استان مازندران
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
در متن این مقاله از هیچ منبع و ماخذی نام برده نشده‌است. شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند شد. |
- به دلیل این‌که مازندران به این صفحه هدایت می‌گردد، برای دیگر معانی از قبیل دریای مازندران به مازندران (ابهام زدایی) رجوع نمایید.
استان مازندران با ۲۴۰۹۱ کیلو متر مربع مساحت و ۲۶۰۲۰۰۸ نفر جمعیت از استان‌های سرسبز شمال فلات ایران است و در کرانه دریای مازندران قرار دارد. این استان در غرب استان گرگان و مشرق استان گیلان می‌باشد و از جنوب با استان‌های سمنان، تهران، قزوین هم مرز است. دریای مازندران نیز مرز شمالی این استان را کاملاً دربر گرفته‌است.
تعداد ۱۵ شهرستان، ۳۶ شهر، ۳۸ بخش و ۱۰۴ دهستان در مازندران وجود دارد که ۴۳ درصد از شهرها در طول نوار ساحلی واقع شده‌اند.
مازندران تنها استانی است که با سه محور هراز، کندوان و سوادکوه با مرکز کشور مرتبط می‌باشد و چهار فرودگاه دشت ناز ساری، نوشهر، بیشه‌کلا بابلسر و رامسر ارتباط هوایی آن را با بقیه نقاط برقرار ساخته و راه آهن شمال یکی از شعبه‌های اصلی راه آهن سراسری نیز از آن عبور می‌کند. علاوه بر آن جاده ساحلی از رامسر تا بابلسر به طول ۲۲۰ کیلومتر با فاصله ۱۰ تا ۳۰۰ متر از کنار دریا می‌گذرد.دریای مازندران با دارا بودن منابع سرشار غذایی و ماهیان گوناگون به ویژه خاویار، در زمینه گردش گری نیز دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را در جهان متمایز کرده‌است. قله دماوند که به بام ایران معروف است در این سرزمین جای نهفته و از جاذبه‌های شاخص مازندران و جهان می‌باشد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] نام مازندران
ریشه نام مازندران مشخص نیست. کسانی حدس‌هایی در این مورد می‌زنند که برخی از این حدس‌ها را در زیر می‌خوانیم:
برخی ریشه نام مازندران را آمیخته‌ای از ماز به معنی بزرگ و نیز میانه ، ایندیرا و ان پس وند مکان دانسته‌اند و در نتیجه عبارت «مازیندیران» را به معنی جایگاه دیو بزرگ ، ایندیرا می‌دانند. گواه آن را هم شاهنامه دانسته‌اند که در آن از مازندران به عنوان جایگاه دیو سفید نام برده‌است و نیز ایندیرا را کوهی دانسته‌است در میانه این سرزمین. بر پایه همین موضوع ملک الشعراء بهار بیت زیر را سروده‌است:
|
ای دیو سپید پای در بند |
برخي نام مازندران را به شكل ماز + اندر + آن مي‌دانند . ماز در زبان مازندراني به زنبورعسل گفته مي‌شود و كساني كه اين ريشه يابي را پذيرفته‌اند معناي مازندران را «جايي كه زنبورعسل در آن هست» مي‌دانند . عده ای نیز به این دلیل که سابقا این سرزمین مملو از گوزن بوده و مازن نیز به معنای گوزن بوده و از طرفی دران را نیز به معنای درندگان می باشد اینطور استنباط کرده اند که دران به معنای درنده کنایه از ببر مازندران است وچون این سرزمین در گذشته مملو گوزن و ببر بوده مردم آن سرزمین را به این نام خواندند مازندران کنونی در درازای تاریخ، شاهد وقایع و اتفاقات فراوان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده‌است. در اهمیت سرگذشت وقایع تاریخی این استان، کافی است که گفته شود هیچ یک از مناطق ایران به اندازه این خطّه، شاهد رویدادهای تاریخی نبوده‌است.
به همین سبب است که نویسندگان و مورخان ایرانی و خارجی، فراز و نشیب‌های تاریخی این سرزمین را در کتاب‌هایی به رشته تحریر در آورده‌اند. از آثار نویسندگان روسی درباره مازندران، تاریخ مازندران و استرآباد تالیف رابینو، و از آثار نویسندگان مازندرانی، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران تالیف میر ظهیرالدین مرعشی، و از آثار نویسندگان ایرانی، تاریخ تبرستان به کوشش اردشیر برزگر (ترک اصل مقیم مازندران) و مازندران از قدیم‌ترین ایام تا به امروز، نوشته دکتر محمد مشکور را می‌توان نام برد. اما این که نام مازندران از چه زمانی در این خطّه متداول شد اختلاف نظر وجود دارد. بعضی از مورخان معتقدند از زمان ابن اسفندیار و یاقوت، بجای هیرکانیا کلمه مازندران بکار برده شده‌است عده‌ای هم تاریخ استعمال کلمه مازندران را از قرن چهارم هجری قمری به بعد می‌دانند.
