Kornowie
Z Wikipedii
|
 |
|
|
Kornowie - rodzina wrocławskich wydawców, księgarzy i drukarzy w XVIII - XX w. Założona przez Johanna Jacoba Korna firma wydawała publikacje przeznaczone głównie dla krajów Europy Wschodniej, zwłaszcza Polski. Syn Johanna, Wilhelm Gottllieb, wydawał polskie podręczniki, uruchomił w I Rzeczypospolitej składy księgarskie w Warszawie, Lwowie i Poznaniu. Był dostawcą książek dla Stanisława Augusta Poniatowskiego i Uniwersytetu Wileńskiego.
- Członkowie rodziny związani z branżą księgarską i wydawniczą:
- Johann Jacob Korn (1702-1756), pochodzący z okolic Koburga w ówczesnym księstwie Wettinów starszej linii, protoplasta rodu i założyciel firmy, wydawca najstarszej i najdłużej wychodzącej gazety wrocławskiej Schlesische Zeitung
- Johann Friedrich Korn (1736-1802), syn J. Jacoba; wydawca i antykwariusz
- Wilhelm Gottlieb Korn (1739-1806), syn J. Jacoba i jego spadkobierca
- Johann Gottlieb Korn (1765-1837), syn W. Gottlieba i jego spadkobierca
- Julius Korn (1799-1837), syn J. Gottlieba i jego spadkobierca; wydawca dzieł i czasopism niemieckich, dbał o rozwój techniczny firmy
- Heinrich von[3] Korn (1829-1907), syn Juliusa i jego spadkobierca; właściciel także papierni[4] na wówczas podwrocławskim Zakrzowie (dziś w granicach miasta); współzałożyciel m.in. Śląskiego Muzeum Rzemiosła Artystycznego i innych instytucji kulturalnych
- Richard von Bergmann-Korn (1885-1945), Dr fil., mjr w st. sp., wnuk Heinricha, ostatni właściciel firmy; założyciel Bergstadtverlag
- nie związani z rodową firmą Johanna Jacoba
- Friedrich Wilhelm Korn, syn W.Gottlieba
- Julian Ferdinand Korn, syn W.Gottlieba
- Adolf Carl Korn (1820-1902), syn J.Ferdinanda; lekarz w Argentynie
- Aleksander Korn (1860-1936), syn Adolfa Carla; lekarz i polityk argentyński
- Marie von Korn (1866 - 1955), córka Heinricha[5]
Heinrich von Korn stał się patronem jednej z wrocławskich ulic (dziś - ul. Kromera), wiodącej w kierunku Psiego Pola. W okolicach Psiego Pola, w dzisiejszym osiedlu Pawłowice Kornowie nabyli w 1891 majątek[6] (dziś mieści się w nim Rolniczy Zakład Doświadczalny Akademii Rolniczej we Wrocławiu, w 1996 roku został on wpisany do rejestru zabytków). Jeszcze w roku 1867 Heinrich Korn nabył inny pałac na Dolnym Śląsku, w Siedlimowicach[7]. Dewizą rodową Kornów była łacińska sentencja CANDIDE ET CAUTE (zacnie i przezornie); inskrypcja tej treści widnieje nad portalem pałacu w Pawłowicach oraz nad portalem ruiny pałacu w Siedlimowicach.
Przypisy
- ↑ Pałac zbudowano w latach 1891-1895); na zdjęciu pokazany jest budynek główny ozdobiony herbami Heinricha von Korn i jego żony Heleny z domu von Eichborn; obok głównego budynku pałacu znajduje się połączony z nim osobny i mniej okazały budynek, przyozdobiony nad wejściem herbem córki von Kornów - Marii oraz jej męża Constantina von Schweinichen; przed frontowym wejściem pałacu widoczna jest kamienna okrągła podstawa, dziś pusta, na której do 1945 znajdował się nagrobek ostatniej Świnkowej na Świnach, Erdmuthe Sophie z domu von Zedlitz (1665 - 1729), odnaleziony przy robotach kanalizacyjnych w Jaworze około roku 1890.
- ↑ Do Fideikommissrittergut (ordynacji) należy duże gospodarstwo rolne, w skład którego prócz obór, chlewów i stajni (zbudowanych w 1892) wchodził także młyn (1891), wieża wodna, magazyny i dom zarządcy (wszystkie ukończone w 1895) oraz kuźnia (1900). Całość liczącą 347,8 ha uzupełniała mleczarnia i gorzelnia; w roku 1936 zapłacono tu podatek roczny 9671 RM
- ↑ Heinrich Korn uzyskał szlachectwo 13 września 1882; począwszy od tego dnia zarówno on sam, jak i jego potomkowie uzyskali prawo do używania "von" przed nazwiskiem.
- ↑ Papiernia funkcjonowała jeszcze także po wojnie, do 1952, i częściowo była poprzedniczką późniejszych Zakładów Metalowych, jeszcze później przekształconych w fabrykę pralek i lodówek "Polar" (w magazynach dawnej papierni dziś jest lakiernia "Polaru"); przez wiele lat po wojnie w zakładach tych oprócz sprzętu AGD produkowano także amunicję
- ↑ Córka Heinricha von Korn i Heleny Moriz-Eichborn ze znanej rodziny bankierskiej, stąd herby Kornów i Eichbornów w Pawłowicach. Urodzona we Wrocławiu, w roku 1920 przekazała swą ordynację Pawelwitz (Pawłowice) najstarszemu synowi Ernestowi von Schweinichen, przyjęła obywatelstwo polskie i przeniosła się do Poznańskiego, gdzie po mężu (zm. 1911) posiadała majątek Bachorzew-Hilarowo koło Jarocina. Niemieccy właściciele ziemscy na terenach przypadłych II RP musieli optować za Polską, jeśli chcieli zachować majątki, w innym przypadku - sprzedawać i przenosić się do Rzeszy. Po wojnie Marie z von Kornów Schweinichen była za to obywatelstwo polskie prześladowana przez koła wysiedleńcze. Zmarła w Niederramstadt bei Darmstadt w Niemczech w 1955.
- ↑ Majątek ten - do 1810 własność klasztoru św. Wincentego na Ołbinie, w 1886 folwark należący do Karola Walthera. Składa się - oprócz pałacu - z ośmiohektarowego zespołu parkowego z oczkiem wodnym oraz dużego gospodarstwa rolnego
- ↑ Majątek w Siedlimowicach (niem. Schönfeld, dziś w powiecie świdnickim w pobliżu Żarowa) składał się z 228 hektarów i osiemnastowiecznego pałacu, który Korn przebudował w latach 1873-1875 w stylu neorenesansowym. Pałac po śmierci Heinricha przejęła jego żona Helena, a w 1909 jego właścicielem stał się ich wnuk, Richard von Bergmann-Korn. Po jego śmierci w 1945 pałac nie był użytkowany i popadł w ruinę.
[edytuj] Bibliografia
- Constantin von Schweinichen, Aus der Geschichte des Geschlechts derer von Schweinichen, Breslau 1905
- Klaus Ullmann, Schlesien-Lexikon, Würzburg 1992
