خراشاد
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| خراشاد | ||
|---|---|---|
| اطلاعات کلی | ||
| نام رسمی : | خراشاد | |
| کشور : | ایران  |
|
| استان : | خراسان جنوبی | |
| شهرستان : | بیرجند |
|
| بخش : | مرکزی |
|
| دهستان : | باقران |
|
| نام محلی : | خُرَّشاد |
|
|
||
| مردم |
||
| جمعیت | حدود ۱۰۰۰ |
|
| زبان‌های گفتاری: | فارسی |
|
| مذهب: | شیعه |
|
| جغرافیای طبیعی |
||
| ارتفاع از سطح دریا : | ۲۰۶۴ متر |
|
| اطلاعات روستایی |
||
| پیش‌شماره تلفنی : | ۰۵۶۲۲۲۳ |
|
| وب‌گاه : | وب‌گاه خراشاد | |
خُراشاد روستایی است واقع در ۲۴ کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و واقع در استان خراسان جنوبی. این روستا به سبب نخبه پرور و عالم خیز بودن[۱] و نیز زیبایی طبیعی آن شهرت دارد.[۲]
در لغت نامه دهخدا در سال ۱۳۴۵ در مورد خراشاد چنین نوشته شده است:
قریه ای است از بخش حومه شهرستان بیرجند ، واقع در سی هزار گزی جنوب بیرجند. این ناحیه کوهستانی با آب و هوای معتدل و ۹۲۸ تن سکنه فارسی زبان است. آب آن از قنات و محصولاتش غلات ، زعفران و سردرختی است. اهالی به کشاورزی و قالی بافی گذران می کنند و راه آن اتومبیل رو است. مزرعه گنج آباد و میرزاملک و علی آباد و سالم آباد جزء آن است. در آنجا دفتر ازدواج و طلاق و دبستان وجود دارد.[۳]
در درهٔ خراشاد روستاهای گنج‌آباد، سالم آباد، علی آباد و میرزاملک، نصرآباد، ملک آباد، کفکی و برزج واقع شده‌اند.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] جمعیت
جمعیت آن در سال ۱۳۴۵ برابر با ۹۲۸ نفر بوده است. تعداد سکنه آن طبق آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۲۳۲ خانوار و معادل ۷۵۷ نفر بوده که به همراه گنج آباد, علی آباد, سالم آباد و میرزا ملک , بالغ بر ۸۰۰ نفر می گردد که از این تعداد قریب ۷۸ درصد (۶۲۰ نفر) باسواد می باشند.[۴]
[ویرایش] طبیعت و آب و هوا
این روستا به دلیل قرارگرفتن در رشته کوه باقران ، دارای آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که به همراه سرسبزی و زیبایی و نیز وجود کوههای سبز رنگ افیولیتی, روستا, چهره ای ییلاقی و تفرجگاهی به خود گرفته است به طوری که به نام طرقبه بیرجند شناخته می شود. در سالهای اخیر, ساخت و ساز ویلاهای تفریحی و اقامتگاهی رشد فزاینده ای گرفته است. این ویلاها که توسط اشخاص و برخی از سازمانها ساخته شده اند , نقش تفرجگاهی خراشاد را پررنگ تر نموده اند.[۵]
در اینجا خانه های روستایی در دل كوه و بر اوج بلندی پله به پله تا پست ترين نقطه هموار بنا، شده اند. از بالا كه می نگری بام ها طبقه به طبقه بر ديوارها سوار شده اند. گرچه بالا و پايين رفتن از كوچه ها و در حقيقت صخره های خراشاد قدری سخت است اما اهالی روستا به راحتي اين كار را انجام مي دهند. جوی آبی از ميان باغ ها می گذرد. در همسايگی خانه های گلی و روستايی از لابلای شاخه های خشكيده درختان، خانه هايی ويلايی ساخته شده كه طبق اصول شهرسازی ميان باغ ها جلب توجه می كند. اين ساخت و سازهای جديد و شيك فقط به دامنه ارتفاعات محدود نشده و به صورت پراكنده حتی به بلندی صخره ها نيز گسترش يافته است.