[ویرایش] ابنیه تاریخی
[ویرایش] منطقه شورچال گلوگاه
این منطقه از ابنیه مسکونی قرون اول و دوم اسلامی بوده و آثار باستانی فراوانی در دل تپه‌های آن جای گرفته‌اند که متأسفانه بخش قابل توجهی، توسط حفاران غیرمجاز، از دل خاک خارج شده و از موزه‌های خارجی، سر در آورده‌است که نیازمند استقرار یگان حفاظت میراث فرهنگی است.زمینهای آن متعلق به ساکنان کوپچی محله گلوگاه بوده و در فاصله کمی از ساحل دریا قرار گرفته‌است و مکانی سرسبز و بسیار دیدنی است که نیازمند سرمایه گذاری و توجه بیشتر است.
[ویرایش] قلعه لاجیم در سوادکوه
در جنوب شرقي زيراب در شرق جاده سواد کوه به قائمشهر در منطقه‌اي جنگلي و در كنار روستاي لاجيم قرار دارد. اين اثر معماري ارزشمند متعلق به قرن پنجم هجري است. آندره گدار باستان‌شناس فرانسوي كه در سال 1933 ميلادي به بازديد برج لاجيم آمده مي‌نويسد: در داخل اين حصار چند تل است كه نشان مي‌دهد اين قلعه در واقع شهر مستحكمي است اين محل كه در قلب جنگل انبوه و دور هنگامه شهرها واقع شده است. مسلماً قرارگاه مهم يكي از سركشان يا پناهگاه استوار يكي از پادشاهان مخلوع بوده است كه به اميد بازگشت وقت مساعد در آنجا بدور از آسيب خصم در امان مي‌داشته است. شخصيت مدفون در برج (كيا ابوالخوارس شهريار) از خاندان باونديان بوده كه در فاصله سقوط سلسله باونديان اول و به قدرت رسيدن مجدد خاندان آل باوند پس از اشغال ناحيه آمل به دست قابوس وشمگير به منطقه كوهستاني لاجيم پناه برده است.
[ویرایش] چشمه عمارت بهشهر
این بنا متعلق به دوره صفویه‌است که در دو طبقه احداث گردیده و در حال حاضر طبقه همکف و جزری از طبقه دوم باقی مانده‌است در وسط عمارتِ همکف مظهر چشمه قرار دارد که آب آن از چهار سمت توسط جویهایی از داخل بنا به خارج آن سرازیر و وارد حوضها و جویهای اطراف آن گردیده و به‌وسیله نهرهای اصلی به خارج از باغ هدایت می‌شده‌است .
[ویرایش] برج آرامگاهی امامزاده طاهر مطهر کجور
این بنای آرامگاهی واقع در روستای هزار خال بخش کجور در شهرستان نوشهر قرار دارد، بنایی است چهار ضلعی با کتیبه‌های آجری و تزئینات که در سال(۸۲۹) ه ق به دست ملک کیومرث بن بیستون استندار ساخته شده‌است.
[ویرایش] قلعه ملک بهمن لاریجان
این قلعه از قلعه‌های عظیم البرز است که در جاده هراز بخش لاریجان شهرستان آمل و مشرف به قریه شاهان دشت در ۷۵ کیلومتری جنوب آمل قرار دارد این قلعه متعلق به حکام پادوسبان است که در سال (۴۵ الی ۱۰۰۵) ه ق به رویان نور و کجور و رستمدار حکومت داشته‌اند بنای قلعه بر روی صخره‌ای حدود ۲۲۰ متر بالاتر ازسطح اراضی شاهاندشت از لاشه سنگهای بزرگ و کوچک و ملات گچ ساخته شده که بصورت طبقه طبقه و شامل اتاقها و قسمت‌های مختلف ساختمانی است.
[ویرایش] آرامگاه سه سید میر حیدر آملی
این مکان مدفن ابولقاسم پسر ابولحسن الرویانی است که در سده ششم ه ق وفات یافته‌است، در طی قرون هشتم و نهم هجری قمری سه تن از سادات و عرفا در این محل مدفون گردیدند که یکی از آنها علامه میر حیدر آملی است که از متفکران و مشاهیر شیعه بوده‌است بانی این مکان سید عزالدین بن سید بهاالدین آملی است.
[ویرایش] ویژگی‌ها
نوشتار اصلی را بخوانید: زبان مازندرانی
زبان: اکثریت زبان مازندرانی، ولی بیشتر مردم مازندران با زبان فارسی نیز آشنایی دارند . در شرق استان ترکی گلوگاهی و گرجی و در مناطق ديگر زبان ارمنی نیز رواج دارد.
