Ki
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
- Evit kement tra ha ne denn ket d'ar c'hi pevarzroadek sellout ouzh ki (digejañ).
Ar c'hi, ul loen bronnek pevarzroadek, anvet Canis lupus familiaris e latin, eus ar c'herentiad Canidae, en urzhiad ar c'higdebrerien.
Taolenn |
[kemmañ] Dañjer
Loened doñv ha loened ti eo ar chas, ha dizañjer d'an den peurvuiañ, war-bouez ur ouenn bennak. Met diwall ouzh ar chas klañv a ranker, gant aon rak ar gonnar. Arabat ivez tostaat ouzh ur c'hi bras a vez o tebriñ, na dreist-holl tennañ e voued digantañ.
[kemmañ] Gerioù
Ar c'hi eo ar par, ar giez ar barez. Kon eo al liester kozh a gaver e anvioù-tud keltiek (Konwoion, Kongar, Konveur ...) , chas a vez lavaret e-maez Bro-Gwened, deuet diwar ar ger gallek chasse.
Kiesa a ra ar c'hi pa ya da glask ur giez d'en em barañ.
[kemmañ] Rummoù chas
Anaout a reer
- ar c'hi-polis, implijet gant ar boliserien en o enklaskoù abalamour d'o galloud-c'hwesa
- ar c'hi-hemolc'h, pe ki-chase, a zo meur a seurt anezho, ha dreist-holl ar c'hi-choukant, hag ar c'hi-red
- ar c'hi-sikour, implijet evit klask roudoù an dud m'eo kouezhet traou warno (savadurioù en o foull, erc'h)
- ar c'hi-saout, pe ki-deñved, a ziwall al loened-se,
- ar c'horrgi, ar c'hi-spagnol, ar c'hi-bleiz, a zo gouennoù, evel ar c'hi-douar, pavet berr
- ar c'hi-kolveg, ki-porzh, ki-stag, zo anvioù roet d'ar chas-diwall,
- ar c'hi-dimezell, pe ki-madam, a zo chas brav, a vez moumounet, gwalc'het ha kribet.
- Sellout ivez ouzh : Listennad gouennoù chas
[kemmañ] Loened labour
Implijet e vezont evit labourat a-wechoù, da ziwall tropelloù loened dreist-holl ha da ziwall tud, tier ha savadurioù. En Alaska e vezont implijet ivez da sachañ war ar stlejelloù war an erc'h.
[kemmañ] En arzoù
- Chas brudet zo, evel Moutig, ki Tintin, Lassie ha re all.
- Un istor chas fentus : Noblañs gant Jakez Konan.
[kemmañ] Troioù-lavar
- Bezañ abaf, didalvez, feal, hardizh, paour, treut, evel ur c’hi.
- Bezañ brell evel ur c’hi bihan.
- Bezañ evel ur c’hi bihan war-lerc’h ub.
- Bezañ evel ur c’hi war ur c'hravazh: nec'het bras
- Bezañ abaf, didalvez, feal, hardizh, paour, treut, evel ur c’hi.
- Bezañ krog ar c’hi du en ub : ober ur c’horfad gwarizi
- Bezañ, chom, leuskel ub, e-unan evel ur c'hi, evel ur penn-ki.
- Bezañ evel ki ha kazh: bezañ atav oc'h en em zrailhañ.
- Bezañ divalav-ki, treut-ki, yen-ki.
- Bezañ bet un taol ki rous : doare dizereat da gomz eus ur vaouez dougerez
- C'hoari e gi: ober trouz
- Hejañ e gi: bezañ fuloret
- Gwiskañ botoù ront ar c’hi du : bezañ gwarizi ennañ
- Kaout c’hoant da dennañ panez eus gouzoug ur c’hi : d’ober un dra dibosubl
- Kaout naon-ki: naon du.
- Kas e gi d’e lochenn. Kontrol d’an hini a hej e gi, an hini e gas d’e loch e lak da devel: mestr eo war e fulor.
- Kiañ, kiañ e gorf: loeniñ, kaout bec’h, poaniañ.
- Labourat evel ur c’hi : evel ul loen pe ur marc’h.
- Lakaat unan bennak e renk ar chas: ober vil da unan bennak.
- Lojañ dindan lost ar c’hi: en un ti gwall lous
- Mont da gaoc’h-ki : bezañ debret gant ur c'hi = mont da get.
- Mont kuit evel ur c’hi kannet: evel ur c’hazh gleb,
- Na dalvout ur bramm ki, ul louf ki, al lart eus ur c’hozh ki krouget: na dalvout un aval brein.
- Na vezañ diwar chas ar vro: heñvel ouzh na vezañ diwar saout ar vro.
- Na vezañ mat da deurel d’ar c’hi, d’ar chas : na dalvout netra
- Neuial evel ur c’hi plom (E-lec’h ma kouezh e chom) : na c’houzout neuial
- Ober ur c’hoarzh ki: skrignal
- Ober ul labour ki: ul labour diaes; kiañ.
- Ober ur paz-ki da ub.
- Redek evel ur c’hi klañv: buanañ ma c’hall
- Reiñ, tennañ un digarez ki: un digarez toull.
- Skuilhañ daeroù ki, goueloù ki: daeroù kazh.
- Tapout ar c’hi e-lec’h ar c’had: c’hwitout
- Tennañ amann, panez eus gouzoug ar c’hi:
- pe ober un dra diaes da ober
- pe klask gouzout ar wirionez digant unan bennak.
- Treiñ ar c’hi dre e lost: ober netra.
- Yudal evel ur c’hi, a zo un tamm evel blejal evel ul leue.
[kemmañ] Krennlavaroù
- A-benn neuze hag ac'hann di En devo harzhet meur a gi.
- Da bep seurt oad E red ar c'hi war-lerc'h ar c'had. A vez laret diwar-benn ar verc'hetaerien gozh.
- Diwar gi, ki; diwar gazh, kazh; Diwar logodenn ne vez ket a razh.
- "Kamm ki pa gar"
- Ki skaotet En deus aon rak dour bervet.
- E-lec’h ma staot ur c’hi E staot daou pe dri.
- Ki besk ha kazh diskouarnet N’int mat nemet da zebriñ boued.
- Pep ki zo mestr en e di.
- Tri bloaz o tont da gi, tri bloaz ki, tri bloaz o vont er-maez a gi. Nab bloaz e vev ar chas.
- Ur c’hi meret, hanter savet Ur c’hazh meret, hanter lazhet. Ne saver ket ur c'hi evel ur c'hazh.
- Dre forzh heskinat (pe hegañ) ar c’hi e teu da vezañ droug.
[kemmañ] Gerioù deveret
- seurtoù chas (ouzhpenn ar re meneget uheloc'h): ki-foutouilhek, ki-noz, ki-ridellek,
- verboù: kiañ, kiesa.
- loened pevarzroadel all ki-dour, aourgi
- anvioù graet eus tud zo:
- ki-du, ha diwar-se an anvioù-tiegezh Kidu ha Kergidu
- ki-gaol, ki-labour
- anvioù pesked: ki-mor (a-wechoù spineg, a-wechoù morc’hast), morc’hast, ki-rouz (anv all roet d’ar vorc’hast)
- anvioù-plant: bent-ki, louzaouenn-ar-c'hi
- anvioù traoù : ki-tan, ki ar fuzuilh.
- anvioù-badez: Tangi ha Konan
