سنجد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در متن این مقاله از هیچ منبع و ماخذی نام برده نشده‌است.
شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.
مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند‌ شد.

سنجد

سِنجـِد گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده می‌شود.

به فارسی بطور کلی سنجد ولی در مناطق گوناگون ایران دارای نامهای محلی است، در کردستان آن را «سرین چک»، در آذربایجان «ایده- ایکده» در اطراف تهران «پستانک» و در اصفهان «غبیده بادام» گفته می‌شود. در کتب سنتی با نام‌های «چوب‌دانه، نُقد، بُل» نامبرده شده‌است.^[۱]

گونه سنجد (Elaeagnus angustifolia) از درختان مهمی است که در پوشش گیاهی عرصه‌های ایران نقش به سزایی دارد و اغلب بصورت خودرو در نقاط مختلف دیده می‌شود . جهت بررسی مقاومت ارقام مختلف این گونه به تنش شوری پنج رقم به نامهای محلی شکری ، عنابی ، کالایی ( از منطقه نجف آباد اصفهان ) ونیز رقم‌های هوفی و شامی ( از منطقه فلاورجان ) جمع آوری و بصورت قلمه در خاک ماسه‌ای گلدان در آبان ماه کشت گردید . سپس گلدانها در گلخانه قرار گرفتند . در مجموع از ۴ سطح شوری (EC برابر ۵۶/۲ ، ۵۴/۴ ، ۸۹/۶ و ۴۷/۹ میلی موس بر سانتیمتر ) استفاده گردید ...

میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص مبذول شده‌است . امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می‌شود.

نام علمی سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رویشگاه این درخت بدلیل سازگاری آن با محیط‌های مختلف در اغلب نقاط کره زمین از جمله آمریکای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مرکزی و شمالی و ... است. به گزارش سرویس «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران، به طور کلی ۳ نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که ۲ نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل درشتی میوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهای پهن به درخت سنجد هیپورفیا برتری دارد. خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده‌است و ریشه، چوب، پوست و میوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است از پوست درخت سنجد یک ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور - متیل - N استخراج می‌شود. از برگ درخت سنجد آلکانویید استخراج می‌شود که در صنایع داروسازی کاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بکار می‌رود. درخت سنجد دارای ۳ قسمت برون بر (پوست قهوه‌ای رنگ)، میان‌بر (آردی شکل) و درون بر (هسته چوبی و سفت آن) است که قسمت میان‌بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است. در قسمت میان‌بر ۲ نوع قند گلوکز و فروکتوز، ۷ نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد ۱۷ نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد که هر یک از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند بطوری که می‌توان گفت میوه سنجد یک میوه دارویی صفراست. این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض است بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می‌تواند از خونریزی جلوگیری کند. اگر آرد و هسته‌ میوه سنجد با هم آسیاب شود مصرف خوراکی آن بیماری آرتروز را درمان می‌کند.

درخت سنجد در نواحی سرد و معتدل رشد می‌کند. میوه آن شیرین و کمی گس است. طبیعت آن سرد و خشک و یبوست آور است درحالی که جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع کنندگی و ضداسهال دارد و بهترین دارو برای اسهال کودکان است. سنجد ازنظر غذایی کم کالری است و برای اطفال سازگار و مقوی معده و مانع از اثرات صفرا می‌باشد. طب گیاهی در مورد خواص درمانی سنجد می‌گوید: - سنجد از ریخته شدن بادنزله به درون بینی پیشگیری می‌کند. مصرف سنجد برای درمان وجلوگیری از عوارضی مثل «قی»، اسهال صفراوی، زخم روده، سرفه‌های حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. - شکوفه سنجد بسیار خوشبو است، در شیرینی پزی کاربرد دارد و محرک قوه باء در زنان است. - سنجد مقوی قلب و برطرف کننده تب و لرزهای سرد در بیماریهای سینه مثل تنگی نفس، زخم ریه و عوارض دماغی محسوب می‌شود. - سنجد برای درمان بیماری‌های کبدی عبارت‌اند از: استسقاء، زردی و یرقان مفید است و سنجد پخته شده به طور کامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زیتون به صورت خوراکی جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده‌است. - عرق شکوفه سنجد، ضد نفخ مؤثری برای معده می‌باشد. یکی از دانشمندان گفته‌است میوه سنجد گوشت براستخوان می‌رویاند و انسان را فربه می‌کند. پوست را تقویت کرده و کلیه‌ها را گرم نگه داشته و مانع از تکرر ادرار می‌شود. در هند از روغن هسته آن لعوق یا شربت غلیظی درست می‌کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونتهای برونشها مصرف می‌نمایند. در اسپانیا از شیره گل سنجد برای قطع تب‌های مهلک و خطرناک استفاده می‌شود. میوه سنجد از نظر طب سنتی،طبیعت سرد و خشک دارد و مقوی و مفرح است،ضد تهوع و صفرا بر نیز می‌باشد.سنجد به ویژه خام آن برای بند آوردن اسهال نافع است.جوشانده گل سنجد برای بیماریهای دماغی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخمهای ریوی و تنگی نفس مفید است و برای تقویت معده و کبد و باز کردن گرفتگیها و تحلیل گاز معده و نفخ استسقاء و یرقان نافع می‌باشد.