ديدن نماهای سنگی، شيشه های رفلكس و آخرين امكانات معماری در روستاها و در كنار ساخت و سازهای قديمی گذر شتابان قافله تمدن را به ياد می آورد. برخی از ساكنان خراشاد خانه های ويلايی ساخته و در فصول گرم سال و گاهی برای فعاليت های كشاورزی به روستا باز می گردند, يعنی خانه هايی در شهر و زندگی ييلاق - قشلاق دارند. [۶]
[ویرایش] نام
نام خُراشاد, نامی یگانه بوده و بنا به گفته مرحوم دکتر محمد اسماعیل رضوانی ( پدر علم تاریخ معاصر ایران که خود زاده این روستا بود) برگرفته از زبان پهلوی و به معنی محل طلوع خورشید بوده و علت آن نیز واقع شدن این روستا در میان دره ای است که این دره به طرف شرق باز گشته و به دشت خراشاد متصل می گردد. در نتیجه با توجه به واقع شدن این روستا در ابتدای دره, از نظر مردم محلی, اولین روستای از مجموعه روستاهای واقع در دره خراشاد می بوده که خورشید بدان می تابیده است.
مرحوم دکتر رضوانی در مصاحبه اش در سال ۱۳۶۷ با کیهان فرهنگی می گوید : خراشاد گویش دیگری است از کلمه خورشید, که من آن را در الاتنبیه و الاشراف پیدا کردم. در جایی که اقالیم سبعه را تقسیم می کنند به سیارات سبعه می گویند : (( الاقلیم رابع للشمس و هو بالفارسیه خرشاد))[۷].... (مردم محلی به این روستا خُرَشاد می گویند)
[ویرایش] تاریخچه
تاریخچه روستای خراشاد, به پیش از اسلام بازمیگردد. وجه تسمیه این روستا, خود نشان از تاریخ چند هزار ساله این روستا دارد. همچنین وجود آثاری مانند قبرستان زرتشتی ها (گبرها) در نزدیکی کاریز خراشاد, قلعه و تونلهای زیر زمینی ( که برای مقابله با یورش ترکمنها ساخته شده اند)[1], واقع شدن در ۴ کیلومتری روستای کوچ و نگاره های لاخ مزار و ... نیاز به اکتشافات و پی جویی های باستان شناسی را بیش از پیش نشان میدهد.[۸]
[ویرایش] مردم شناسی
مردم خراشاد, از نژاد پارس و به زبان فارسی تکلم می کنند. ویژگی رفتاری و شخصیتی مردم خراشاد, آنان را مردمی آرام صلح جوی, بافرهنگ و علم دوست معرفی نموده است. به طوری که اولین دبستان در منطقه, به نام دبستان دقیقی در سال ۱۳۲۲ به همت دکتر محمد اسماعیل رضوانی در این روستا ساخته شد. از ویژگیهای جالب توجه خراشاد, پرورش افراد و شخصیت های موفق و نخبه بسیاری در زمینه های علمی, فرهنگی و اقتصادی است که بسیار بیشتر از ظرفیت یک روستا ۱۰۰۰ نفری می باشد. بطوری که این منطقه را به مانند منطقه فراهان در استان مرکزی به عنوان یک روستای نخبه پرور در سطح ایران معرفی نموده است.[۹]
[ویرایش] اشتغال
مردم منطقه بیشتر به کشاورزی، دامداری، قالی بافی، گلیم بافی و توبافی [۱۰] اشتغال داشته و از زعفران, زرشک, عناب, توت, گردو و زردآلو , می توان به عنوان محصولات عمده کشاورزی خراشاد نام برد. شیخ محمد ابراهیم قدسی در وصف توت خراشاد می گوید:….
