آیه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

آیه در لغت به معنی نشانه‌است.^[۱] و در اصطلاح کوچک‌ترین واحد تقسیم قرآن است^[۲] و عبارات‌ و یا جملات قرآن‌ و سوره‌ از آنها تشکیل‌ می‌یابد و تعداد آنها در هر سوره‌ای‌ معین‌ است‌.^[۳]

یک آیه می‌تواند چند حرف، چند کلمه، یک یا چند جمله و یا یک یا چند بند باشد. برخی از مسلمانان معتقدند حد و اندازه هر آیه توقیفی است و از سوی پیامبر اسلام معین شده‌است.^[۴]

به عقیده بهاءالدین خرمشاهی، ترتیب و توالی آیه‌ها، اعم از اینکه طی یک فقره وحی یا طی یک سلسله وحی متوالی نازل شده باشد، توقیفی است. یعنی خود این امر نیز جزو وحی است و به امر الله و رهنمایی جبرئیل انجام گرفته‌است. در مواردی هـم کـه محمد آیه یا آیاتی را جابجا می‌کرد و میگفت: این آیه یا آیات را در فلان سوره بین کدام آیات قرار دهید، نیز به رهنمود وحی بوده‌است.^[۵] اما، بخاری روایت میکند که حذیفة که نگران چندنسخگی شدن قرآن شده بود، در حدود ۲۵ هجری از عثمان میخواهد نسخه یکسانی از قرآن را جمع آوری کنند. پس از انجام این مهم، باقی نسخه‌ها سوزانده میشوند. (صحیح بخاری (۶-۵۱۰)) پس آیه‌ها نمی‌توانستند توالی یکسانی داشته باشند.^{[نیازمند منبع]} همچنین تعداد آیات‌ قرآن‌ از مسائل‌ مورد اختلاف‌ میان‌ قراء صدر اسلام‌ بوده‌ است‌: قراءِ مدینه‌ دو رقم‌ ۶ هزار و ۲۱۴را به‌ دست‌ داده‌اند، قراء مکه‌ شمار آیات‌ را ۶۲۱۹، قراء شام‌ ۶۲۲۵ و قراء بصره ۶۰۲۴ و قراء کوفه ۶۲۳۶ گفته‌اند.^[۶]

فهرست مندرجات ۱ حواشی ۲ اندازه و توالی ۳ جستارهای وابسته ۴ منابع

[ویرایش] حواشی

حفظ آیات برای اصحاب محمد سخت بود، به طوری که از او منقول است که آیات قرآن سریع‌تر از شتر چموش از قلب افراد فرار میکنند. (صحیح بخاری ۶-۵۵۰)

محمد عادت داشت پیش از بازخوانی آیه جدیدی زبان و لبان خود را تکان دهد. تا اینکه طی آیه دیگری عنوان کرد از این مهم منع شده است. (صحیح بخاری، ۶-۵۴۶)

محمد دوست داشت آیه‌ها را از زبان دیگران بشنود. به طوری که یک بار وقتی آیه‌هایی از نسا را شنید به گریه افتاد. (صحیح بخاری، ۵۷۰)

[ویرایش] اندازه و توالی

بلندترین‌ آیه قرآن‌ کریم‌ «آیة دَین‌» است‌ (بقره/۲۸۲). کوتاه‌ترین آیه را می‌توان «مدهامَتان‌» (الرحمن/۶۴) دانست.^[۷]

مطابق صحیح‌ترین‌ و رایج‌ترین‌ روایات، اولین‌ آیات‌ فرود آمده‌ بر پیامبر اسلام ۵ آیه نخست‌ سوره علق‌ است‌. ولی‌ درباره آخرین‌ آیه‌ یا آیات‌، اختلاف‌ نظر بسیار است‌.^[۸]

آیات قرآنی به مکی و مدنی و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه تقسیم می‌گردد.

[ویرایش] جستارهای وابسته

• سوره
• قرآن
• نامهای خدا در قرآن

[ویرایش] منابع

• صحیح بخاری ۶ [1]

‎

قرآن
تقسیمات متن: آیه · سوره · جزء · حزب دیگر: مکی و مدنی · ناسخ و منسوخ · محکم و متشابه قرائات قاریان هفتگانه · طبقات قرائات قاریان هفتگانه ابن عامر • ابن کثیر • ابو عمرو • حمزه • عاصم • کسائی • نافع تفسیر مهمترین تفاسیر شیعه: فرات کوفی • قمی • تبیان • مجمع البیان • روض الجنان و روح الجنان • عیاشی • نور الثقلین • نعمانی • منهج الصادقین • شبر • برهان • صافی • المیزان • نمونه سنی: جلالین • سیوطی • طبری • کشاف • تفسیر کبیر • نیشابوری • کشف‌الاسرار • بیضاوی • قرطبی • ابوالسعود • ابن کثیر • روح‏البیان • روح‌المعانی • فتح‏القدیر مهمترین مفسران شیعه: علی بن ابراهیم • شیخ طبرسی • شیخ طوسی • علامه طباطبایی سنی: سیوطی ترجمه مهمترین مترجمین قرآن: فارسی سلمان فارسی (اولین مترجم) • ناصر مکارم شیرازی • مهدی الهی قمشه‌ای • بهاءالدین خرمشاهی • محمد فولادوند • جلال‌الدین مجتبوی • ابوالحسن شعرانی‌ دیگر زبان‌ها انگلیسی: آرتور آربری • آلفرد گیوم • ول • جرج سیل • روبرت روتنسی ریجارد بل • رینولد نیکلسون • کلود سیوری • محمد مارمادوک پیکتال آلمانی: اکناس گلدزیهر • اولمان • تئودور نولدکه • ریکرت • فلوشه • گریکول • گوستاو فلوگل • هنینک • واهل ژاپنی: توشی هیکو ایزوتسو فرانسوی: آندر دوری یه • کلود اتی ین ساواری • ژاک برک‌ ترکی: اسماعیل حقی بالتاچی اوغلو • عثمان‌بنی اوغلو سوره ۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶ ۷ ۸ ۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ ۱۳ ۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰ ۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲۴ ۲۵ ۲۶ ۲۷ ۲۸ ۲۹ ۳۰ ۳۱ ۳۲ ۳۳ ۳۴ ۳۵ ۳۶ ۳۷ ۳۸ ۳۹ ۴۰ ۴۱ ۴۲ ۴۳ ۴۴ ۴۵ ۴۶ ۴۷ ۴۸ ۴۹ ۵۰ ۵۱ ۵۲ ۵۳ ۵۴ ۵۵ ۵۶ ۵۷ ۵۸ ۵۹ ۶۰ ۶۱ ۶۲ ۶۳ ۶۴ ۶۵ ۶۶ ۶۷ ۶۸ ۶۹ ۷۰ ۷۱ ۷۲ ۷۳ ۷۴ ۷۵ ۷۶ ۷۷ ۷۸ ۷۹ ۸۰ ۸۱ ۸۲ ۸۳ ۸۴ ۸۵ ۸۶ ۸۷ ۸۸ ۸۹ ۹۰ ۹۱ ۹۲ ۹۳ ۹۴ ۹۵ ۹۶ ۹۷ ۹۸ ۹۹ ۱۰۰ ۱۰۱ ۱۰۲ ۱۰۳ ۱۰۴ ۱۰۵ ۱۰۶ ۱۰۷ ۱۰۸ ۱۰۹ ۱۱۰ ۱۱۱ ۱۱۲ ۱۱۳ ۱۱۴ آیه بسم الله الرحمن الرحیم • آیة الکرسی • تطهیر • ولایت • خیر البریه • اکمال • انذار • مباهله • اخوت • تصدیق • امانت • تبلیغ • تداین • نور تسمیه • حجاب • حفظ • خمس • قتال • مشیت • و ان یکاد مفاهیم مرتبط شأن نزول • علوم قرآنی • وحی • تجوید • ترتیل • تاویل • تنزیل • حروف مقطعه
فهرست علوم قرآنی