Аргентина
Аз Википедиа
 |
 |
 |
|
| Шиор: «En Unión y Libertad» | |
| Суруди миллӣ: «Himno Nacional Argentino» | |
| Рӯзи истиқлолият | {{{Рӯзи истиқлолият}}} |
| Забонҳои расмӣ | |
| Пойтахт | Буэнос Айрес |
| Шаҳри калонтарин | |
| Идораи давлат | |
| Масоҳат • Ҳамагӣ • Фоизи об. |
-ум ҷой дар ҷaҳон км² % |
| Аҳолӣ • Ҳамагӣ • Зичӣ |
-ум ҷой дар ҷaҳон 38,747,000 нафар/км² |
| Пули миллӣ | |
| Интернет-Домен | .ar |
| Коди телефон | +54 |
| Соат | UTC |
Аргентина (испанӣ: Argentina) номи асосии он Ҷумҳурии Аргентина (испанӣ: República Argentina) – ки баъди Бразилия аз ҷиҳати масоҳат ва зичии аҳоли дар байни давлатҳои Амрикои Ҷанубӣ дар ҷои дуюм меистад.
Ин давлат қисми ҷанубу шарқии Амрико ва қисми шарқии ҷазираи Замини Оташфишон ишғол мекунад ва ҷазираи наздиктари Эстадос ва ғайраро ишғол мекунад. Дар ғарб бо Чиле, дар шимол ва шимолу- шарқ бо Боливия, Парагвай, Бразилия, Уругвай ҳамсарҳад мебошад, дар қисми шарқӣ онро бошад Уқёнуси Атлантика мешуяд.
Масоҳати он 2,8 млн км.кв (бе ҳисоби масоҳати ҷазираҳои Фолкленд ва Малвин
Мундариҷа |
[вироиш] Сохти давлатӣ
Аргентина - республикаи федеративӣ.
[вироиш] Табиат
Замини Аргентина дар шарқ ҳамвор, дар ғарб кӯҳсор аст.
[вироиш] Ҷуғрофия
Дуюм кишвари калонтарин баъд аз Бразилия дар Амркои Ҷанубӣ мебошад.
Аргентина кариб, ки тамоми кисми чанубу шаркии Америкаи Чанубиро ишгол кардааст. Аргентина аз шимол ба чануб дар масофаи 3800 км ва кариб 1400 км аз гарб ба шарк тул кашидааст.Дар чануб ва шарк Аргентина бо Чиле хамсархад аст ва дар шимол бо Боливияю Парагвай, дар шимолу шарк ва шарк бо Бразилия ва Уругвай . Кисми Чанубу шаркии Аргентинаро Укёнуси Атлантика мешуяд, дар кисми гарбва чанубу гарби бо каторкуххои Анд хамсархад аст. Пойтахти Аргентина Буэнос-Айрес аст. Майдонаш кариб ки 2,780,400кв.км. Ахоли дар 1993 33,507,000 –ро ташкил медод
Чугрофияи Аргентинаро ба 4-кисми асосии такчсим кардан мумкин аст: Шималу -шарки хамворихои Пампа,Патагония , ва Андхо (куххои райони) Барои он ки Аргентина масохати бисёр аз Шимол ба Гарб дар бар гирифтааст, вай якбора якчанд минтакахои иклимиро аз тропик то ба Антарктида ишгол кардааст.
[вироиш] Тақсимоти мамурӣ
Аргентина – ҷумҳурии федеративӣ, ки ба вай 23 вилоятҳо ва ҳавзаи автономии пойтахти медароянд.
- Пойтахти Федералӣ Буэнос-Айрес
- Буэнос-Айрес
- Катамарка
- Чако
- Чубут
- Кордова
- Корриентес
- Энтре-Риос
- Формоса
- Жужуй
- Ла-Пампа
- Ла-Риоха
- Мендоса
- Мисионес
- Неукен
- Рио-Негро
- Салта
- Сан-Хуан
- Сан-Луис
- Санта-Крус
- Санта-Фе
- Сантяго-дел-Эстеро
- Замини Оташӣ, Антарктида ва ҷазираҳои Атлантики Ҷанубӣ
- Тукуман
[вироиш] Таърих
Дар аввали асри XVI –Аргентина аз тарфи Испаниягихо забт кард шуда буд, ки онхо онро бо номи дарёи Рио-де-ла-Плата, Ла-Плата ном гузоштанд. (испанӣ: Rio de la Plata, «дарьеи нукрагин») Испаниягихо чунин акида доштанд, ки махз дар хамин Дарье захираи калони нукра мавчуд аст. Бисьерии индуихо дар хамон вакт ба гуломи табдил дода шуда буданд, кабилахои итоатнакарда бошанд ба кисми хунуки чануби ва кисми наздикухии Анд ронда шуда буданд.
- Соли 1776 аз тарафи чонишини подшохии Перу ки дар соли 1536 ба тереторияи Аргентина боз Боливия, Парагвай ва Уругвайро хамрох карда шуда буданд.