نُقلى که خدا نموده ایجاد….
بى آنکه رسد به دست قناد….
سیبى است که هست در سمرقند….
توتى است که هست در خراشاد….[۸]
علاوه بر اشتغال در بخش کشاورزی و دامداری, در سالیان اخیر با رشد بخش صنعتی در خراشاد و احداث واحدهای صنعتی مانند کشتارگاه صنعتی, مرغداری, بسته بندی چای, مصالح ساختمانی و … , در این بخش هم اشتغال زایی صورت گرفته است. به طوریکه صنعت مرغداری در جنوب خراسان, نخستین بار توسط برخی از نخبگان اقتصادی این منطقه با تاسیس نخستین مرغداری در خراشاد, گسترش یافته و در حال حاضر ۱۲ مرغداری فعال در سطح روستا مشغول تولید هستند.[۱۱]
همچنین زنان خراشاد با تاسیس شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد و ارائه خدمات در زمینه تهیه موارد مورد نیاز معیشتی و حرفه ای اعضا, تامین اعتبارات و وامهای مورد نیاز و ارائه خدمات به منظور بهبود امور حرفه ای , نقش قابل توجهی در گسترش اشتغال زایی در منطقه ایفا میکنند. بطوری که به عنوان یکی از فعالترین تعاونی های روستایی در سطح استان شناخته شده است.[۱۲]
[ویرایش] آموزش و پرورش
خراشاد دارای مدرسه در سه مقطع ابتدایی, راهنمایی و دبیرستان می باشد. دبستان دقیقی خراشاد با بیش از شصت سال سابقه قدیمی ترین مدرسه منطقه بشمار می رود و نقش به سزایی در پرورش نخبگان این منطقه داشته است. محوریت روستا سبب شده است که دانش آموزان پسر مقاطع راهنمایی و متوسطه سایر روستاها به خراشاد مراجعه می كنند و در خوابگاه دانش آموزی مستقر شوند. این خوابگاه ويژه دانش آموزان راهنمايی است اما پسران دبيرستانی نيز در محل حضور دارند.[۶]
[ویرایش] امکانات
خراشاد دارای بیمارستان روستایی , مخابرات , خانه بهداشت , تعاونی های روستایی, شورای حل اختلاف, حسینیه, بانک, دفاتر پست, بیمه, تاکسی تلفنی، کانونهای فرهنگی, تربیتی و ورزشی, دبستان, راهنمایی, دبیرستان, خوابگاه دانش آموزی و ... می باشد.[۱۳]
با وجود اینکه خراشاد به عنوان روستايی ثروتمند و بی نياز مشهور شده با این حال برخی مردم روستا همچنان در محروميت به سر می برند و روستا با مشکلاتی چون عدم اجرای طرح هادی, شبکه فاضلاب, عدم مشارکت سازمانهای مربوطه مانند محیط زیست در ایجاد محلی برای دفن زباله روبرو می باشد...[۶]
[ویرایش] روستای خراشاد زابل
این روستا که بیشتر به نام خراشادی می شناسند , چندین دهه پیش, توسط یکی از مهاجرین خراشادی به نام حاج محمد خراشادی, که بعدها یکی از تجار و ملاکین بزرگ زابل شد, و برپایه عشق و علاقه ای که به موطن خویش داشت, ساخته شده است. این روستا یکی از روستاهای بزرگ زابل بوده و طبق سرشماری ۱۳۸۵ , جمعیت آن بالغ بر ۱۴۳۴ نفر است.[۴]
[ویرایش] برخی از بزرگان خراشاد
روستای خراشاد زادگاه بسیاری از شخصیت های علمی همانند,
- آخوند ملا محمد علی خراشادی
- شیخ محمد حسین خراشادی کاخک
- دکتر محمد اسماعیل رضوانی (استاد سابق تاریخ دانشگاه تهران و پدر تاریخ معاصر ایران )
- دکتر غضنفر فروزانفر (رییس شورای اسلامی شهر بیرجند و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)
- دکتر محمدرضا حافظ نیا (استاد برجسته جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس)
