni epickich Childe Harold's Pilgrimage (Wędrówki Childe Harolda) oraz powieści poetyckich The Giaour (Giaur) w 1813 r. i The Corsair (Korsarz) w roku następnym. Choć polskiemu czytelnikowi znany jest najbardziej jako autor Giaura, dziełem jego życia pozostaje złożony z 17 pieśni poemat dygresyjny Don Juan (1819-1824). Inne utwory Byrona to dramaty filozoficzne Manfred (1817) i Cain (Kain; 1821) oraz liczne krótsze liryki.

Charakterystyczny dla twórczości Byrona jest wykreowany przez niego typ bohatera literackiego, tzw. bohater bajroniczny. Jest to człowiek samotny, zbuntowany, idący pod prąd, wyjątkowy - zwykle wybitnie utalentowany, uwikłany w nieszczęśliwą miłość, skazany na tragiczny koniec.

[edytuj] Byron jako inspiracja malarzy i muzyków

• Hektor Berlioz - Symfonia Harold w Italii wg powieści poetyckiej Wędrówki Childe Harolda (1834); postać bohatera uosabia koncertująca altówka
• Arnold Schönberg - Oda do Napoleona Buonaparte na głos recytujący, kwartet smyczkowy i fortepian (1942)

[edytuj] Bibliografia

• Marchand, Leslie. Byron: A Biography. 3 vols. New York: Knopf, 1957. (en)
• Moore, Doris Langley. "Appendix 2: Byron's Sexual Ambivalence." Lord Byron: Accounts Rendered. London; John Murray, 1974. 437-459. (en)

[edytuj] Zobacz też

• bajronizm
• bohater bajroniczny
• dandyzm

Przypisy