Układ monachijski

Z Wikipedii

Układ monachijski (dyktat monachijski) - porozumienie zawarte w dniach 29 września - 30 września 1938 roku w Monachium pomiędzy Niemcami i Włochami oraz Wielką Brytanią i Francją bez udziału Czechosłowacji chociaż podejmowano tam decyzje dotyczące jej rozbioru.

[edytuj] Przyczyny zwołania konferencji

Konferencja dotyczyła sprawy tzw. Sudetendeutsche, czyli Niemców Sudeckich, którzy od zakończenia I wojny światowej mieszkali w granicach ówczesnej Czechosłowacji. Głosem ich przywódcy, Konrada Henleina, domagali się oni przyłączenia całego terenu Kraju Sudetów do Rzeszy Niemieckiej. Terenu zamieszkałego w 30% przez ludność niemiecką a równocześnie stanowiącego 40% potencjału ekonomicznego całej Czechoslowacji. Dla Adolfa Hitlera Kraj Sudetów stał się kolejnym polem walki o niemiecki Lebensraum. Pogranicze stało się punktem zapalnym, grożącym wybuchem kolejnej wojny o trudnych do przewidzania rozmiarach a Liga Narodów w takich sytuacjach jak zwykle się nie sprawdzała. Zwołując konferencję państwa zachodnie liczyły na pokojowe zażegnanie sporu, Niemcy zaś na prawne usankcjonowanie aneksji.

[edytuj] Konferencja i jej postanowienia

Wobec przyjętej przez rządy zachodnich demokracji zasadą uspokajania i ustępstw wobec agresywnej polityki i żądań niemieckich wymuszenie przez Niemcy zgody na aneksję znacznej części Czechosłowacji nie stanowiło większego problemu. Na dobrą sprawę, kwestię tę załatwiono już w Traktacie w Locarno a w Monachium ustalono jedynie szczegóły. Oderwanie obszarów od Czechosłowacji rozłożono na okres od 1 października do 10 października 1938 r. Ostateczne ustalenie nowej granicy niemiecko-czechosłowackiej miało być zadaniem dla specjalnej komisji złożonej z przedstawicieli 5 mocarstw oraz Czechosłowacji. Ustalono także przeprowadzenie plebiscytu, najpóźniej do końca listopada w pewnych okręgach wg. uznania komisji. Zachód powiadomił Pragę by wysłała delegata do Monachium. Pojechał Mastne inaczej Masaryk. Jego rola sprowadzała się do zapoznania się z wręczonym mu przez Chamberlaina tekstem postanowień i złożenia podpisu. W Paryżu i Londynie doszło do wybuchu radości z ogólnego przekonania o zażegnaniu groźby wojny. Układ Monachijski przewidywał ponadto zwołanie nowej konferencji międzynarodowej w sprawie rozstrzygnięcia sporu o część Śląska Cieszyńskiego zwanego Zaolziem pomiędzy Polską i Czechosłowacją oraz kwestii przynależności Wolnego Miasta Gdańska. Konferencja taka nie doszła jednak do skutku. Polska wykorzystała osamotnienie oraz dramatyczną sytuację polityczną Czechosłowacji i w dniu podpisania układu, notą dyplomatyczną zażądała od rządu tego kraju pokojowego przekazania Zaolzia, zamieszkiwanego w większości przez ludność polską. Rząd czechosłowacki przystał na to, de facto ultimatum i do 11 października 1938 roku Zaolzie zostało zajęte przez Polskę. Fakt ten, w oderwaniu od skomplikowanej historii Śląska Cieszyńskiego i tego, że Polska nie była stroną układu monachijskiego, jest wykorzystywany niekiedy do oskarżania Polski o sojusz z hitlerowskimi Niemcami.

Układ Monachijski po 1945 roku został uznany przez państwa koalicji antyhitlerowskiej za nielegalny, za nieważny od początku przez NRD a przez RFN za narzucony pod groźbą użycia siły i stąd nieważny.