Tebu

Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi

Tebu
Rumpun Tebu
Klasifikasi èlmiah
Karajan: Plantae Divisio: Magnoliophyta Kelas: Liliopsida Ordo: Poales Familia: Poaceae Genus: Saccharum L.
Species
Saccharum arundinaceum Saccharum bengalense Saccharum edule Saccharum officinarum Saccharum procerum Saccharum ravennae Saccharum robustum Saccharum sinense Saccharum spontaneum

Tebu (bahasa Inggris: sugar cane), nduwèni jeneng lokal rupa-rupa antara liya Tebu, Rosan (Jawa); Tiwu (basa Sundha), Tebhu (basa Madura), Tebu, Isepan (basa Bali); Teubee (basa Aceh), Tewu (basa Nias, Flores), Atihu (Ambon); Tebu (Lampung), Tepu (Timor); yakuwi tanduran sing paédah utamané kanggo bahan baku gula. Tanduran iki mung bisa thukul ing daerah iklim tropis, utamané ing daerah tebu (Sacharum Officinarum Linn), sing dhuwuré watara 1 nganti 1300 meter saknduwuré lumahing segara. Tanduran iki klebu jenis rumput-rumputan. Ing tanah Jawa sumebar sawetara jinis tebu antara liya jinis tebu ireng Cirebon, tebu kasur, POJ 100, POJ 2364, EK 28, POJ 2878. Saben jinis tebu nduwèni ukuran dhuwur, dawané ros lan werna sing béda-béda, nanging rata-rata dhuwuré wit tebu udakara 2 meter nganti 4 meter. Umur tanduran wiwit ditandur nganti tekan bisa dipanen kurang luwih 1 tahun. Ing Indonesia tebu akêh dibudidayaaké ing pulo Jawa lan Sumatra. [1] Kanggo nggawé gula, wit tebu sing wis dipanen diperes nganggo mesin pemeres (mesin press) ing pabrik gula. Sakwisé kuwi, nira utawa banyu perasan tebu mau disaring, dimasak, lan diputihaké saéngga dadi gula pasir kaya sing kita kenal sadina-dina. Saka proses nggawé gula tebu iku mau bakal ngasilaké gula 5%, ampas tebu 90% lan sisané arupa tètès (molasse) lan banyu. Tètès sing dikasilaké saka proses penggilingan tebu mau diperlokaké minangka bahan kanggo nggawé cèt. Saliyané bisa digawé gula pasir, nira tebu bisa uga digawé gula batu, gula abang utawa gula jawa. Godhong tebu sing garing (dhadhuk) minangka biomassa sing nduwèni kalori cukup dhuwur. Ibu-ibu ing padesaan sering migunaaké dhadhuk iku minangka bahan bakar kanggo masak; saliyané ngémat lenga sing regané larang, bahan bakar iki uga cepet panas. Ing sajroning konversi energi pabrik gula, godhong tebu lan uga ampas wit tebu bisa dipigunaaké kanggo bahan bakar boiler, sing uap é dipigunaaké kanggo proses produksi lan pembangkit listrik. Semono uga tanduran tebu uga ndeni manfaat kanggo pengobatan yakuwi

• Ngurangi jantung dheg-dhegan, Bahan: 3 gegem oyot tebu ireng; Cara nggawéné: dikumbah lan digodhok nganggo 2 gelas banyu nganti umob kari sak gelas; Cara nggunakaké: diombé sedina ping pindho.
• Lara Panas, Bahan: tebu ireng sakcukupé; Cara nggawéné: diperes lan dijupuk banyuné Cara nggunakaké: diombé.
• Lara Watuk, Bahan: 3-5 ros tebu ireng; Cara nggawéné: disesep lan diombé banyuné, Cara nggunakaké: dibakar, terus dioncèki lan diperes dijupuk banyuné. [2]

