शुक्र ग्रह
विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोशातून
शुक्र सूर्यापासुन दुसरा ग्रह आहे. शुक्राचा पृष्ठभाग मुख्यत: खडकांचा बनला आहे. शुक्राचा आकार आणि रचना पृथ्वीसारखी असल्यामुळे त्याला पृथ्वीचा बंधूग्रह असे संबोधले जाते. जरी सर्व ग्रहांच्या भ्रमणकक्षा लंबगोलाकार असल्यातरी शुक्राची भ्रमणकक्षा जवळजवळ वर्तुळाकार आहे.
शुक्र पृथ्वीपेक्षा सूर्याजवळ असल्यामुळे आकाशात नेहमी सूर्याच्या दिशेकडे दिसतो. त्यामुळेच तो पहाटे किंवा संध्याकळी क्षितीजावर दिसू शकतो. जर तो जास्त प्रखर बनला तर दिवसाही दिसू शकतो. शुक्र सूर्य व चंद्रानंतर आकाशातील प्रखर ग्रह आहे.
शुक्र हा सूर्याला दूसरा जवळचा ग्रह आहे. तो त्याची सूर्याभोवतीची प्रदक्षिणा २२४.७ दिवसात पूर्ण करतो. पृथ्वी दिसणार्या रात्रीच्या आकाशातील शुक्र हि चंद्रानंतरची सर्वात तेजस्वी वस्तु आहे. त्याची तेजस्वितता -४.६ असते. तो अंर्तग्रह असल्याने तो सूर्यापासून कधीच दूर दिसत नाही. जास्तीत जास्त तो ४७.८ अंशापर्यंत दूर जाऊ शकतो. त्याची तेजस्वितता हि सुर्योदयाच्या वेळी किंवा सूर्यास्ताच्या वेळी सर्वात जास्त असते त्यामुळेच त्याला पहाटेचा तारा किंवा सायंतारा असेहि म्हणतात.
अनुक्रमणिका |
[संपादन] रचना
शुक्र हा ग्रह ठोस पृष्ठभाग असणारा ग्रह आहे. म्हणजे त्याचा पृष्ठभाग हा पृथ्वीप्रमाणे खडकाळ आहे. आकार व वस्तुमानाच्या बाबतीत तो पृथ्वीशी कमालीचा मिळताजुळता आहे इतका कि कित्येकदा त्याला पृथ्वीचा जुळा ग्रह असेही म्हणतात. शुक्राचा व्यास पृथ्वीच्या व्यासापेक्षा फ़क्त ६६० कि.मी.ने कमी आहे तर त्याचे वस्तुमान पृथ्वीच्या ८१.५% इतके आहे. मात्र त्याचे वातावरण मात्र अत्यंत दाट कार्बनडायऑक्साईड या वायुच्या उपस्थितीमुळे पृथ्वीपेक्षा अत्यंत वेगळे आहे.
[संपादन] परिभ्रमण कक्षा व परिवलन
शुक्र सूर्यापासून १०६ दशलक्ष कि.मी. अंतरावरुन २२४.७ दिवसात एक प्रदक्षिणा पूर्ण करतो. बाकीच्या ग्रहांची कक्षा जरी लंबवर्तुळाकार असली तरी शुक्राची कक्षा मात्र जवळपास वर्तुळाकार आहे.
शुक्रावरचा दिवस हा पृथ्वीच्या २४३ दिवसांइतका असतो. हा सर्व ग्रहांमध्ये सर्वात कमी परिवलन काळ आहे. याचाच अर्थ शुक्रावरचा दिवस हा तेथील वर्षापेक्षा मोठा असतो. त्याचा पृष्ठभाग ६.५ कि.मी प्रती तास या गतीने फ़िरत असतो. तर पृथ्वीच्या विषुववृत्ताजवळचा पृष्ठभाग हा १६०० कि.मी प्रती तास या गतीने फ़िरत असतो.