خراسان جنوبی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
استان خراسان جنوبی به مرکزیت شهر بیرجند با مصوبه دولت و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، در سال ۱۳۸۲ ایجاد شد.
مساحت این استان ۸۲.۸۶۴ کیلومتر مربع است که از این نظر هشتمین استان ایران است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن برابر با ۶۰۰٬۵۶۸ نفر[۱] می‌باشد و از این نظر ۲۷اُمین استان کشور است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] پیشینه
خراسان جنوبی شامل محدوده‌ای از خراسان بزرگ است که در سده‌های پیش قهستان نامیده می‌شده‌است. شهرهای مهم ایالت قهستان، تون (فردوس امروزی) و قائن بوده‌اند. مارکوپولو نیز در سفرنامه خود، از این منطقه با نام تونوکاین (تون و قاین) ياد کرده‌است.[۲]
در سده‌های اخیر و به ویژه از دوران قاجار، دو شهر فردوس و قائن به دلیل حوادث طبیعی مختلف به تدریج موقعیت جمعیتی خود را از دست داده و بیرجند مرکزیت و اهمیت بیشتری یافت.
[ویرایش] شهرستان‌ها
این استان دارای ۷ شهرستان، ۱۰ بخش، ۳۳ دهستان و ۲۰ شهر است. شهرستان‌های این استان عبارت‌اند از:
- شهرستان بیرجند با جمعیت ۲۴۰٬۸۹۴ نفر
- شهرستان قائنات با جمعیت ۱۴۳٬۵۱۶ نفر
- شهرستان فردوس با جمعیت ۶۳٬۴۹۷ نفر
- شهرستان نهبندان با جمعیت ۵۹٬۷۹۹ نفر
- شهرستان درمیان با جمعیت ۵۳٬۷۹۴ نفر
- شهرستان سربیشه با جمعیت ۳۹٬۴۶۱ نفر
- شهرستان سرایان با جمعیت ۳۵٬۴۵۹ نفر[۱]
[ویرایش] جاذبه‌های گردشگری
- آبگرم معدنی فردوس
- قلعه فورگ
- روستای باغستان علیا
- مدرسه علمیه علیا
- مدرسه شوکتیه
- بند دره
- شوکت‌آباد
- غار خونیک
- مسجد جامع تون
- خراشاد
- ماخونیک
[ویرایش] کشاورزی
استان خراسان جنوبی رتبهٔ اول تولید محصولات باغی زرشک و عناب و رتبه دوم تولید زعفران را در سطح کشور دارا می‌باشد. انار، پسته، بادام، سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، خرما، توت، شاتوت، گردو، انجیر و سنجد از دیگر محصولات باغی این استان است.
در بخش محصولات زراعی، این استان در تولید چغندرقند، رتبه هشتم کشور را داشته و همچنین گندم، جو، پنبه، حبوبات، محصولات جالیزی و گیاهان علوفه‌ای در این استان کشت می‌شوند.[۳]
در بخش دامپروری، پرورش مرغ گوشتی و تخم‌گذار، گاو شیری و گوشتی، گوسفند، بز و شتر به صورت سنتی و صنعتی انجام می‌پذیرد.
[ویرایش] صنعت
کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید ماشین‌آلات و تجهیزات، وسایل نقلیهٔ موتوری، محصولات فلزی، تجهیزات حمل و نقل، اکسید منیزیم، محصولات لاستیکی و پلاستیک، ماشین‌آلات و دستگاههای برقی، محصولات کانی غیرفلزی، کاغذ و محصولات کاغذی، ابزار پزشکی و اپتیکی، ساعت، رادیو و تلویزیون، فلزات اساسی، چوب و محصولات چوبی، منسوجات، مبلمان و صنایع غذایی و آشامیدنی در سطح استان و نیز در ۵ شهرک صنعتی در بیرجند، فردوس، قاین، نهبندان و سربیشه مشغول فعالیت می‌باشند.
قالی‌بافی، سفالگری، رنگرزی، آهنگری، مسگری، حصیربافی، سبدبافی، نمدمالی، زیلوبافی، پارچه بافی، نوغان داری، ریسندگی، گلیم بافی، جاجیم بافی، زرگری، دباغی و سوزن‌دوزی، از جمله صنایع دستی استان خراسان جنوبی هستند.
[ویرایش] معدن
این استان دارای پتانسیل بالایی در بخش معادن می‌باشد به طوری که دارای تنها ذخایر منیزیت ایران (شهرستان بیرجند و شهرستان سربیشه)[۴]، بزرگ‌ترین ذخیره و تنها معدن آزبست ایران (معدن حاجات نهبندان) [۴] بوده و ذخایر و معادن مهم بنتونیت (شهرستان فردوس، سه قلعه)، گرانیت (بیرجند و سربیشه)، گل سفید (بیرجند) [۴]، بازالت (شهرستان سربیشه) در خراسان جنوبی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. یکی دیگر از مهمترین معادن این استان، معدن مس قلعه زری واقع در جنوب غرب این استان (خوسف) است که به علت عیار طلای بالای آن در سطح جهان شناخته شده است [نیازمند منبع].
معادن ولاستونیت، کائولن، تراورتن، فلدسپات، بوکسیت، مارن، گچ، آهک، دولومیت، مرمریت، خاک صنعتی، سنگ لاشه و توف از دیگر معادنی هستند که در این استان در حال بهره‌برداری هستند.
[ویرایش] پیوند به بیرون
[ویرایش] منبع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
- ↑ دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. زیر نظر دکتر محمد معین. تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت‌نامه، ۱۳۳۴.
- ↑ سازمان توسعه و تجارت ایران
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ پایگاه داده‌های علوم زمین ایران
| تصویر:خراسان جنوبی.png | |
|---|---|
| مرکز | بیرجند |
| شهرستان‌ها | بیرجند | درمیان | سرایان | سربیشه | فردوس |قائنات | نهبندان |
| شهرها | بیرجند | فردوس | قائن | نهبندان | سرایان | سربیشه | اسدیه | بشرویه | اسلامیه | آرین‌شهر | آیسک | اسفدن | حاجی‌آباد | خضری دشت بیاض | زهان | خوسف | سه قلعه | شوسف | مود | نیمبلوک |
| نقاط دیدنی |
آبشار گیوک | آبگرم معدنی فردوس | آرامگاه ابن حسام خوسفی | آرامگاه بزرگمهر قاینی | آرامگاه ابوحامد | آرامگاه حکیم نزاری | ارگ کلاه‌فرنگی | باغستان علیا | بند دره | تخت سردار | خراشاد | زیارتگاه باش‌آباد | شوکت‌آباد | عمارت اکبریه | غار چنشت | غار خونیک | قلعه بیرجند | قلعه پائین | قلعه فورگ | قلعه نیه | کوچ | کوه قلعه فردوس | ماخونیک | مدرسه شوکتیه | مدرسه علمیه علیا | مسجد جامع تون | مسجد جامع قاین | مسجد جامع هندوالان | مسجد کوشک | موزه بیرجند |
