Związek Sił Demokratycznych
Z Wikipedii
Bułgaria |
|
Ten artykuł jest częścią serii:
|
Związek Sił Demokratycznych (ZSD, czasem używany jest także skrót SDS) (bułg. Съюз на демократичните сили) - bułgarska partia polityczna utworzona 7 grudnia 1989 jako koalicja kilkunastu organizacji pozarządowych i partii politycznych odradających się po upadku systemu demokracji ludowej. Podstawowym celem ZSD było doprowadzenie do przemian ustrojowych i wprowadzenie demokracji w Bułgarii. Partia należy do Europejskiej Partii Ludowej.
[edytuj] Aktualny program polityczny
Program polityczny ZSD został opisany w dwóch dokumentach: "Dobrobyt i bezpieczeństwo" (bułg. Благоденствие и сигурност)[1] i "18 celów ZSD w EU" (bułg. 18 цели на СДС в ЕС)[2]. Stosownie do pierwszego z nich, ZSD określa się jako partia prawicowa, dążąca do utrzymania i pogłębiania zdobyczy społecznych i politycznych osiągniętych po upadku systemu demokracji ludowej. Partia chce umocnienia gospodarki rynkowej, decentralizacji władzy, usprawnienia władzy sądowniczej, zwiększenia udziału obywateli w zarządzaniu państwem, umocnienia swobód obywatelskich i rozwoju organizacji pozarządowych. ZSD popiera aktywne uczestnictwo Bułgarii w NATO i Unii Europejskiej. Według dokumentu zatytułowanego "18 celów ZSD w EU" partia dąży do pełnego otwarcia europejskiego rynku pracy dla obywateli wszystkich państw Wspólnoty Europejskiej, zwiększenia inwestycji zagranicznych w Bułgarii i konkurencyjności bułgarskich przedsiębiorstw oraz przystąpienia kraju do układu z Schengen i strefy euro. ZSD opowiada się za niskimi podatkami i za pełnym wykorzystaniem funduszy europejskich przyznanych Bułgarii z racji członkostwa w EU. Partia popiera tzw. strategię lizbońską i dalsze rozszerzenie Unii Europejskiej, zwłaszcza o kraje bałkańskie. ZSD opowiada się również za ratyfikacją konstytucji europejskiej. W kwestii polityki energetycznej ZSD dąży do liberalizacji rynku energetycznego i zróżnicowania dostawców surowców energetycznych dla Wspólnoty Europejskiej, w tym poprzez budowę gazociągu "Nabucco" i rurociągu "AMBO".
[edytuj] Przewodniczący
Przewodniczący ZSD:
- Żeliu Żelew (1989-1990)
- Petyr Beron (1990)
- Filip Dimitrow (1990-1994)
- Iwan Kostow (1994-1997)
Przewodniczący ODS (tj. koalicji ZSD z kilkoma innymi partiami demokratycznymi):
- Iwan Kostow (1997-2001)
- Ekaterina Michajłowa (2001-2002)
- Nadeżda Michajłowa (2002-2005)
- Petyr Stojanow (2005-2007)
- Płamen Jurukow (od 2007)
[edytuj] Historia
[edytuj] ZSD przy "okrągłym stole"
Zobacz więcej w osobnym artykule: Okrągły Stół (historia Bułgarii).Nieuchronny upadek reżimu Todora Żiwkowa i przemiany ustrojowe w innych krajach bloku socjalistycznego na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku stanowiły dla bułgarskiej opozycji demokratycznej bodziec do sformowania ogólnonarodowego ruchu antykomunistycznego, którego celem miało być pełne odsunięcie komunistów od władzy, przeprowadzenie demokratycznych reform i zorientowanie Bułgarii w kierunku integracji z NATO i Unią Europejską. Ruch narodził się jako koalicja kilkunastu partii i organizacji pod nazwą Związek Sił Demokratycznych (ZSD). Wśród jego założycieli znalazło się wielu byłych dysydentów i intelektualistów represjonowanych w okresie reżimu Żiwkowa. Pierwszym przewodniczącym ZSD został wybrany Żeliu Żelew, późniejszy prezydent Bułgarii, natomiast pierwszym sekretarzem partii Petyr Beron.