Bab lan Paragraf 1 Nandur Tebu 1.1 Investasi Agribisnis Tebu 1.2 Pangolahan Lahan 1.3 Persiapan Tandur 1.4 Tandur 2 Ngabuk/Pemupukan 2.1 Prinsip Pemupukan 2.2 Wektu 2.3 Jenis Pupuk 3 Sulaman 4 Bumbun 5 Klènthèk 6 Organisme Pengganggu Tanduran 7 Panèn 8 Pasca Panèn 9 Dunungé Pabrik Gula Ing Indonesia 9.1 Ing Pulo Jawa 9.2 Ing nJaban Pulo Jawa 10 Produksi Gula ing Donya 11 Panganan/Ombenan saka tebu 12 Kapurih Ugi Mirsani 13 Pranala Jaba

[sunting] Nandur Tebu

[sunting] Investasi Agribisnis Tebu

Investasi ing industri gula asal saka tebu cukup prospektif. Kebutuhan domestik isih ana udakara 1.4 juta ton per taun. Pemerintah kanthi rupa-rupa kebijakan promotif lan protektif wis nyiptakaké iklim investasi sing kondusif kanggo pengembangan industri gula tebu. Pasar internasional sing sajroning telung taun pungkasan ngalami defisit uga nandhaaké yèn investasi ing bidang iki cukup prospektif. Sawetara produk derivat saka tebu (PDT) kayata ethanol, ragi roti, inactive yeast, wafer pucuk tebu, papan partikel, papan serat, pulp, kertas, Ca-sitrat lan listrik nduwèni peluang pasar sing cukup ombèr, yakuwi ing pasar domestik apadéné pasar internasional. [3]

[sunting] Pangolahan Lahan

Lahan sing arep ditanduri tebu kudu diolah luwih dhisik, bisa nganggo waluku biasa utawa sing luwih cepet nganggo traktor lan buldoser merga biasané lahané pancèn amba banget. Apa manèh yèn lahané isih akèh oyoté utawa bonggol wit-witan sing paling cocok kudu nganggo buldoser. Pengolahan lahan iki gunané kanggo ngilangké keasaman lan ngempukaké lemah, uga kanggo nggawé got, arupa got malang lan got mujur kanggo ngilèkaké banyu (drainage). Sakliyané kanggo drainage, got-got mau uga minangka wates kanggo ngukur luasan lahan sing dipara dadi pirang-pirang petak utawa emplèk. Rupa-rupa got sing kudu disiapaké antara liya:

• Got Pembuangan, kudu digawé luwih ndisik kanggo ngetokaké banyu saka lahan bèn cepet garing utawa sat.
• Got Pemasukan, kanggo nyiapaké pengaliran banyu mlebu ning lahan.
• Got Keliling, ukuran amba 70 cm jeroné 60 cm.
• Got Mujur, ambané 60 cm, jeroné 50 cm
• Got Malang, ambané 50 cm, jeronó 40 cm, digawó searah karo kemiringané lahan.

Sakwisé rampung penyiapan got, bisa dimulai penjuringan, yakuwi gawé lubang kaya pot supaya mengkonéoyot tebu bisa thukul kanthi sampurna. Sakdurungé ditanduri juringan mau di garingké luwih disik kira-kira 3-4 minggu bèn lemahé kena panasing srengéngé. Pengeringan utawa pendyungan mau gunané supaya lemah dadi ora asam lan mambu wangi.

[sunting] Persiapan Tandur

Sakdurungé tandur uga perlu disiapké sawetara langkah supaya lemah wis siap tenan ditanduri. langkah sing diperlokaké antara liya : Rao/Bubut Tanah, Turun Tanah, Ebor, lan Kecroh. Sakwisé kuwi bibit lagi dikethoki, diseleksi, direndhem banyu udakara 2 jam, di umbal (digawa nyedhaki lubang}, di cicir ning guludan-guludan, banjur ditandur.

