Georgi Pyrwanow

Z Wikipedii

Georgi Pyrwanow

Data i miejsce urodzenia	28 czerwca 1957 Sirisztnik
4. Prezydent Republiki Bułgarskiej
Okres urzędowania	od 22 stycznia 2002
Przynależność polityczna	Bułgarska Partia Socjalistyczna
Pierwsza Dama	Zorka Pyrwanowa
Wiceprezydent	Angeł Marin
Poprzednik	Petyr Stojanow
Przewodniczący BPS
Okres urzędowania	od 22 grudnia 1996 do 15 grudnia 2001
Poprzednik	Żan Widenow
Następca	Sergiej Staniszew
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Georgi Sedefczow Pyrwanow, bułg. Георги Седефчов Първанов (ur. 28 czerwca 1957 we wsi Sirisztnik w zachodniej Bułgarii) – bułgarski historyk i polityk, deputowany do Zgromadzenia Narodowego 37., 38. i 39. kadencji, przewodniczący Bułgarskiej Partii Socjalistycznej (1996-2001), od 22 stycznia 2002 Prezydent Republiki Bułgarii, obecnie sprawujący drugą kadencję.

Spis treści

1 Wykształcenie i działalność naukowa
2 Przebieg kariery politycznej
3 Ważniejsze wydarzenia z okresu prezydentury
4 Ordery i odznaczenia
5 Życie prywatne
6 Przypisy
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Wykształcenie i działalność naukowa

W 1975 ukończył gimazjum o profilu matematycznym w Perniku. Następnie studiował w Wydziale Historycznym Uniwersytetu Sofijskiego im. Św. Klemensa z Ochrydy, w którym w 1981 uzyskał wyższe wykształcenie. W tym samym roku został pracownikiem naukowym w Instytucie Historii przy Bułgarskiej Partii Komunistycznej. W 1988 obronił pracę doktorską z zakresu historii. Temat jego dysertacji brzmiał "Dimityr Błagojew i bułgarski problem narodowy 1879-1917" (bułg. Димитър Благоев и българският национален проблем 1879-1917 г.). Od 1989, już jako doktor, pełnił funkcję starszego pracownika naukowego. W latach 1992-1996 był dyrektorem Ośrodka Badań Historycznych i Politologicznych przy Radzie Wyższej Bułgarskiej Partii Socjalistycznej.

Jest autorem kilku monografii i książek oraz dziesiątków artykułów o tematyce naukowej. Do najczęściej wymienianych prac Pyrwanowa należą: "Od Buzłudży do Teatru "Korona". Próba nowego odczytania stron z okresu socjaldemokratycznego BPS”^[1] (1995), "Bułgarska socjaldemokracja i pytanie o Macedonię od końca XIX. wieku do 1918 r."^[2] (wyd. 1997) i "Przed i po Dziesiątym"^[3] (wyd. 2001).

Pyrwanow otrzymał tytuły doktora honoris causa od Uniwersytetu Preszowskiego (Słowacja), Uniwersytetu Bakińskiego (Azerbejdżan) i od Erywańskiego Uniwersytetu Państwowego (Armenia). Jest także laureatem Wielkiego Złotego Medalu, przyznanego mu przez Uniwersytet Masaryka w Brnie (Czechy).

[edytuj] Przebieg kariery politycznej

[edytuj] Działalność w Bułgarskiej Partii Socjalistycznej

Karierę polityczną zapoczątkował w 1981 wstępując do Bułgarskiej Partii Komunistycznej, w 1990 przemianowanej na Bułgarską Partię Socjalistyczną (BPS). Według Iwana Kostowa w grudniu 1989 Pyrwanow współorganizował nacjonalistyczny Ogólnonarodowy Komitet Obrony Interesów Narodowych (bułg. Общонароден комитет за защита на националните интереси).^[4] Podstawowym celem Komitetu było zapobiegnięcie próbom przywrócenia mniejszości tureckiej wszystkich praw, których pozbawiła ich władza komunistyczna w okresie Bułgarskiej Republiki Ludowej.^[5] Prezydent zaprzeczył jednak tym oskarżeniom.^[6] Podczas 40. kongresu BPS (grudzień 1991) Pyrwanow został wybrany na członka Biura Wykonawczego Rady Wyższej Partii. Następny kongres, zwołany w dniach 3-6 czerwca 1994, zdecydował o mianowaniu Pyrwanowa wiceprzewodniczącym Rady Wyższej BPS, zaś podczas 42. (21-23 grudnia 1996), 43. (1-2 maja 1998) i 44. (6-7 maja 2000) kongresu wybierano go na przewodniczącego partii. Pyrwanow pełnił tę funkcję do momentu zwycięskich dla niego wyborów prezydenckich w 2001, kiedy to zrzekł się legitymacji partyjnej.

