See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
William Penn - Wikipedia, wolna encyklopedia

William Penn

Z Wikipedii

William Penn, ur. 14 października 1644 r. w Londynie, zm. 1718 r., sławny angielski kwakier, założyciel Pensylwanii. Kwakrzy (inaczej zwani "Dziećmi Światła", a od roku 1665 "Stowarzyszeniem przyjaciół"), którzy odrzucali ceremoniał kościelny, służbę wojskową i rozrywki, niemal od początku swego istnienia przysparzali kłopotów władzom brytyjskim. Penn, jeden z ich przywódców, zdołał namówić króla Karola II, by zezwolił im na założenie kolonii w Ameryce.

Spis treści

[edytuj] Buntownik

Był synem uszlachconego oficera marynarki, admirała sir Williama Penna. Chłopiec uczęszczał do szkoły w Essex, a w roku 1660 wstąpił na uniwersytet w Oksfordzie. Był przeciwnikiem przepisu nakazującego wszystkim studentom należeć do Kościoła anglikańskiego. Wraz z innymi, jak on, buntownikami stworzył grupę protestu, więc wkrótce zostali usunięci ze szkoły. Ojciec, w nadziei, że chłopak się ustatkuje, wysłał Williama do Francji i Włoch.

Gdy wrócił po dwóch latach ojciec z zadowolenie dostrzegł, że ślady skrajnych poglądów zniknęły. Wysłał go więc na studia prawnicze na miejscu w Londynie. W roku 1667 Penn pojechał do Irlandii, by skontrolować stan posiadłości ojca. Tam spotkał się z kwakierskim kaznodzieją, Thomasem Loe, który szybko nawrócił go na nową wiarę. Mając przed sobą świetlaną karierę wybrał drogę ludzi, którzy w tym czasie byli wyszydzani, więzieni, nawet skazywani na banicję. Ojciec, na wieść o tym, doznał szoku nerwowego.

[edytuj] Prześladowania

Penn był kilka razy aresztowany i więziony za głoszenie nowej wiary. Za pierwszym razem spędził 8 miesięcy w Tower of London, gdzie spisał kwakierskie zasady wiary: No Cross, no Crown. Było to w roku 1668[1].

W roku 1670 został ponownie aresztowany podczas zebrania kwakrów i oskarżony o nawoływanie do zamieszek. Przysięgli uznali go niewinnym, więc sędzia zagroził im uwięzieniem jeśli nie zmienią werdyktu. Ławnicy okazali się nieustępliwi i rzeczywiście trafili do więzienia, ale sąd apelacyjny uznał, że nie wolno więzić sędziów przysięgłych, co m.in. legło u podstawy niezawisłości angielskich sądów.

W roku 1677 Penn, w towarzystwie kaznodziei kwakierskiego George'a Foxa, udał się do Holandii i Niemiec, gdzie - podczas spotkań z tamtejszymi kwakrami ustalono, że - wobec szerzącej się nietolerancji - trzeba znaleźć sobie nowe miejsce do osiedlenia, poza Europą. Prócz kwakrów w samej Anglii było wielu takich[2], którzy chcieli wyznawać własną wiarę bez strachu przed prześladowaniami. Penn uznał, że jedynym takim miejscem jest Ameryka.

[edytuj] Założenie Pensylwanii

Zawarcie traktatu z Indianami, mal. Benjamin West
Zawarcie traktatu z Indianami, mal. Benjamin West

Karol II był winien ojcu Penna sporą sumę pieniędzy[3]. W roku 1680 Penn zaproponował królowi spłatę zadłużenia nieskolonizowanymi jeszcze ziemiami w Ameryce. 4 marca 1681 roku zawarty został traktat, na mocy którego Penn otrzymał terytoria na zachód od rzeki Delaware pomiędzy już istniejącymi koloniami Nowy Jork i Maryland. Traktat przyznawał mu niemal nieograniczoną władzę nad tym terenem. Komisja królewska ustaliła również nazwę nowej kolonii: Pensylwania[4].

