Hannes Hafstein
Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Hannes Þórður Hafstein (f. 4. desember 1861, d. 13. desember 1922) var íslenskt skáld, sýslumaður og ráðherra.
Efnisyfirlit |
[breyta] Ævi
Hafsteinn var sonur Péturs Havsteins amtmanns á Möðruvöllum í Hörgárdal. Hannes lauk námi við Lærða skólann 1880 og hélt í laganám til Hafnar. Hann dundaði sér við skriftir á námsárunum sínum og gat sér gott orð á Íslandi fyrir skáldskapargáfu. Hann lauk lögfræðiprófi frá Kaupmannahafnarháskóla árið 1886. Þegar hann kom heim varð hann settur sýslumaður í Dalasýslu og sat að Staðarfelli í eitt ár uns hann gerðist málafærslumaður við landsyfirréttinn og tveimur árum síðar var Hannes landshöfðingjaritari hjá Magnúsi Stephensen.
Árið 1895 var hann skipaður sýslumaður á Ísafirði, í kjölfar Skúlamála - Skúla Thoroddsen og fór til Ísafjarðar árið eftir. Árið 1899 fór Hannes á landhelgisbátnum Ingjaldi út í breska togarann Royalist, sem var að ólöglegum veiðum í íslenskri landhelgi í Dýrafirði. Togarinn kafsigldi bátinn með þeim afleiðingum að þrír af þeim fjórum ósyndu mönnum sem voru með Hannesi í för drukknuðu. Bretarnir björguðu Hannesi um borð og hættu veiðunum.
Hannes sat á Alþingi fyrir Ísfirðinga 1900-1901 og fyrir Eyfirðinga 1903-1915 og loks var hann kjörinn af konungi til setu á Alþingi 1916-1922 en hann sat síðast á Alþingi 1917. Hann varð foringi Heimastjórnarmanna á Alþingi þegar dönsk ríkistjórn Venstre féllst á hugmyndir Heimastjórnarmanna um ráðherra á Íslandi, og bauð Íslendingum heimastjórn að fyrrabragði, eftir að Valtýr Guðmundsson hafði fengið frumvarp sitt samþykkt á Alþingi 1901, árið 1903.
[breyta] Ráðherra
Hannes varð fyrsti ráðherra Íslands frá og með 1. febrúar 1904. Meðan Hannes var ráðherra var sími lagður til landsins. Deilur risu um uppkast að nýrri stjórnarskrá og var kosið um "Uppkastið" árið 1908. Andstæðingar Uppkastsins unnu sigur og Björn Jónsson varð ráðherra 31. mars 1909. Þá varð Hannes bankastjóri Íslandsbanka.
Hannes varð ráðherra í annað sinn 24. júlí 1912, þá fyrir Sambandsflokk, þegar Kristján Jónsson lét af embætti, og sat til 21. júlí 1914. Á því tímabili var fánamálið mjög til umræðu, og tapaði Hannes atkvæðagreiðslu um skipan nefndar um tilhögun og tillögugerð í fánamálinu. Tók Sigurður Eggerz við ráðherraembætti af Hannesi. Hannes settist þá aftur í bankastjórastól Íslandsbanka og sat þar til 1917 er hann sagði af sér vegna heilsubrests.
[breyta] Tenglar
[breyta] Sögur og kvæði
[breyta] Um Hannes
- Æviágrip á heimasíðu Alþingis
- Fánamálið hjá forsætisráðuneytinu
- gagnrýni Þorvalds Gylfasonar á aðdáun fólks á Hannesi Hafstein I
- gagnrýni Þorvalds Gylfasonar á aðdáun fólks á Hannesi Hafstein II
- gagnrýni Þorvalds Gylfasonar á aðdáun fólks á Hannesi Hafstein III
- Aldarfjórðungsafmæli innlendrar stjórnar; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1929
- Hannes drap mig með glæsimennskunni; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1994
| Fyrirrennari: Fyrstur í embætti |
|
Eftirmaður: Björn Jónsson |
|||
| Fyrirrennari: Kristján Jónsson |
|
Eftirmaður: Sigurður Eggerz |
|||