[sunting] Tandur

Bibit sing wis dikethoki telung ros telung ros, didèlèh kanthi mata (calon thukulan) ana ing iringan (ora ing nduwur utawa ing ngisor). Sakwisé kuwi bibit terus diurugi lemah sithik waé aja kandel-kandel. Pemilihan jenis bibit tebu uga penting banget. Padha waé karo wong sing arep golèk mantu, pemilihan bibit tebu kudu nggatèkaké bibit, bobot lan bèbèt. Bibit, artiné kudu jelas asal usulé saéengga nduwèni kemurnian spesies sing apik. Bobot, artiné nduwèni kualitas sing apik. Bèbèt, artiné nduwèni sifat lan kemantapan sing apik.

[sunting] Ngabuk/Pemupukan

Kanggo nambah unsur hara, supaya lemah bisa nyukupi zat panganan tumraping tanduran, kala-kala diperloaké ngabuk utawa mènèhi abuk / pupuk. Déné jinis abuk sing diperloaké yakuwi sing ngandhut unsur Nitrogen, Phospat lan Kalium. Sakjroning mènèhi abuk kudu miturut pedoman baku yakuwi : kudu ditugal, digawé lubang pupuk, ditaker, diwolak walik yakuwi pemupukan sepisan ning sisih kiwa lan kaloro ing sisih tengan tanduran utawa suwaliké. Gulma kudu diresiki ndisik, sebab yèn ora mengko sing lemu malah gulmané. Yèn ngabuk kudu isuk-isuk lan ora kena ditaburké. Sakwisé ngabuk kudu disiram.

[sunting] Prinsip Pemupukan

Pemupukan utawa ngabuk, kudu nuruti prinsip 5 tepat, yakuwi tepat jinis, tepat wektu, tepat mutu, tepat jumlah lan tepat panggonané.

• Tepat Jinis, maksudé abuk sing dienggo kudu jinis sing nduwé unsur N,P lan K kayata abuk ZA, TSP, KCL, Ponska lll.
• Tepat wektu maksudé unsur Posphat ditebar sakdurungé tandur, unsur Nitrogen sakwisé tanduran umur 7 dina lan 40 dina, déné unsur K disebar nalika tanduran wis umur 40 dina.
• Tepat Mutu, maksudé bahan abuk kudu isih apik lan durung rusak sarta ngandhut bahan aktif ing diperlokaké.
• Tepat Jumlah, kudu seimbang antara unsur-unsur sing diperlokaké lan jumlahé kudu cukup kanggo saben hektar lahané.
• Tepat Panggonan, maksudé abuk kudu dilebokaké ing sajroning lobang ing sakubengé tanduran (ditugal ndisik), ditutup lan disiram. Dadi carané ngabuk ora disebar kaya ngabuk pari.

[sunting] Wektu

Tanduran tebu biasané perlu diabuk yèn wis ngancik umur pitung dina lan umur 30 - 40 dina.

[sunting] Jenis Pupuk

• Pupuk Nitrogen, gunané kanggo : nyuburaké tuwuhan sacara vegetatif, nyengkakaké pertumbuhan anakan lan kanggo pembentukan zat hijau daun. Conto Pupuk Nitrogen : Urea kadar N 45%, ZA kadar N 21%, ASN kadar N 26%, Ammonium Klorida kadar N 25%.
• Pupuk Phosphat, gunané kanggo : nyengkakaké tuwuhé tunas anakan, nyengkakaké tuwuhing oyot, nggedèkaké lan ndawakké ros tebu, ningkataké kualitas nira lan nyengkakaké proses kematengan tebu. Conto Pupuk P : DSP (Double Super Phosphate) kadar P₂O₅ 36%, TSP (Triple Super Phosphate) kadar P₂O₅ 45%, SP 36 (Super phosphate) kadar P₂O₅ 36%, FMP (Fused Magnesium Phosphate) kadar P₂O₅ 20%, Agrophos kadar P₂O₅ 25%.
• Pupuk Kalium, gunané kanggo : ngaktifaké proses pembelahan sèl lan photosintesis. Conto Pupuk Kalium : KCL (Kalium Klorida) kadar K₂O 60%, ZK (Kalium Sulfat) kadar K₂O 50%, Paten Kali kadar K₂O 21%.
• Pupuk Majemuk
  • Pupuk NP : Amophos kadar N 11%, kadar P₂O₅ 48%
  • Pupuk NK : [[KNO₃]] kadar N 13%, kadar K₂O 44%
  • Pupuk PK : Kalium Metafosfat kadar P₂O₅ 60%, kadar K₂O 40%
  • Pupuk NPK : Phonska kadar N 15%, kadar P₂O₅ 15%, kadar K₂O 15%