[edytuj] Działalność w Zgromadzeniu Narodowym

Z list BPS Pyrwanow był trzykrotnie wybierany do Zgromadzenia Narodowego: 37. (1994-1997), 38. (1997-2001) i 39. kadencji (2001, do momentu objęcia urzędu prezydenta). W parlamencie piastował funkcje: przewodniczącego parlamentarnej grupy ds. przyjaźni z Grecją, członka Komisji ds. Radia i Telewizji i przewodniczącego klubów parlamentarnych Demokratycznej Lewicy (1997-2001) i Koalicji na rzecz Bułgarii (w Zgromadzeniu Narodowym 39. kadencji).

[edytuj] Wybór na stanowisko prezydenta Bułgarii

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wybory prezydenckie w Bułgarii w 2001 roku.

Głównym przeciwnikiem kandydatów Koalicji na rzecz Bułgarii: Georgiego Pyrwanowa i Angeła Marina (kandydat na wiceprezydenta) w wyborach prezydenckich w 2001 roku byli ubiegający się o reelekcję Petyr Stojanow i Neli Kuckowa (kandydat na wiceprezydenta). W kampanii przedwyborczej Pyrwanow zdołał zaprezentować się jako nowoczesny polityk, przemawiający zrozumiałym dla większości Bułgarów językiem, zdolny do konstruktywnego dialogu z przedstawicielami wszystkich sił politycznych. W przeciwieństwie do niego Stojanow popełnił przed wyborami szereg błędów, a zaplecze polityczne zbudował w całości na obietnicy poparcia ze strony premiera Symeona Drugiego.^[7] Lider Narodowego Ruchu Symeon Drugi co prawda poparł Stojanowa, ale nie zaangażował się w jego kampanię.^[8] W efekcie obie tury (przeprowadzone 11 i 18 listopada 2001) wygrał Pyrwanow i po zaprzysiężeniu 22 stycznia 2002 objął najwyższy urząd w państwie.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wybory prezydenckie w Bułgarii w 2006 roku.

Po upływie pięcioletniej kadencji Pyrwanow ubiegał się o reelekcję. Jego kandydaturę ponownie poparła BPS. Już w pierwszej turze wyborów, przeprowadzonej 22 października 2006, Pyrwanow i Marin zdobyli ponad połowę głosów (ok. 64%), jednak z powodu niskiej frekwencji wyborczej (poniżej 50%) konieczne było przeprowadzenie drugiej tury. 29 października Pyrwanow przypieczętował swoje zwycięstwo nad nacjonalistą Siderowem zdobywając aż 75% głosów. Tym samym Pyrwanow i Marin zostali pierwszymi w historii Bułgarii prezydentem i wiceprezydentem wybranymi na kolejną kadencję. Zaprzysiężenie odbyło się 22 stycznia 2007.

[edytuj] Ważniejsze wydarzenia z okresu prezydentury

[edytuj] Przystąpienie Bułgarii do NATO i Unii Europejskiej

29 marca 2004 Bułgaria stała się członkiem Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). Cztery dni później Pyrwanow wygłosił przemówienie skierowane do sztabu generalnego bułgarskiej armii oraz polityków. Prezydent nazwał przystąpienie Bułgarii do NATO osiągnięciem przez kraj jednego z jego celów strategicznych oraz podkreślił zasługi dyplomacji, polityków, organizacji pozarządowych i wojskowych w realizacji tego celu. Prezydent powiedział także, że członkostwo w Pakcie wiąże się ze wzrostem autorytetu państwa oraz pojawieniem się nowych możliwości rozwojowych, ale i nakłada na Bułgarię zobowiązania wobec partnerów.^[9]

