Wyjec rudy

Z Wikipedii

Wyjec rudy
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	Haplorrhini
Nadrodzina	małpy szerokonose
Rodzina	czepiakowate
Podrodzina	wyjce
Gatunek	wyjec rudy
Nazwa systematyczna
Alouatta seniculus
(Linnaeus, 1766)
Podgatunki
A. seniculus seniculus A. seniculus arctoidea A. seniculus juara
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: niższego ryzyka
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Wyjec rudy, wyjec czerwony (Alouatta seniculus) - małpa szerokonosa z podrodziny wyjców, rodziny czepiakowatych. Zamieszkuje tropikalną część Ameryki Południowej na wschód od Andów, od Kolumbii do południowo-wschodniego Peru, wzdłuż rzeki Madeira do Amazonki, jednak tylko po północnej stronie.

Spis treści 1 Charakterystyka 1.1 Wymiary 2 Środowisko życia 3 Tryb życia 3.1 Rozród 4 Wrogowie 5 Populacja 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Charakterystyka

Duża małpa o ciemnoczerwonym lub purpurowobrązowym ubarwieniu. Grzbiet i boki jaśniejsze, jaskrawo ubarwione pomarańczowo-czerwono lub złocisto. Głowa jest duża, u samców z wydatnymi workami krtaniowymi. Broda mniej lub bardziej wykształcona, znacznie dłuższa u samców niż u samic. Silnie rozwinięta górna partia ciała, o mocnych ramionach. Dolna część ciała w porównaniu z górną wydaje się mała i słabo rozwinięta. Twarz w przeważającej części naga i czarna. Długi ogon o spłaszczonej, nieowłosionej końcówce, zapewniającej pewny chwyt. Ogon, broda i kończyny dolne są u silnych, starych samców często czarne. Wenezuelskie odmiany wyjców są ubarwione prawie jednolicie purpurowoczerwono.

[edytuj] Wymiary

Długość ciała bez ogona

samce 49 - 70 cm, samice 44 - 52 cm

Długość ogona

54 - 79 cm

Waga

samce 6 - 8,5 kg, samice 4,1 - 5,5 kg

[edytuj] Środowisko życia

Tropikalne lasy deszczowe do wysokości 1200 m n.p.m.

[edytuj] Tryb życia

Większość życia spędzają na drzewach. W poruszaniu się wśród gałęzi, pomaga im chwytny ogon. Żyją w grupach rodzinnych (składających się z 5 - 10 osobników), którym przewodzi silny samiec. Młode samce są wypędzane przez dominującego osobnika z grupy rodzinnej. Samce po objęciu grupy, zabijają nie swoje młode. Są aktywne za dnia, kiedy to poszukują w koronach drzew oraz wśród lian, pożywienia. Zachowują się spokojnie i poruszają wolno, na tyle ostrożnie, że są trudne do zauważenia. Jedynie odchody spadające na ziemię, zdradzają obecność wyjców w koronach drzew. W razie zagrożenia celują odchodami i moczem w intruza. Często przebywają na gałęziach tuż nad powierzchnią wody. Schodzą wówczas na brzeg, gdzie piją wodę i zlizują sól z piaszczystych lach oraz zjadają bogatą w składniki mineralne glebę. Wyjce żywią się owocami, kwiatami oraz nadającymi się do jedzenia liśćmi. O świcie często nawołują się, wydając charakterystyczne odgłosy, które słychać w promieniu 5 kilometrów. U samców kość gnykowa jest silnie skostniała i służy jako rezonator. Wycie służy do komunikacji wewnątrz grupy, informacji o rewirze i jest demonstracją siły danej grupy.

[edytuj] Rozród

Sezon rozrodczy przypada na okres od maja do lipca. Dominujący samiec kopuluje z samicami w obrębie grupy. Ciąża u samicy trwa 186 - 194 dni. Po tym okresie samica wydaje na świat jedno młode, o masie urodzeniowej 263 g, które nosi później ze sobą. Dojrzałość płciową samce uzyskują w 7 roku życia, natomiast samice dwa lata wcześniej. Tylko 25% młodych przeżywa pierwszy rok życia.

[edytuj] Wrogowie

Głównym wrogiem wyjca jest harpia wielka. Innymi drapieżnikami, które stanowią zagrożenie dla wyjców są jaguar, puma, majkong, ocelot, kajman oraz boa dusiciel. Na wyjce polują też Indianie za pomocą dmuchaw oraz łuków i strzał.

[edytuj] Populacja

Jest gatunkiem stosunkowo licznym, szczególnie na obszarach górnej Amazonii. Potrafi żyć na obszarach leśnych o małej powierzchni.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (en) Obszerny opis gatunku na Primate Info Net