[sunting] Sulaman

Penyulaman kuwi gunané kanggo ngisi tanduran tebu sing ora thukul supaya tanduran tebuné komplit lan ora buthak-buthak. Sulaman sepisanan nalika tanduran umur 2 minggu, déné sulaman kapindho sakwisé tanduran umur 3 utawa 4 minggu. Kudu diupayaaké nyulam nganggo bibitan sing umuré mèh padha karo tanduran sing disulam.

[sunting] Bumbun

Bumbun utawa dhangir, tujuané kanggo mènèhi tambahan lemah lan sumber zat hara sing anyar kanggo tanduran tebu. Saliyané kuwi bumbun uga nyandhet tuwuhing anakan (bèn ora kakèhan, yèn kakèhan tebuné dadi kuru-kuru) lan bisa ningkataké drainage.

[sunting] Klènthèk

Klènthèk kuwi nglènthèki godhong tebu sing garing kanggo ngilangaké hama, ngurangi tebu rubuh merga angin, ningkataké hawa lan sinar srengéngé, ningkataké rèndemèn, nyegah tuwuhé oyot ing ros-rosan lan ngurangi bahaya keobongan. Sajroning mangsa setaun klènthèk yèn bisa dilaksanaaké ping pindho utawa ping telu.

[sunting] Organisme Pengganggu Tanduran

Organisme pengganggu tanduran tebu bisa arupa hama, penyakit lan gulma.

• Hama : Gangguan jasad sing marakké luka fisik Hama bisa ngganggu godhong, wit / batang utawa oyot. Sing ngganggu godhong tebu arupa : uler grapyak, kutu wulu putih, cabuk ireng, tungau, walang. Sing ngganggu wit / batang antara liya : penggèrèk pucuk, penggèrèk batang, lan tikus. Déné sing ngganggu oyot arupa urèt, rayap, lan cacing. Kanggo nyegah hama antara liya bisa nggunaaké bibit sing bébas hama, nggunaaké varietas tahan hama, njaga karesikané kebun lan penggiliran tanduran.
• Penyakit : Gangguan jasad sing ngganggu sitem upamané sistem penyerapan banyu lan hara, sistem fotosintesis utawa sistem pemulihan.

Penyakit sing nyerang gaodhong awujud : mozaik, blendhok, noda kuning, karat, lan klorotik. Sing nyerang wit / batang : pembuluh (RSD), pokahbung lan luka api. Déné sing nyerang oyot : dhongkèlan lan phyctum. Kanggo nyegah lan mbrantas penyakit bisa migunaaké : varietas tahan lan sehat, pergiliran tanduran, sanitasi utawa pemusnahan tanduran sing kena penyakit, pemanfaatan musuh alami, pestisida lan karantina.

• Gulma : Arupa tanduran sing dudu tanduran pokok lan ngrugèkaké. Contoné paréan, barèt, rawatan, tuton, grinting, ceklèkan, lan teki.