W związku z przystąpieniem kraju do NATO niektóre bułgarskie media przypomniały, iż stosunek Pyrwanowa i BPS do Paktu nie zawsze był jednoznaczny. W czasie wojskowej operacji NATO w Jugosławii w 1999 Pyrwanow, będący wówczas deputowanym do Zgromadzenia Narodowego, wraz ze swoim klubem parlamentarnym głosował przeciwko udostępnieniu siłom NATO przestrzeni powietrznej Bułgarii. Serbska prasa opublikowała w tamtym okresie list otwarty, najprawdopodobniej wysłany od władz BPS, w którym bułgarscy socjaliści opowiedzieli się za nieuczestnictwem Bułgarii w wojnie, zaś kwestię członkostwa kraju w Pakcie Północnoatlantyckim określili mianem "awanturniczej decyzji, która sprzyja trwałemu zagrożeniu narodowego bezpieczeństwa".^[10] Odnosząc się do tych faktów, podczas debaty przedwyborczej w 2006 Pyrwanow oświadczył, że nie był przeciwko NATO, a jedynie przeciw wojennej operacji w Jugosławii.^[11]

W 1999 BPS ogłosiła, że popiera integrację Bułgarii z NATO i UE. Sam Pyrwanow powiedział jednak w 2000, że należy się liczyć ze zdaniem Rosji odnośnie członkostwa kraju w NATO i stosownie do niego dostosować tempo integracji z Paktem.^[12]

Od 1 stycznia 2007 Bułgaria jest członkiem Unii Europejskiej. Tego samego dnia, podczas uroczystości podniesienia unijnej flagi, prezydent wygłosił przemówienie do narodu i zaproszonych gości międzynarodowych, w którym nazwał 1 stycznia 2007 wielkim momentem historycznej sprawiedliwości. Pyrwanow przypomiał, że Bułgarzy zawsze uważali się za Europejczyków i już od czasów Borysa I dążyli do zbliżenia z zachodem. Prezydent podziękował wszystkim bułgarskim instytucjom, gabinetom rządowym, parlamentarzystom, organizacjom pozarządowym, swoim poprzednikom a także społeczeństwu za wielki wysiłek włożony w urzeczywistnienie integracji z Unią. Osobne wyrazy wdzięczności złożył instytucjom unijnym, które dopomogły krajowi w osiągnięciu celu. Na zakończenie Pyrwanow podkreślił, iż Bułgaria zamierza odgrywać aktywną rolę w organizacji oraz będzie bronić własnych interesów narodowych.^[13]

[edytuj] Podpisanie ustawy regulującej stosunki państwo-kościół

Pod koniec 2002, mimo protestów ze strony osiemnastu organizacji religijnych i pozarządowych, Pyrwanow podpisał przyjętą przez Zgromadzenie Narodowe ustawę wyznaniową. Stosownie do niej prawosławie zostało określone w Konstytucji jako tradycyjna religia w Bułgarii. Ustawa przyczyniła się do przezwyciężenia rozłamu w Bułgarskim Kościele Prawosławnym, gdyż jednoznacznie wskazała synod związany z patriarchą Maksymem jako zwierzchnika kościoła i zdelegalizowała skłócony z nim alternatywny synod, na czele którego stał Innocenty. Zwolennicy tego ostatniego zagrozili rozlewem krwi w kraju.^[14] Mimo napięć i protestów ustawa weszła w życie i w nocy na przełomie 20 i 21 lipca 2004 zbuntowani księża zostali usunięci z zajmowanych przez nich cerkwi.

Georgi Pyrwanow został dwukrotnie (na przełomie 2000 i 2001 oraz w 2002) nagrodzony przez Międzynarodową Fundację Jedności Narodów Prawosławnych. Nagrodę przyznaną mu w 2002 Pyrwanow odebrał w czasie wizyty w Moskwie 21 stycznia 2003.^[15] Podczas ceremonii wręczenia nagrody patriarcha Moskwy Aleksy II wyjaśnił, iż prezydent miał istotne zasługi w umacnianiu jedności i autorytetu Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego.

