Stanisław Staszic

Z Wikipedii

Stanisław Staszic

Data i miejsce urodzenia	przed 6 listopada 1755 Piła
Data i miejsce śmierci	20 stycznia 1826 Warszawa
Święcenia	1778

Pomnik Stanisława Staszica w parku miejskim jego imienia w Kielcach

Brązowa Odznaka Stanisława Staszica, jedno z wyróżnień przyznawanych studentom Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie

Grób Staszica pod kościołem pokamedulskim na Bielanach

Stanisław Wawrzyniec Staszic (ur. przed 6 listopada 1755 w Pile, zm. 20 stycznia 1826 w Warszawie) – polski działacz oświeceniowy, pisarz i publicysta, filozof i tłumacz, geograf i geolog; ksiądz katolicki (przez niemalże 20 ostatnich lat życia, Staszic nie pełnił posługi pasterskiej i nie nosił sutanny).

[edytuj] Biografia

Urodzony w rodzinie mieszczańskiej, po ukończeniu szkół w Poznaniu, uzyskał święcenia i w 1778 został duchownym. Dalsze wykształcenie uzyskał w latach 1779-1781 we Francji i Niemczech. Jeszcze dwukrotnie w latach 1790-1791 oraz 1794-1797 wyjeżdżał za granicę.Wg kroniki parafii pw. św. Katarzyny w Czernięcinie w latach 1788-1791 był proboszczem w Turobinie. Był wychowawcą synów eks-kanclerza Andrzeja Zamoyskiego. W celach naukowych podróżował po kraju prowadząc badania geologiczne. Pełnił funkcje państwowe i społeczne.

Staszic był jednym z czołowych reformatorów i uczonych polskiego oświecenia. Filozof, głoszący monistyczną koncepcję rozwoju świata. Działał na rzecz poprawy położenia chłopów, w 1812 r., w folwarku Jarosławiec (koło Uchań) zakłada Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie stając się tym samym prekursorem w dziedzinie spółdzielczości w Polsce (w 1816 r. dołączy folwark dziekanowski a w 1817 r. folwark hrubieszowski – mieszczanie posiadający własne majątki nie zgodzili się na włączenie miasta do Towarzystwa). Pod względem ideowym skłaniał się ku fizjokratyzmowi oraz panslawizmowi (szczególnie po 1815 roku). Zwolennik gruntownych reform systemowych w I Rzeczypospolitej, w okresie Sejmu Wielkiego wspierał piórem zmiany przeprowadzane przez parlament. Od 1808 r. prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk, po 1818 założył Towarzystwo Rolnicze w Hrubieszowie. 1807-1812 członek Izby Edukacyjnej, od 1815 Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego. Współorganizator szkoły uniwersyteckiej w Warszawie (1816) oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach.

Odegrał ważną rolę w rozwoju przemysłu, działając także jako geolog i badacz natury. Naśladował w ten sposób poniekąd dokonania swego rówieśnika: hrabiego Fryderyka Redena na Górnym Śląsku. W latach 1816-1824 pełnił funkcję dyrektora generalnego Wydziału Przemysłu i Kunsztów Królestwa Kongresowego. Przygotował wówczas plan rozbudowy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Wznowił eksploatację węgla kamiennego ze złoża Reden na terenie obecnej Dąbrowy Górniczej. Z inicjatywy Staszica powstało wiele obiektów przemysłowych, m.in. pierwsze w Królestwie Polskim huty cynku (4 huty o wspólnej nazwie "Konstanty" – 1816-1822) oraz ośrodki hutnictwa żelaza.

Był mecenasem i promotorem wynalazcy Abrahama Sterna.

Pochowany na terenie należącego do Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w parafii bł. Edwarda Detkensa (dawny kościół Kamedułów), znajdującego się na warszawskich Bielanach przy ul. Dewajtis 3. W pogrzebie duchownego uczestniczyło 14 tysięcy warszawiaków. Zgodnie z ostatnia wolą zmarłego część jego majątku – 800 tys. zł została podzielona po 200 tys. zł między fundusze założycielskie domu zarobkowego dla ubogich i Szpitala Dzieciątka Jezus, a reszta na pomnik Mikołaja Kopernika, Instytut Głuchoniemych i Szpital Marcinkanek. Przez niemal cztery lata po śmierci Staszica jego grób był miejscem spotkań warszawskiej młodzieży i członków ruchów patriotycznych.

Jest patronem AGH w Krakowie, Publicznej Szkoły Podstawowej nr 37 w Wałbrzychu, I Liceum Ogólnokształcącego w Chrzanowie, I Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowcu Świętokrzyskim, Zespołu Szkół w Staszowie oraz Szkoły Podstawowej w Tuchowie.