[sunting] Panèn

• Tebu Layak TebangTebu sing wis umur kurang luwih setaun bisa dipanèn. Prayogané kudu dianalisa disik dening ahli tebu saka Pabrik Gula saéngga tebuné pancèn wis mateng optimal.
  

  Dhadhuk Tebu Pasca Panen
• Cara Tebang Tebang tebu uga ana métodané, yakuwi métoda tebang pinggir utawa tebang terobos. Sajroning tebang kudu diupayaaké ngepok supaya dongkèlané sithik. Saliyané kuwi kudu diperhatèkaké supaya kadar sampahé kayata sogolan, pucukan, dhadhuk, oyot lan lemah bisa minimal. Sawisé di tebang, tebu diangkut nganggo truk disetor ning Pabrik Gula. Supaya tebu ora kesuwèn nganggur, kudu diatur jadwal tebang sing dimusyawarahaké déning petani lan Pabrik Gula, amarga yèn kesuwèn nunggu rèndemèn tebuné bakal mudhun.

[sunting] Pasca Panèn

Sawisé ditebang, dhadhuk sing rataaké ing sakndhuwuré bonggol terus diobong. Sakbanjuré terus di kepras yakuwi dipotong bonggol-bonggol sing isih pating crongot supaya rata lemah bèn pertumbuhan thukulané bisa luwih apik. Tanduran tebu sing wis dipanèn ora perlu ditanduri manèh sebab bonggolan bisa thukul manèh kanggo musim panèn sakterusé. Tahun kapindho disebut tanduran keprasan sing biasané rumpun dhompolé malah luwih akèh tinimbang taun kapisan.

[sunting] Dunungé Pabrik Gula Ing Indonesia

[sunting] Ing Pulo Jawa

• PTP Nusantara IX (Persero).

1. PG. Jatibarang.Brebes 2. PG. Banjaratma 2) Brebes 3. PG. Pangka.Tegal 4. PG. Sumberharjo.Pemalang 5. PG. Sragi.Pekalongan 6. PG. Cepiring 2) Kendal 7. PG. Rendeng. Kudus 8. PG. Mojo.Sragen 9. PG. Tasikmadu.Karanganyar 10. PG Colomadu 2) Karanganyar 11. PG. Ceper Baru 2) Klaten 12. PG. Gondang Baru 2) Klaten 13. PG. Kali Bagor 1) Banyumas

• PTP Nusantara X (Persero).

1. PG. Cukir.Jombang 2. PG. Gempolkerep.Mojokerto 3. PG. Jombang Baru.Jombang 4. PG. Krembong.Sidoarjo 5. PG. Krian 2) Sidoarjo 6. PG. Lestari. Nganjuk 7. PG. Merican. Kediri 8. PG. Mojopanggung.Tulungagung 9. PG. Ngadirejo. Kediri 10. PG. Pesantren Baru.Kediri 11. PG. Tulangan. Sidoarjo 12. Watutulis. Sidoarjo

• PTP Nusantara XI (Persero).

1. PG. Asembagoes. Situbondo 2. PG. De Maas 3) Situbondo 3. PG. Gending. Probolinggo 4. PG. Jatoroto.Lumajang 5. PG. Kanigoro. Madiun 6. PG. Kedawung. Pasuruan 7. PG. Olean. Situbondo 8. PG. Pagotan. Madiun 9. PG. Pajarakan. Probolinggo 10. PG. Panji. Situbondo 11. PG. Purwodadi. Magetan 12. PG. Prajekan. Bondowoso 13. PG. Rejosari. Magetan 14. PG. Semboro. Jember 15. PG. Sedhono. Ngawi 16. PG. Wonolangan. Probolinggo 17. PG. Wringinanom. Situbondo

• PT. Rajawali I.

1. PG. Candi.Jl. Raya Candi, Sidoarjo 2. PG. Krebet Baru. Malang 3. PG. Rejoagung Baru. Madiun 4. PG. Madukismo.Padokan, Tirtonirmolo, Kasihan, Bantul

• PT. Rajawali II.