- Соли 1806-1807- Британияи Кабир бо максади ба колонияи худ хамрох кардани ЛА-Плата ба он хучум мекунад.
- 25 майи соли1810 дар Боенос – Айросшуриши зиди истилогарони Испани сар мезанад. Дар Ла-Плата хокимияти мувакати ташкил шуда буд. Ин руйдодхо дар таърих номи шуриши Майро гирифтааст, 25 май, иди миллии Аргентина ба хисоб меравад.
- 9 июли соли 1816 истиклолияти кисмхои ахолинишини Ла-Плата эълон гардид
- Чанги якуми чахон - Аргентина бетараф мебошад.
- Баъд аз ба сари хукумат омадани Гитлер, дар Аргентина харакати фашисти зиёд мегардад, ин кор асосан дар байни одамони аз Германия омада ва офицерони Аргентина рух медод.
- Чанги дуюми чахон – Аргентина бе тараф аст.
- Феврали cоли 1943 амалиёти харби дар байни офицерон. Январи соли 1944 Аргентина рафтуомадхои дипламатии худро бо давлатхои Германия ва Чопон пурра даст мекашад ва соли 1945 ба ин ду давлат чанг эълон мекунад.
- 1946 – Перон дар интихоботи призиденти галаба мекунад.
- Сентябри соли 1955 дар натичаи амалиёти харби Перон аз сари хокимият дур карда мешавад.
- Солхои 1950-1980 дигаргуншавии давлати ва харби мобайни шахрвандони хокимят ба кор шуру мекунад.
- Авали соли 1982 задухурдхои харби бо Британияи Кабир оиди чазирахои Фолклендских (Мальвинских)
- Аз соли 1983 дар давлат хокимяти граждани мукарар карда мешавад.
- Соли 1989 дар давлат силсилаи шуришхо ва задухурдхо рух медиханд.
- Соли 1996 дар натичаи шуришхо Доминго Кавалло аз хокимяти давлат дур карда мешавад.
- Соли 2002 – кризиси иктисоди дар давлат.
[вироиш] Хоҷагӣ
Аргентина - мамлакати аграрӣ-саноатӣ буда, хоҷагии қишлоқаш асосан ғалла ва гӯшт истеҳсол мекунад.
[вироиш] Нигаҳдории тандурустӣ
[вироиш] Маориф ва маданият
[вироиш] Матбуот, радио ва телевизион
[вироиш] Адабиёт
Дар санъат, адабиёт ва тарзи зисти Аргентинихо алока бо Европа хис карда мешавад. Таъсири маданият махсусан дар адабиёт дида мешавад. Дар байни нависандагони сатхи чахонии аргентини Хорхе Луис Борхес, Хулио Кортасар, Эрнесто Сабасто, Мануэль Пюг, Освалдо Сориано. Аз баски бисёрии аргентинхо дар Европа таълим мегиранд, асосан дар шахри Буэнос Айрес бинобар хамин дар мусики, санъат ва архитектура сахми Европа дида мешавад.Дар шахр осорхонахои калон ва театрхо бисёранд.
Аз хама маданияти машхури Аргентина ин танго мебошад, ки дустдорони ин санъат дар тамоми дунё бисёранд. Инчунин мусикии халки машхур аст. Барои Аргентина варзиш роли асосиро мебозад, футбол бозии дустдоштаи бисьерии аргентинихо мебошад. Аргентина дар Чоми чахони солхои 1978 ва 1986 чои аввалро ишгол карда буд. Бозингарони машхури Аргентина Че Гевара ва Диего Марадона буданд.
Дини Католики - дини асосиии давлати Аргентина мебошад,Спиритизм дар ин чо хело хам решахои бузург дорад,зиерати хонаи абадии хешовандони гузашта ва одамони барчастаи мамлакат дар ин чо мукарарист. Забони давлати-забони испанияги мебошад, вале дар баъзе колонияхои мухочирон одамон бо забони модарии худ муошират мекунанд. Забони итолиягиро кариб ки дар хама чо мефахманд, ин аз он шаходат медихад, ки таъсири гурухи аз хама калонтарини мухочирон дар давлат колон аст, вале ба ин нигох накарда чомеаи инглисхо низ вучуд дорад. Ба гайр аз ин 17 забони тахчои, аз он чумла кечуа, мапуче, гуарани, тобас, матакос мебошанд.
Дар таомхои Аргентина гушт дар чои аввал меистад, махсусан гушти гов. Аз хама таоми бехтарини онхо ин «Ассорти паррильядо» мебошад ки, дар он хама кисмхои гушти гов истифода бурда мешавад. Чойи Парагваи (матэ) ин натанхо нушокии одди, балки маросими махсусе мебошад, ки таклифи он – аломати эхтиром ва мехрубони. Тарзи тайёр кардани баргхои растани хело ачоиб аст, ва баъд аз тайёр кардани он, нушокиро хама якчоя аз чоме ки аз каду тайёр карда шудааст калебаса менушанд.
