Ouganda

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

'''Republic of Uganda Jamhuri ya Uganda Republik Ouganda
Banniel Skoed-ardamez
Kan broadel: Oh Uganda, Land of Beauty
Kêr-benn (ha kêr vrasañ)	Kampala
Yezh(où) ofisiel	Saozneg Swahilieg
Gouarnamant	Republik
- Prezidant	Yoweri Museveni
- Ministr Kentañ	Apolo Nsibambi
Gorread
- Hollad	236,040 km²
- Dour (%)	15.39
Poblañs
- Stankter	119/km² ([[Roll ar broioù dre stankter o foblañs|]])
Moneiz	Ugandan shilling ([[ISO 4217|]])
Gwerzhid-eur	(UTC)
Kod kenrouedad	.ug
Kod pellgomz	+256

Republik Ouganda (Republic of Uganda e saozneg; Jamhuri ya Uganda e swahilieg) a zo ur riez enezennet e reter Afrika. Harzhioù eñ-deus gant Rwanda war-du ar mervent, gant Kenya war-du ar reter, gant Tanzania war-du ar su, gant Soudan war-du an norzh ha gant Republik Demokratel Kongo war-du ar c'hornôg. Tennañ a ra e añv deus ar rouantelezh kozh Bouganda en em astenne war un darn eus su ar vro.

[kemmañ] Istor

Hemolc'herien e oa annezidi gentañ Ouganda. War-dro 2000 pe 1500 bloaz'zo e erruas poblañsoù [bantou]] eus kreiz pe kornôk Afrika moarvat.^[1][2] Teknikoù goveliañ a zegasas ar meuriadoù-se ha mennozioù nevez a-zivout framm ar gevredigezh. Impalaeriezh Kitara er XIV^vet kantved a voe riez kentañ krouet war dachenn ar pezh vefe Ouganda. Heliet e voe gant rouantelezhioù Bunyoro-Kitara ha Buganda hag Ankole ^[3]

Pobloù nilotek, al luiz hag an Atekered a antreas en Ouganda war-dro 120 en ur zont eus an norzh. Magerien-loaned ha kouerioù e oant hag en em staliañ a rejont e norzh a reter ar vro. Un nebeut luiz a aloubas rannvro Bunyoro ha gant ar vantoued e kenmesket da grouiñ an diernezh Babiito ^[4] Kenderc'hel a reas an divroadeg luo betek ar Patrom:XVIved kantved

[kemmañ] Demografiezh

Annezet gant meur a bobl eo Ouganda. War-dro 40 yezzh a vez implijet er vro met saozneg a zo aet d'ar yezh ofisiel goude dizalc'hidigezh.

Ar yezh muiañ komzet a zo ar gandaeg ("luganda"), implijet dreist-holl war-dachenn rouantelezh hengounel Bouganda. Ar yezh komzet er gêrbenn, Kampala eo. An eil yezhoù muiañ komzet a zo al Lousogeg, komzet e gevred ar vro ha Rounyankoreg, komzet e mervent ar vro.

Ar swahilieg, ur yezh implijet e darn vrasañ reter Afrika a zo bet lakaet da yezh ofisiel e 2005 daoust ma'z eo a dra-mañ un abeg a dabut c'hoazh. Ne blij ket ar yezh-se d'ar pobloù bantouek eus su ar vro met d'ur yezh voutin eo aet en norzh. Implijet e vez gant an arme hag ar bolis ivez.

[kemmañ] Melestradur

Disrannet eo Ouganda e 80 bann ha pevar rannvro velestradurel. E kontelezhioù eo disrannet ar bannoù. Tennañ a ra o añvioù eus hini ar gêr bennañ dreist holl. Ar Pemp rouantelezh hengounel (Toro, Ankole, Busoga, Bunyoro ha Buganda) a oa bet adaozet e 1993. Un emrennerezh sevenadurel o-deus dreist-holl

Rannvro greizel (ruz) Kartenn Bann pob. 27 Kalangala 36,661 29 Kampala 1,208,544 36 Kayunga 297,081 38 Kiboga 231,718 48 Luwero 336,616 Lyantonde 66,175 51 Masaka 767,759 56 Mityana 269,763 59 Mpigi 414,757 60 Mubende 436,493 61 Mukono 807,923 63 Nakaseke 138,011 64 Nakasongola 125,297 70 Rakai 405,631 72 Sembabule 184,178 76 Wakiso 957,280

Rannvro ar reter (gwer) Kartenn Bann pob. 4 Amuria 183,817 7 Budaka* 221,525 Bududa 124,368 8 Bugiri 426,522 Bukedea 122,527 9 Bukwa 49,826 13 Busia 228,181 14 Namutumba 169,156 15 Butaleja 160,927 20 Iganga 547,155 21 Jinja 413,937 25 Kaberamaido 122,924 28 Kaliro 153,513 30 Kamuli 558,566 33 Kapchorwa 143,684 35 Katakwi 123,215 45 Kumi 265,488 49 Manafwa 264,383 53 Mayuge 326,567 54 Mbale 332,174 69 Pallisa* 300,729 73 Sironko 291,906 74 Soroti 371,986 75 Tororo 398,601