Penn przeprowadził zaciąg nowych kolonistów (w tym wielu kwakrów) z Anglii, Holandii, Niemiec i innych krajów, gwarantując in swobody religijne i tanie działki pod zabudowę i uprawę. Spisał też podstawy ustawy zasadniczej zakładającej obieralność władz, które w przyszłości miały wpłynąć na kształtowanie zrębów konstytucji USA.

W październiku 1682 r. Penn pożeglował w górę rzeki Delaware, by po raz pierwszy obejrzeć swoją kolonię. W tym samym roku zawarł swój pierwszy traktat z Indianami[5]. Jego sposób traktowania tubylców był tak łagodny, że nigdy nie doszło do ataku na kolonistów. Gdy uznał, że Pensylwania dobrze się rozwija, wrócił - w 1684 r. - do Anglii.

W swym dążeniu do religijnej wolności Penn stał się sojusznikiem Karola II, który walczył o równouprawnienie katolików i który objął amnestią kwakrów i innych więźniów religijnych. Jednak po jego śmierci i wygnaniu Jakuba II na tronie Anglii zasiadł Wilhelm Orański, który powrócił do ostrego kursu wobec innowierców. Penn, podejrzewany o spiskowanie na celu przywrócenia rządów Jakuba II, był kilkakrotnie aresztowany, a Pensylwania została objęta kontrolą dworu. W tym czasie Penn napisał jedne z najlepszych swoich prac: "An Essay Towards the Present and Future Peace of Europe", gdzie postulował zjednoczenie Europy rządzonej w myśl zasad prawa międzynarodowego, a także "Some Fruits of Solitude" - spis zasad godnego i uczciwego życia. W roku 1694 kolonia została mu zwrócona. W tym samym roku zmarła jego pierwsza żona - Gulielma Maria Springett - a w 1696 Penn poślubił Hannę Callowhill[6].

Penn wrócił do Pensylwanii w roku 1699, ponieważ w międzyczasie narosło wiele problemów, głównie wokół korupcji, piractwa i przemytu. Penn rozwiązał je częściowo i dał kolonii nową konstytucję, którą nazwał "Kartą Przywilejów"[7], która powoływała nowy, jednoizbowy parlament obdarzony większą siłą; rada kolonii została jednocześnie ograniczona do kilkuosobowego ciała doradczego przy gubernatorze.

W roku 1701 Penn wrócił do Anglii i już nigdy więcej nie wrócił do Ameryki.

[edytuj] Ostatnie lata

Zakusy korony chcącej przejąć całkowitą i jednolitą władzę we wszystkich koloniach zakończyły się fiaskiem, chociaż w roku 1712 Penn zaczął przygotowywać się do odsprzedania kolonii rządowi. Nie doszło do tego, bowiem 68-letni już William dostał wylewu, który skończył się częściowym paraliżem i zachwianiem równowagi umysłowej.

Od tego czasu, aż do śmierci, jego interesami w Pensylwanii zarządzała przyszła wdowa i wpływowy sekretarz kolonii James Logan. Pensylwania została prywatną kolonią rodziny Pennów aż do utworzenia Stanów Zjednoczonych Ameryki.

[edytuj] Bibliografia

  • Mary M. Dunn, William Penn, Politics and Conscience, Princeton 1967
  • Barry M. Pritzker, A Native American Encyclopedia, Oxford 2000, ISBN 0-19-513877-5
  • Paweł Zaremba, Historia Stanów Zjednoczonych, Londyn 1968

Przypisy

  1. Ojciec wystarał się o jego zwolnienie
  2. Na przykład purytanie, którzy już zdołali założyć pierwsze osady w okolicach dzisiejszego Bostonu
  3. Wg dzisiejszych przeliczeń ok. 130 tys. dolarów
  4. Od połączenia nazwiska założyciela i słowa sylvania (lasy)
  5. Z plemionami Lenápe reprezentowanymi przez wodza Tamanenda
  6. Z obiema żonami miał 15 dzieci
  7. W 1701 roku


aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -