Artaxoa

Wikipedia(e)tik

Artaxoa

Nafarroa

Izen ofiziala Artajona

Antolaketa

Estatua
Autonomia Erkidegoa
Merindadea

Espainia
Nafarroako Foru Erkidegoa
Erriberriko merindadea

Posta-kodea 31140

Koordenatuak 42°35′23″N 1°45′52″W / 42.58972, -1.76444 Koordenatuak: 42°35′23″N 1°45′52″W / 42.58972, -1.76444

Garaiera 427 m

Eremua 66,9 km²

Biztanleria 1.715 (2006)

Dentsitatea 25,64 bizt/km²

Distantzia 31 km Iruñeara

Euskaldunak %1,46 (2001)

Herritarra artaxoatar

Alkatea Pedro Maria Egea Ortiz

www.artajona.net

Artaxoa Nafarroako erdialdean dagoen udalerria da, Erriberriko merindadekoa. Iruñetik 31 kilometrora, Tafallatik 10 kilometrora, eta Garesetik 11 kilometrora aurkitzen da Artaxoa.

[aldatu] Kokapena eta inguru naturala

Erriberriko merindadean kokaturik, Artaxoa Nafarroako bi autobide nagusien artean kokatzen da, AP-15 autobidea eta Iruñea eta Logroño batzen dituen autobidea. "Inguraketa" (erderaz Cerco) izeneko etxe multzoa, muino baten gainean aurkitzen da, hauxe da Artaxoako erdi aroko herrixka izandakoa. Ondorengo mendeetan, Artaxoa muino horren ondoko lur lauetan zehar garatu zen. Gaur egun, betan bizi da biztanleria gehiena eta bertan aurkitzen dira zerbitzu guztiak, igerileku publikoa, liburutegia, medikua eta abar.

Artaxoako udalerriak Anorbe, Obanoseko udalerriekin egiten du muga iparraldean, Mendigorria eta Larragarekin mendebaldean, Tafallarekin hegoaldean, eta Pueio, Garinoain, eta Barasoaingo udalerriekin ekialdean.

[aldatu] Historia

Artaxoako lehen aztarna arkeologikoak historiaurrekoak dira, zehazki Eneritzeko Portillo eta Minako trikuharriak, gutxi gora behera Kristo aurreko hirugarren milurtekoak. Ondorengo mendeetako bestelako aztarnak aurkitu dira, Zerkoko akropolia, Dorre herrixka, eta abar. Erromatarren garaian, Artaxoa guztia etxe txikiz beterik egon zen, Artadia, Elizaldea eta Goenzelaia.

Erdi Aroan, eraso barbaroei aurre egiteko sortutako Inguraketa edo Setioaren erakin multzoa da, gaur egungo Artaxoako monumenturik esanguratsuena.

[aldatu] Demografia

XX. mende osoan zehar biztanleriaren heren bat baino gehiago galdu zuen Artaxoak. Biztanle gehienak Iruña eta inguruko herrietara jo zuten bizimodu hobe baten bila. Joera hori 1990ko hamarkadararte mantendu da. Dena den, autobide berrien eraikitzeak eta Nafarroako hiriburuarekiko duen hurbiltasun erlatiboak, bizilagun berriak erakarri ditu Artaxoara. Horrez gain, etxebizitza berriak eraiki dira, eta ehundaka gehiago eraikiko dira hurrengo urteetan.

Nafarroako gobernuak 2003. urtean argitaraturiko datuen arabera Artaxoan 1.699 biztanle zeuden, 896 gizon eta 803 emakume. Udalerriko biztanleen bataz-besteko adina 43 urtekoa zen.

Populazioaren bilakaera
1897	1900	1930	1940	1950	1960	1970	1975	1981	1991	1999	2004	2005
2470	2303	2617	2443	2406	2050	1890	1788	1745	1701	1689	1666	1700

[aldatu] Ekonomia

Artaxoako iharduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da historikoki. Abeltzantzak garrantzia handia dauka herrian, behi, txerri eta ardi guztiak zenbatuta 30.000 abelburu inuguru dagoelarik. Garia eta garagarra dira labore nagusiak Nafarroako erdialde guztiak gertatu bezala. Horrez gain, XX. mendean zehar industria xume garatuz joan zen, palak, artisautza produktuak eta elikagaiak ekoizten zituztenak.

Azken urteetan nekazalturismoaren garapena gertatu da, eta horrela, hainbat landetxe zabaldu dira udalerrian.

[aldatu] 2007ko hauteskundeak

Artaxoako alkatea Pedro Maria Egea Ortiz da "Agrupacion de Independientes de Artajona" herri plataformakoa. 2007ko maiatzeko hauteskundeetan herri plataformak botuen %48,96a eta bost zinegotzi lortu zituen, gehiengo absolutua eskuratuz. UPNek botuen %32,55a eta hiru zinegotzi lortu zituen eta PSNek botuen %16,67a eta zinegotzi bakarra.

[aldatu] Festak

Jerusalem Ama Birjina: Irailaren 7tik irailaren 15a arte.
Saturnino deunaren jaiak: Azaroaren 29tik ondorengo asteburua.

[aldatu] Biografiak

Lope de Artajona 1142 eta 1159 artean Iruñeko gotzaina.
Felix Zabalegi Catalan (1845-1903) poeta.
Jose Maria Jimeno Jurio (1927 - 2002) historialari eta etnografoa.

[aldatu] Kanpo loturak

Artaxoako udalaren webgunea

	Nafarroako udalerriak
Abaigar • Abartzuza • Abaurregaina • Abaurrepea • Aberin • Ablitas • Adiotz • Agoitz • Aguilar Kodeskoa • Aiegi • Alesbes • Allin • Allo • Altsasu • Ameskoabarren • Andosilla • Añorbe • Antsoain • Antzin • Anue • Araitz • Arakil • Aranaratxe • Aranguren • Arano • Arantza • Aras • Arbizu • Arellano • Areso • Arketas • Aria • Aribe • Armañantzas • Arroitz • Arruazu • Artaxoa • Artazu • Artzi • Atarrabia • Atetz • Auritz • Azagra • Azkoien • Azuelo • Bakaiku • Barañain • Barasoain • Barbarin • Bargota • Barillas • Basaburua • Baztan • Beintza-Labaien • Beire • Bera • Beraskoain • Berbintzana • Beriain • Berriobeiti • Berriozar • Bertizarana • Betelu • Bidankoze • Bidaurreta • Biurrun-Olkotz • Buñuel • Burgi • Burlata • Cabanillas • Cadreita • Cabredo • Caparroso • Carcar • Cascante • Castejon • Corella • Cortes • Deierri • Deikaztelu • Desojo • Donamaria • Doneztebe • Eguesibar • El Busto • Elgorriaga • Elizagorria • Elo • Eneritz • Eratsun • Ergoiena • Erriberri • Erroibar • Erromantzatua • Erronkari • Esa • Eslaba • Espartza-Zaraitzu • Esprontzeda • Esteribar • Etaio • Etxalar • Etxarri • Etxarri Aranatz • Etxauri • Eulate • Ezkabarte • Ezkaroze • Ezkurra • Ezporogi • Faltzes • Fitero • Fontellas • Funes • Fustiñana • Galar Zendea • Galipentzu • Galoze • Garaioa • Garde • Gares • Garinoain • Garralda • Gazteluberri • Genevilla • Gesalatz • Girgillao • Goizueta • Goñi • Gorza • Hiriberri • Ibargoiti • Igantzi • Iguzkitza • Imotz • Irañeta • Irunberri • Iruñea • Irurtzun • Ituren • Iturmendi • Itza • Itzaltzu • Izaba • Izagaondoa • Jaitz • Jaurrieta • Kaseda • Lakuntza • Lana • Lantz • Lapoblacion • Larraga • Larragoa • Larraun • Leatxe • Ledea • Legarda • Legaria • Leitza • Lekunberri • Leotz • Lerga • Lerin • Lesaka • Lezaun • Lintzoain • Lizarra • Lodosa • Longida • Los Arcos • Lukin • Luzaide • Mañeru • Marañon • Martzilla • Melida • Mendabia • Mendaza • Mendigorria • Metauten • Milagro • Mirafuentes • Miranda-Arga • Monteagudo • Morentin • Mues • Murchante • Murieta • Murillo el Cuende • Murillo el Fruto • Muruzabal • Nabaskoze • Nazar • Noain • Odieta • Obanos • Oibar • Oitz • Oko • Olaibar • Olazti • Olexoa • Ollo • Oltza zendea • Oloritz • Orbaitzeta • Orbara • Orisoain • Orkoien • Orontze • Orotz-Betelu • Orreaga • Oteitza • Otsagabia • Petilla de Aragon • Piedramillera • Pitillas • Puiu • Ribaforada • Saldias • San Adrian • San Martin Unx • Santakara • Santsol • Sartaguda • Sartze • Sesma • Sorlada • Sunbilla • Tafalla • Tiebas-Muru Artederreta • Tirapu • Torralba del Rio • Torres del Rio • Tulebras • Tutera • Txulapain • Uharte • Uharte-Arakil • Ukar • Ultzama • Untziti • Untzue • Urdazubi • Urdiain • Urraulbeiti • Urraulgoiti • Urrotz • Urrotz (Malerreka) • Urzainki • Uterga • Uxue • Uztarroze • Valtierra • Viana • Villamayor de Monjardin • Villatuerta • Xabier • Zabaltza • Zangoza • Zare • Zarrakaztelu • Zentroniko • Ziordia • Zirauki • Ziritza • Zizur Nagusia • Zizur Zendea • Zubieta • Zugarramurdi • Zuñiga

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.