1. PG. Gempol 1) Cirebon 2. PG. Jatitujuh. Majalengka 3. PG. Jatiwangi 2) Majalengka 4. PG. Kadipaten 3) Majalengka 5. PG. Karang Suwung. Cirebon 6. PG. Sindanglaut. Cirebon 7. PG. Subang. Subang 8. PG. Tersana Baru. Cirebon

• PT. Kebon Agung.

1. PG. Kebon Agung. Malang 2. PG. Trangkil. Pati PT. Bapippundip. 1. PG. Pakis Baru. Pati

[sunting] Ing nJaban Pulo Jawa

---

• PTP Nusantara II (Persero).

1. PG. Sei Semayang. Deli Serdang 2. PG. Kuala Madu. Binjai

• PTP Nusantara VII (Persero).

1. PG. Bunga Mayang. Lampung Utara 2. PG. Cintamanis. Ogan Komering Ilir

• PTP Nusantara XIII (Persero).

1. PG. Pelaihari.Tebing Siring, Pelaihari 70851, Kalsel

• PTP Nusantara XIV (Persero).

1. PG. Bone.Bone 2. PG. Caming.Bone 3. PG. Takalar.Takalar

• PT. Gunung Madu Plantation.

1. PG. Gung Madu Plantation.Gatot Subroto No.108, Bandar Lampung

• PT. Gula Putih Mataram.

1. PG. Gula Putih Mataram. Bandar Lampung

• PT. Rajawali III.

1. PG. Tolanghua.Desa Lekaya, Kec. Paguyaman Kab. Gorontalo, Sulawesi Utara

• PT. Sweet Indolampung.

1. PG. Sweet Indolampung.Jl. Menggala, Lampung Utara

• PT. Indolampung Perkasa.

1. PG. Indolampung Perkasa. Bandar Lampung

• Katerangan:

1) Wis ora aktif wiwit taun 1975 (2 PG) 2) Wis ora aktif wiwit taun 1998 (7 PG) 3) Wis ora aktif wiwit taun 2000 (2 PG)

Total Pabrik Gula 70 (Jawa=57, nJaban Pulo Jawa=13 PG) Kondisi : Aktif 69 PG, ora aktif 11 PG [4]

[sunting] Produksi Gula ing Donya

Top 10 Produsèn Tebu - 2005

Negara	1000 ton
Brazil	422,926
India	232,300
Cithakan:Country data China China	87,768
Pakistan	47,244
Cithakan:Country data Mexico Mexico	45,195
Thailand	43,665
Cithakan:Country data Colombia Colombia	39,849
Australia	37,822
Indonesia	29,505
USA	25,307
Total Donya	1,011,581
Sumber: UN Food & Agriculture Organisation (FAO)[1]

[sunting] Panganan/Ombenan saka tebu

• Tebu dikonsumsi langsung sawisé dioncèki.
• Sari tebu minangka ombènan.
• Tètès tebu, dipigunaaké kanggo pemanis lan sirup minangka bahan panganan liyané kayadéné kèju, kuwih-kuwih. Liyanè kuwi tètès tebu uga minangka bahan perekat jroning produksi cèt.
• Rapadura, permèn saka gula abang ing Brasilia.
• Bahan produksi rum utamané ing Kepuloan Caribbea.
• Bahan sirup kanggo soft drink.

[sunting] Kapurih Ugi Mirsani

• (id)Tebu
• (en)Sugar Cane Wikipedia
• (en)Sugar Wikipedia

[sunting] Pranala Jaba

• (en)American Sugar Cane League
• (en)Cane Sugar Trust Co Limited
• (id)Sentra Informasi Iptek
• (id)Litbang Deptan
• (id)Dewan Gula Indonesia

Artikel punika taksih tulisan rintisan (stub). Sinten kémawon ingkang kersa mbenakaken, sumangga kémawon.