W początkowym okresie działalności ZSD wzorował się na polskiej "Solidarności". Dzięki zorganizowaniu szeroko zakrojonej kampanii opozycyjnej, związek doprowadził do rozmów z rządzącą Bułgarską Partią Komunistyczną (BKP) przy tzw. "okrągłym stole". Negocjacje przeprowadzone w okresie od 16 stycznia 1990 do 15 maja 1990 zaowocowały porozumieniem w sprawie systemu politycznego, które zakładało m.in. likwidację systemu totalitarnego i oddzielenie struktur partyjnych od państwa. BKP zgodziła się na demokratyczne wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Bułgarii oraz na zmiany w bułgarskiej konstytucji. Osiągnięte porozumienie gwarantowało pokojowe przejście do demokracji, co było bezspornym sukcesem ZSD.
[edytuj] ZSD w 7. Wielkim Zgromadzeniu Narodowym
W wyborach do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego przeprowadzonych 10 lipca 1990 ZSD zdobył 144 mandaty (wobec 211 mandatów uzyskanych przez kandydatów Bułgarskiej Partii Socjalistycznej, BSP) i znalazł się w opozycji. Mimo to wiosną 1991 niektórzy przedstawiciele ZSD weszli do koalicyjnego rządu Dimityra Popowa, zamierzając w ten sposób przyspieszyć reformy demokratyczne. Ruch ten spotkał się z krytyką ze strony części członków i zwolenników ZSD, którzy domagali się bezwzględnej opozycji wobec rządu socjalistów. 15 maja 1991 trzydziestu dziewięciu deputowanych ZSD, popieranych przez Krajową Radę Koordynacyjną ZSD a także przez bułgarską inteligencję i studentów, zbojkotowało obrady parlamentu i rozpoczęło strajk głodowy, żądając samorozwiązania Wielkiego Zgromadzenia Narodowego i przeprowadzenia nowych wyborów. Decyzja władz ZSD o poparciu protestujących deputowanych doprowadziła do rozłamu w partii i sformowania przez zbuntowanych działaczy odrębnych frakcji i partii (m.in. ZSD-centrum i ZSD-liberałowie), które w późniejszym okresie grawitowały w kierunku zacieśniania współpracy z BSP.
[edytuj] ZSD w 36. Zgromadzeniu Narodowym
Rozłam w ZSD i protesty wobec rządów socjalistów doprowadziły do rozwiązania Wielkiego Zgromadzenia Narodowego (liczącego 400 deputowanych) i wyborów do nowego, 36. Zgromadzenia Narodowego (240 deputowanych). Wybory przeprowadzone 13 października 1991 zakończyły się zwycięstwem ZSD, który zdobył 110 mandatów (wobec 106 mandatów uzyskanych przez socjalistów) i utworzył mniejszościowy rząd, na czele którego stanął Filip Dimitrow. Rząd Dimitrowa przeprowadził szereg istotnych reform i przeforsował ważne ustawy dotyczące m.in. przywrócenia własności prywatnej, zwrotu mienia znacjonalizowanego pod rządami komunistów i in. Sukcesem Dimitrowa było także przyjęcie Bułgarii do Rady Europy i zapoczątkowanie drogi ku integracji z NATO i Unią Europejską. Mimo to rząd ZSD przetrwał zaledwie do lata 1992. Deputowani Ruchu na rzecz Praw i Wolności, partii będącej trzecią pod względem liczby posłów siłą w 36. Zgromadzeniu Narodowym, wycofali swoje poparcie dla mniejszościowego rządu i Dimitrow został odwołany z funkcji premiera poprzez wotum nieufności, zaś ZSD znalazł się w opozycji.