[edytuj] Akcja "Bułgarska Kolęda"

Georgi Pyrwanow jest inicjatorem zapoczątkowanej w 2003 dorocznej akcji charytatywnej "Bułgarska Kolęda"^[16], przypominającej nieco polski Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Środki zebrane podczas kampanii są przekazywane na leczenie ciężko chorych dzieci, wyposażanie i modernizację placówek służby zdrowia i in. Akcja prezydenta spotkała się z szerokim odzewem społecznym. W latach 2003-2005 organizatorzy zebrali łącznie prawie 4,75 mln lewów, w 2006 prawie 2,5 mln lewów, natomiast w 2007 ok. 3,6 mln lewów.

[edytuj] „Ropa za żywność”

Według opublikowanego w 2004 raportu specjalnej komisji ONZ dotyczącego nadużyć przy wcielaniu sankcji gospodarczych wobec Iraku i realizacji programu "Ropa za żywność", BPS na czele z Pyrwanowem i powiązane z nią firmy miały w 1998 przyjąć od Saddama Husajna nielegalne korzyści finansowe w zamian za poparcie polityczne.^[17] Pyrwanow zaprzeczył tym oskarżeniom. Sprawa pozostała niewyjaśniona, gdyż prokuratura, na czele której od 2006 stoi były szef doradców prawnych prezydenta Boris Wełczew, odmówiła wszczęcia śledztwa, jakiego zażądał klub parlamentarny Demokratów na rzecz Silnej Bułgarii.^[18]

[edytuj] Ułaskawienie Cwetelina Kynczewa

14 listopada 2001 Najwyższy Sąd Kasacyjny podtrzymał wyrok skazujący deputowanego do Zgromadzenia Narodowego i lidera partii Euroroma, Cwetelina Kynczewa, na 6 lat pozbawienia wolności i grzywnę (za wymuszanie pieniędzy pobicia i groźby).^[19] Tego samego dnia Kynczew oświaczył, iż w nadchodzących wyborach prezydenckich Euroroma poprze Georgiego Pyrwanowa.^[20] Oświadczenie to wywołało podejrzenia, że Kynczew liczy na ułaskawienie od Pyrwanowa, jeżeli ten ostatni zwycięży w walce o urząd. Sędzina Neli Kuncewa, która skazała Kynczewa i która sama kandydowała na stanowisko wiceprezydenta u boku Petyra Stojanowa, wysłała list otwarty do Pyrwanowa.^[21] W liście oskarżyła go o przyjęcie politycznego poparcia od skazanego prawomocnym wyrokiem przestępcy i zapytała, czy wiąże się ono z obietnicą ułaskawienia. Oliwy do ognia dolał popularny prawicowy dziennik Demokracja (bułg. Демокрация) publikując artykuł zatytułowany "Poparcie za ułaskawienie?"^[22]

W kwietniu 2005 Cwetelin Kynczew rzeczywiście został ułaskawiony przez wiceprezydenta Angeła Marina.^[23] Dzięki temu lider Euroromy mógł wystartować w wyborach parlamentarnych przeprowadzonych w tym samym roku. Marin tłumaczył swoją decyzję wzorowym zachowaniem Kynczewa podczas odbywania kary.^[24]

[edytuj] Zatwierdzenie kandydatury Nikoły Fiłczewa na stanowisko ambasadora w Kazachstanie

W 2006 prezydent Pyrwanow podpisał uchwałę przygotowaną przez Radę Ministrów o powołaniu byłego prokuratora generalnego Nikoły Fiłczewa na stanowisko ambasadora Bułgarii w Kazachstanie. Decyzja ta wywołała oburzenie opozycji. Lider Demokratów na rzecz Silnej Bułgarii Iwan Kostow oświadczył, iż uchwała Rady Ministrów i prezydenta ma podłoże korupcyjne.^[25] Zdaniem Kostowa wysłanie Fiłczewa na odległą placówkę dylomatyczną zaraz po wygaśnięciu jego mandatu prokuratora generalnego miało przede wszystkim chronić go przed odpowiedzialnością za liczne skandale i nadużycia w okresie sprawowania poprzedniej funkcji;^[26] według Kostowa podpisując uchwałę prezydent pokazał, że jest "protektorem" Fiłczewa. Lider Demokratów stwierdził także, iż były prokurator nie ma żadnych kwalifikacji na ambasadora, w związku z czym decyzja Rady Ministrów i Pyrwanowa może zaszkodzić stosunkom dyplomatycznym między Bułgarią i Kazachstanem.