- مرتضی حسن پور فرد خراشاد (اولین پرستار مرد در ایران و عضو هیئت علمی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد)
- دکتر سید محمد خراشادیزاده (رئیس عضو هیئت علمی گروه فیزیک دانشگاه بیرجند و رئیس دانشگاه جامع علمی كاربردی بیرجند)
- دکتر علی حسینی تاش (عضو هیئت علمی و رئیس دانشگاه امام حسین)
- دکتر همایون هادوی نیا (عضو هیئت علمی دانشگاه کینگستون لندن )
- دکتر هما رضوانی خراشاد (عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم)
- دکتر محمد رضا رضوانی خراشادیزاده (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند)
- دکتر احمد خسروی خراشاد (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد)
- دکتر امیر خراشادی (پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه کالیفرنیا)
- دکتر جمشید سروری خراشاد (پزشک در لندن)
- دکتر آفاق خراشادی (پزشک در کالیفرنیا)
- دکتر حسین خراشادی (پزشک در آمریکا)
و بیش از ۶۰ عضو هیئت علمی, پزشک و... در ایران, آمریکا, انگلستان, هلند و ... می باشد. .[۹]
[ویرایش] منابع
- ↑ خراشاد، سرزمین نخبه پرور؛ روزنامه خراسان، ۳۰/۰۲/۸۷
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی مجله خانواده سبز
- ↑ لغت نامه دهخدا
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران
- ↑ روزنامه جام جم، ۳۰ فروردین ۱۳۸۶
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ روزنامه خراسان, شماره ۱۶۶۶۲, ۱۵ فروردین ۸۶
- ↑ استاد محمد اسماعیل رضوانی محقق تاریخ مشروطه, کیهان فرهنگی,دی ۱۳۶۷ - شماره۵۸, صفحه۲
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ پرتال استان خراسان جنوبی
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ سایت رسمی خراشاد
- ↑ پایگاه خبری خبرگزاری ایرنا
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی شهر بیرجند
- ↑ روزنامه اطلاعات، ۸۶/۰۵/۱۸
- ↑ مراکز درمانی
[ویرایش] نگارخانه
 یکی از محلات خراشاد |
 تصویری از مرکز خراشاد |
 تصویری از باغات خراشاد |
 یکی از محلات قدیمی خراشاد |
 ساخت و ساز در محلات جدید خراشاد |
 نمایی از خانه های مسکونی در یکی از محلات خراشاد |
 ادامه دره خراشاد به سمت شرق و دشت خراشاد |
 کشاورز خراشادی و غروب آفتاب |
 |
|
|---|---|
| بخش مرکزی | |
| شهر | |
| دهستان | روستاهای مهم بخش مرکزی |
| القورات |
اسو | بیدسک | دستگرد | دل‌آباد | دهل‌کوه | خنگ | ساقی | فلارگ | نقنج | مزداب | |
| باقران |
اسفهرود | امیرآباد پائین | بجد | بهدان | بهلگرد | ده نو | چاج | چهکند | حاجی‌آباد | خراشاد | علی‌آباد داورآباد | علی‌آباد لوله | نوفرست |
| شاخن | |
| شاخنات | |
| فشارود | |
| کاهشنگ | |
| بخش خوسف | |
| شهر | |
| دهستان | روستاهای مهم بخش خوسف |
| براکوه |
چهکند گل | روبیات | سلم‌آباد | شهرستانک | عیلکی پائین | فریز | گل |
| جلگه ماژان | |
| خوسف |
تقاب | جومیان | خور | سروباد | سیوجان | شاه زیله | فدشک | کلاته ملک | کوشه علیا | معصوم‌آباد | نصرآباد | نوغاب | همند |
| قلعه زری | |