[edytuj] ZSD w 37. Zgromadzeniu Narodowym
Wybory do 37. Zgromadzenia Narodowego przeprowadzone 18 grudnia 1994 zakończyły się zwycięstwem socjalistów, którzy sformowali rząd pod przewodnictwem Żana Widenowa. ZSD ponownie znalazł się w opozycji.
[edytuj] ZSD w 38. Zgromadzeniu Narodowym
Katastrofalne wyniki rządu Widenowa i nieudana próba sformowania kolejnego gabinetu przez socjalistów doprowadziły do przedterminowych wyborów parlamentarnych. W wyborach, które odbyły się 19 kwietnia 1997, ZSD wystartował jako koalicja Zjednoczone Siły Demokratyczne (bułg. Обединени демократични сили, ODS), którą oprócz ZSD tworzyła Partia Demokratyczna (bułg. Демократическата партия) i BZNS-Związek Narodowy (bułg. БЗНС-Народен съюз). Koalicja ODS zdobyła bezwzlędną większość głosów (55%) i sformowała rząd, na czele którego stanął ówczesny przewodniczący ZSD Iwan Kostow. Gabinet Kostowa, wspierany przez wywodzącego się z ZSD prezydenta Petyra Stojanowa, zdołał ustabilizować sytuację w kraju, a także przeprowadzić istotne reformy w sferze ekonomii, restytucji mienia, prywatyzacji, systemu ubezpieczeń społecznych, systemu opieki zdrowotnej i walki z przestępczością zorganizowaną. Dzięki skutecznej polityce minister spraw zagranicznych w rządzie Kostowa, Nadeżdy Michajłowej, Bułgaria otrzymała oficjalne zaproszenie do uczestnictwa w pakcie NATO i rozpoczęła wstępne rozmowy na temat członkostwa w Unii Europejskiej. Bułgarzy otrzymali także prawo do przekraczania granic EU bez konieczności posiadania wiz.
Mimo przeprowadzenia reform i sukcesów w polityce zagranicznej rząd Kostowa nie cieszył się poparciem społecznym. Na relatywnie niską ocenę jego gabinetu wpływ miały wzrost bezrobocia oraz afery korupcyjne z udziałem członków rządu.
[edytuj] ZSD w 39. Zgromadzeniu Narodowym
W wyborach przeprowadzonych 17 czerwca 2001 koalicja ODS zdobyła 18,2% głosów (51 mandatów w parlamencie) i znalazła się w opozycji. Wkrótce po przegranej w wyborach, rezygnację z funcji szefa partii złożył Iwan Kostow, a jego następczynią została Nadeżda Michajłowa. W 2004 roku Kostow wraz z kilkoma innymi deputowanymi ZSD założyli konkurencyjną partię Demokraci na rzecz Silnej Bułgarii. Podział wśród demokratów znacznie osłabił pozycję ZSD, czego efektem była m.in. utrata stanowiska burmistrza w stolicy kraju, Sofii w 2005.
[edytuj] ZSD w 40. Zgromadzeniu Narodowym
Wybory do 40. Zgromadzenia Narodowego przeprowadzone 25 czerwca 2005 ponownie zakończyły się porażką koalicji ODS, która zdobyła zaledwie 8,4% głosów i wprowadziła do parlamentu 20 posłów. Po wyborach na czele partii ZSD stanął były prezydent Bułgarii Petyr Stojanow.
[edytuj] ZSD w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2007
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Bułgarii w 2007 roku.Pierwsze w historii Bułgarii wybory do Parlamentu Europejskiego potwierdziły dalszy spadek popularności ZSD w społeczeństwie. Partia zdobyła tylko 4,3% głosów i nie uzyskała ani jednego mandatu. Po tej klęsce wyborczej do dymisji podał się szef partii, Petyr Stojanow. Jego następcą został Płamen Jurukow.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna witryna internetowa partii Związek Sił Demokratycznych (bułg.)
- Organ prasowy partii Związek Sił Demokratycznych (bułg.)