Rannvro an norzh (melen) Kartenn Bann pob. 1 Abim 58,590 2 Adjumani 201,493 3 Amolatar 96,374 39 Amuru 177,783 5 Apac 405,524 6 Arua 413,113 16 Dokolo 131,047 17 Gulu 290,624 22 Kaabong 379,775 42 Kitgum 286,122 43 Koboko 131,604 44 Kotido 157,765 47 Lira 530,342 50 Maracha-Terego 310,338 57 Moroto 170,506 58 Moyo 199,912 62 Nakapiripirit 153,862 65 Nebbi 433,466 67 Oyam 270,720 68 Pader 293,679 77 Yumbe 253,325

Ranvro ar c'hornôg (glaz) Kartenn Bann pob. 10 Bulisa 64,823 11 Bundibugyo 212,884 12 Bushenyi 723,427 18 Hoima 349,204 19 Ibanda 198,043 26 Isingiro 318,913 23 Kabale 471,783 24 Kabarole 359,180 31 Kamwenge 295,313 32 Kanungu 205,095 34 Kasese 532,993 37 Kibale 413,353 40 Kiruhura 212,087 41 Kisoro 219,427 46 Kyenjojo 380,362 52 Masindi 405,042 55 Mbarara 360,008 66 Ntungamo 386,816 71 Rukungiri 308,696

s • k • e Kenglad ar Broadoù (Commonwealth)
Stadoù dizalc'h	Antigua ha Barbuda • Aostralia • Bahamas • Bangladesh • Barbados • Belize • Botswana • Brunei • Kameroun • Kanada • Republik Kiprenez • Dominika • Fidji • Gambia • Ghana • Grenada • Guyana • India • Jamaika • Kenya • Kiribati • Lesotho • Malawi • Malaysia • Maldivez • Malta • Moris • Mozambik • Namibia • Nauru • Zeland-Nevez • Nigeria • Pakistan • Papoua Ginea-Nevez • Sant Kitts ha Nevis • Santez Lusia • Sant Visant hag ar Grenadinez • Samoa • Sechelez • Sierra Leone • Singapour • Inizi Solomon • Suafrika • Sri Lanka • Swaziland • Tanzania • Tonga • Trinidad ha Tobago • Tuvalu • Ouganda • Rouantelezh Unanet • Vanuatu • Zambia
Tiriadoù emren	Rouantelezh Unanet Akrotiri ha Dhekelia (Kiprenez) • Anguilla • Bermuda • Tiriad Breizhveurat Meurvor Indez • Inizi Gwerc'h Breizh-Veur • Inizi Cayman • Inizi Maloù • Inizi Pitcairn • Jibraltar • Gwernenez • Manav • Jerzenez • Tiriad Breizhveurat Antarktika • Saint Helena (gant Enez Ascension ha Tristan da Cunha) • Enez Montserrat • Inizi Georgia ar Su hag Inizi Sandwich ar Su • Inizi Turks ha Caicos Aostralia Inizi Ashmore ha Cartier • Tiriad Aostralian Antarktika • Enez Christmas • Cocos (Keeling) Islands • Inizi ar Mor Koural •Enez Heard hag Inizi McDonald • Enez Norfolk Zeland-Nevez Inizi Cook • Ross Dependency (Antarktika) •Niue • Tokelau India Inizi Andaman ha Nicobar • Lakshadweep

s • k • e Izili hag arsellerien Aozadur ar Guzuliadeg Islamek (AGI)
Izili	Afghanistan • Albania • Aljeria • Azerbaidjan • Bahrein • Bangladesh • Benin • Burkina Faso • Brunei • Kameroun • Tchad • Komorez • Aod an Olifant • Djibouti • Egipt • Gabon • Gambia • Ginea • Ginea-Bissau • Guyana • Indonezia • Iran • Irak • Jordania • Koweit • Kazakstan • Kirgizstan • Liban • Libia • Maldivez • Malaysia • Mali • Maouritania • Maroko • Mozambik • Niger • Nigeria • Oman • Pakistan • Palestina • Qatar • Arabia Saoudat • Senegal • Sierra Leone • Somalia • Soudan • Surinam • Siria • Tadjikistan • Turkia • Tunizia • Togo • Turkmenistan • Ouganda • Ouzbekistan • Emirelezhioù Arab Unanet • Yemen
Arsellerien	Stadoù Bosnia-ha-Herzegovina • Republik Kreizafrikan • Rusia • Thailand • Republik Turk Kiprenez an Hanternoz Kumuniezhoù muzulman Talbenn Dieubidigezh Broadel Moro Aozadurioù etrevroadel Aozadur Kenlabour Ekonomikel • Unaniezh Afrika • Kevredad ar Stadoù Arab • Lusk ar Vroioù Didu • Broadoù Unanet