Планета Земја

Од Википедија, слободна енциклопедија

Зборот „земја“ во македонскиот говор се користи за површината на која стоиме, за ситната материја од која е изграден најгорниот површински слој на нашата планета, како и за име на планетата на која жиееме - „Планета Земја“. Во овој прилог ќе се фокусираме на последната дефиниција.

Земјата, уште позната како Планета Земја или Terra на латински, е третата планета од Сонцето и петта најголема планета во нашиот Сончев систем. Таа е најголема од планетите што му припаѓаат на внатрешниот појас, како и единствена планета на која е научно потврдено дека постои живот. Планетата се формирала пред околу 4,57 милијарди години заедно со нејзиниот единствен природен сателит, Месечината.

Димензиите на планетата Земја се следните:

• Орбита: 149,600,600 km (еднакво на една Астрономска единица или скратено AU)
• Дијаметар: 12,753.6 km
• Маса: 5.972е24 kg

Површината на Земјата е многу млада. Во релативно краткиот (по астрономски стандарди) период од 500,000,000 години ерозија и тектонски процеси, ја уништиле и рекреирале поголемиот дел од Земјината површина, а со тоа и ги елиминирале речиси сите траги од нејзината рана геолошка историја. На тој начин почетоците на Земјината историја се речиси избришани. Земјата е стара 4,5 до 4,6 милијарди години, но најстарите познати карпи се само 4 милијарди години стари (оние од околу 3 милијарди години се вистинска реткост исто така). Најстарите фосилни остатоци од жив организам датираат од пред помалку од 3,9 милијарди години. Не постојат податоци за оној критичен период од Земјината историја кога за прв пат се оформил живот.

71 процент од земјината површина е прекриена со вода. Земјата е единствената позната планета (барем до сега) на која водата може да постои во течна форма (се претпоставува дека на површината на Титан постои течен етан или метан и течна вода под површината на Еуропа). Водата и нејзиното кружење во земјината атмосфера се есенцијални во постоењето на живот. Водените маси (морињата и океаните) играат голема улога во одржувањето на Земјината температура.

Земјината атмосфера е составена од 77% азот, 21% кислород а остатокот отпаѓа на траги од аргон, јаглерод диоксид и вода. Многу е веројатно дека во раната земјина атмосфера имало многу повеке јаглерод диоксид отколку сега, пред се поради тоа што најголемиот дел од јаглерод диоксид се трансформирал во карбонатни карпи а во помала мера бил растворен во океаните или потрошен од живите растенија. Одредени биолошки и тектонски движења, денес, обезбедуваат постојано кружење на преостанатиот јаглероден диоксид. Она мало количество на јаглероден диоксид што во секое време е присутно во земјината aтмосфера е клучно во одржувањето на земјината температура преку така наречениот ефект на стаклена градина. Ефектот на стаклена градина ја одржува температурата на околу 35 степени целзиусови кој инаку би требало да биде од -24 до максимум 14 степени што би довело до заледување на океаните и крај за најголемиот дел живи организми на земјината површина.

Интеракцијата на Земјата со Месечината ја забавува нејзината ротација за приближно 2 милисекунди на еден век. Досегашните истражувања покажуваат дека пред приближно 900 милиони години имало 481 18 часовни денови годишно. Покрај земјинта ротација Земјата изведува и едно друго движење наречено земјина револуција.

Земјата има скромно магнетно поле предизвикано од магнетни струења во нејзината надворешна кора. Интеракцијата помеѓу соларните ветрови, земјиното магнетно поле и горните слоеви од нејзината атмосфера се причина за појавата наречена аурора.

Симболот на планетата Земја се состои од заокружен крст што го претставува гриничкиот меридијан и екваторот. Една варијанта го става крстот над кругот. На пример: ⊕