گویش‌های زبان مازندرانی: ساروی، بابلی، آملی، گیلکی، شهمیرزادی، کتولی، هزارجریبی، فیروزکوهی، لفوری سواد کوهی.
[ویرایش] شهرها و شهرستان‌ها
 |
استان مازندران |
|---|---|
| مرکز | ساری |
| شهرستان‌ها | آمل | بابل | بابلسر | بهشهر | تنکابن | جویبار | چالوس | رامسر | ساری | سوادکوه | قائمشهر | گلوگاه | محمودآباد | نکا | نور | نوشهر |
| شهرها |
آلاشت | آمل | امیرشهر | ایزدشهر | بابل | بابلسر | بلده | بهشهر | بهنمیر | پل سفید | تنکابن | جویبار | چالوس | چمستان | خرم‌آباد | خلیل‌شهر | خوش‌رودپی | دابودشت | رامسر | رستمکلا | رویان | رینه | زرگرمحله | زیرآب | ساری | سرخ‌رود | سلمان‌شهر | سورک | شیرگاه | عباس‌آباد | فریدونکنار | فریم | قائمشهر | کتالم و سادات‌شهر | کلارآباد | کلاردشت | کله‌بست | کوهی‌خیل | کیاسر | کیاکلا | گزنک | گلوگاه | گلوگاه (بابل) | گتاب | محمودآباد | مرزن‌آباد | مرزیکلا | نشتارود | نکا | نور | نوشهر |
| نقاط دیدنی |
آب گرم لاریجان | آب معدنی قرمرض | آلاشت | امامزاده کتی | بابلسر | پارک جنگلی چالدره | پارک جنگلی سی‌سنگان | پارک ملی دشت ناز | پل راه‌آهن ورسک | پل محمدحسن‌خان | تله‌کابین نمک‌آبرود | جواهرده | خانه نیما یوشیج | خشت‌پل | دریاچه ولشت | سادات‌محله | سد لار | علم‌کوه | غار کمربند | قلعه شاهاندشت | قلعه گردن | کاخ رامسر | مجموعه باغ صفوی | مسجد جامع آمل | موزه بابل | موزه تاریخ طبیعی خشکه‌داران | موزه کندلوس | میدان ساعت ساری | هتل قدیم رامسر |
| فهرست روستاهای استان مازندران |
|
- شهرستان آمل که 12٫۱۱٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل آمل، لاریجان، شاهاندشت، آب اسک، نیاک)
- شهرستان بابل، سابقا بارفروش که ۲٫۱۶٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: بابل، بندپی، بهنمیر، امیرکلا)
- شهرستان بابلسر که ۰٫۶٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: بابلسر،فریدونکنار،بهنمیر، دریا کنار، خزرشهر)
- شهرستان بهشهر، نام پیشین اشرفی که ۲٫۶٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: بهشهر، گرجی محله، میانکاله)
- شهرستان جویبار که ۶٫۲٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: جویبار، لاریم، کردکلا) - تکیه کردکلا در زمان حاج نجف خان کرد احداث گردید
- شهرستان چالوس، نام پیشین شالوس که ۲٫۴٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: چالوس، مرزن آباد، کلاردشت، نمک آبرود)
- شهرستان رامسر، نام پیشین سخت سر که ۴٫۲٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: رامسر، جواهر ده)
- شهرستان ساری، مركز استان که ۷٫۱۶٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: ساری، دودانگه (پریم)، چهاردانگه (کیاسر)، فرح آباد، گلما، لاک دشت)
- شهرستان سواد کوه که ۴٫۲٪ از جمعیت استان را داراست.
- شهرستان تنکابن، نام پیشین شهسوار که ۵٫۶٪ جمعیت استان را داراست.
- (شامل: شهسوار، نشتارود، دوهزار، سه هزار)
- شهرستان قائمشهر، نام پیشین شاهی، علی آباد که ۱۰٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: قائمشهر، کردی خیل، ارطه، تِلار)
- (شامل: شهر گلوگاه و دو بخش مرکزی و کلباد).
- شهرستان محمودآباد که ۹٫۲٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: محمودآباد، فریدونکنار)
- شهرستان نکا که ۷٫۳٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: نکا، هزارجریب)
- شهرستان نوشهر که ۹٫۳٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل:)
- شهرستان نور که ۵٫۳٪ از جمعیت استان را داراست.
- (شامل: نور، رویان، چَمِستان، لاویج)
[ویرایش] پی نگاشت
- جغرافیای تاریخی مازندران؛ 1380؛ اسماعیل مهجوری
[ویرایش] جستارهای وابسته
- آستان‌های مقدس در مازندران
- مراسم محلی درمازندران
- گاهشمارمحلی مازندران
- ضرب المثلهای مازندرانی
- زبان مازندرانی
- راه آهن مازندران
- ویکی‌پدیای مازندرانی
[ویرایش] منابع