[edytuj] Skandal związany z Iwem Indżewem

Czternaście dni przed wyborami prezydenckimi, 8 października 2006, podczas programu komentatorskiego nadawanego przez prywatną telewizję BTV prowadzący Iwo Indżew poinformował, iż otrzymał pocztą elektroniczną anonimową, niesprawdzoną informację, według której Georgi Pyrwanow złożył nieprawdziwe oświadczenie majątkowe. Prezydent miał ukryć fakt otrzymania od biznesmena Petyra Mandżukowa, którego w przeszłości nagrodził orderem, dwupiętrowego apartamentu w centrum Sofii. Sztab wyborczy Pyrwanowa wydał oświadczenie, iż informacja podana przez Indżewa jest kalumnią. W rezultacie BTV postanowiła rozwiązać kontrakt z Indżewem za obopólną zgodą^[27] oraz wygłosić sprostowanie i przeprosiny za "poważne naruszenie etyki dziennikarskiej i podstawowych zasad poważnego dziennikarstwa".^[28] Sam Indżew stwierdził, iż decyzja telewizji była wynikiem nacisków ze strony prezydenta. Po zbadaniu sprawy Komisja ds. Etyki w Mediach Elektronicznych, której Indżew był członkiem, ogłosiła, że dziennikarz nie naruszył kodeksu etycznego bułgarskich mediów. Bułgarska Koalicja Medialna zaapelowała do prezydenta o publiczne poparcie w sprawie przywrócenia Indżewa do pracy w BTV. Pyrwanow oświadczył wówczas, iż nie może ingerować w prywatne media.^[29]

[edytuj] Ujawnienie faktu współpracy z komunistyczną służbą bezpieczeństwa

W 2006, po wieloletnich naciskach ze strony opozycji, Georgi Pyrwanow przyznał, że istnienie tzw. teczki agenta "Goce" (pseudonim nadany mu przez służbę bezpieczeństwa) jest faktem, jakkolwiek on sam nie miał świadomości współpracy z komunistyczną służbą bezpieczeństwa (bułg. Държавна сигурност).^[30] 19 lipca 2007 Komisja ds. Akt wydała jednak oświadczenie, iż Pyrwanow nie tylko świadomie pracował dla bezpieki w latach 1989-1993, ale i wyrażał chęć pogłębienia tej współpracy.^[31]

Akta "Goce" zostały udostępnione w oficjalnej witrynie internetowej prezydenta Bułgarii.^[32] Stosownie do przedstawionych dokumentów, służba bezpieczeństwa zwerbowała Pyrwanowa z uwagi na jego znajomość historii i przydatność w pracy nad tzw. problemem macedońskim (związanym z kwestią powstania niezależnej Republiki Macedońskiej, podówczas będącej częścią Jugosławii, lub jej przyłączenia do Bułgarii). Zadaniem Pyrwanowa było wyszukiwanie źródeł historycznych pomocnych do napisania biografii bułgarskiego Macedończyka Metodiego Dimowa. Praca trwała od 1989 do 1990, zaś w 1993 akta "Goce" zostały zarchiwizowane. Ujawnione dokumenty wyraźnie wskazują, iż Pyrwanow wiedział z kim współpracuje i wyrażał chęć kontynuowania pracy. Fakt ten dowodzi, iż prezydent rozminął się z prawdą kiedy ogłosił, że nie miał świadomości kontaktów z bezpieką.^[33]

[edytuj] Internet Society

Pyrwanow jest twórcą Rady ds. Technologii Informacyjnych działającej jako organ konsultacyjny Prezydenta Republiki.^[34] Od 12 maja 2001 jest także członkiem Internet Society w Bułgarii.