Jurij Andropow
Z Wikipedii
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: styl. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, jakie informacje budzą wątpliwości. |
Jurij Władimirowicz Andropow 15 czerwca 1914 – 9 lutego 1984 |
|
5. Sekretarz generalny KPZR | |
Okres urzędowania | od 12 listopada 1982 do 9 lutego 1984 |
Przynależność polityczna | Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego |
Pierwsza Dama | Tatiana Andropowa |
Poprzednik | Leonid Breżniew |
Następca | Konstantin Czernienko |
9. Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR | |
Okres urzędowania | od 16 czerwca 1983 do 9 lutego 1984 |
Poprzednik | Wasilij Kuzniecow |
Następca | Wasilij Kuzniecow |
4. Przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego | |
Okres urzędowania | od 1967 do 1982 |
Poprzednik | Władimir Siemiczastny |
Następca | Witalij Fiedorczuk |
Jurij Władimirowicz Andropow, ros. Юрий Владимирович Андропов (ur. 15 czerwca 1914, zm. 9 lutego 1984) – radziecki działacz partyjny i państwowy. W ciągu swej stosunkowo długiej kariery pełnił różne ważne funkcje, m.in. szefa KGB, członka najściślejszych władz partyjnych i przez niespełna dwa lata faktycznego przywódcy ZSRR.
Andropow pozostaje, nawet w ponad dwadzieścia lat po jego śmierci, postacią kontrowersyjną[potrzebne źródło]. Dla jednych[potrzebne źródło] pozostaje, oczywiście jak na radzieckie warunki, liberalnym przywódcą[potrzebne źródło], który rozpoczął pierwsze kroki w celu reform i odwilży[potrzebne źródło], podjęte potem przez jego protegowanego Michaiła Gorbaczowa. Inni[potrzebne źródło] zaś pamiętają mu, iż był ambasadorem i jednym z kierowników tłumienia powstania na Węgrzech w roku 1956, oraz że, jako szef KGB, był współodpowiedzialny za nasilone represje wobec dysydentów. Człowiek Roku 1983 (wspólnie z Ronaldem Reaganem) według magazynu Time.
Spis treści |
[edytuj] Wczesne lata
Syn kolejarza Andropow najprawdopodobniej przyszedł na świat w Nagutskaja koło Stawropola. Ojca stracił w 1919, matka zmarła w 1929. Pracował jako pomocnik kinomechanika, robotnik i marynarz śródlądowy. Ukończył Technikum Transportu Wodnego w Rybińsku. W 1930 wstąpił w szeregi Komsomołu.
[edytuj] Pierwsze stanowiska
Stosunkowo szybko piął się w górę. Pełne członkostwo w partii uzyskał w 1939. W latach 1940-1944 był szefem Komsomołu w Karelo-Fińskiej SRR. W czasie okupacji jej części przez wojska hitlerowskie brał udział w walce partyzanckiej. W 1947 został drugim sekretarzem lokalnego komitetu partyjnego w Karelii.
[edytuj] W aparacie partyjnym i zsyłka na Węgry
Niedługo po wojnie Andropow przeprowadził się do Moskwy, gdzie pracował w KC Partii.
Wzrostowi pozycji Andropowa w aparacie centralnym na pewien czas położyło kres spięcie z następcą Józefa Stalina na stanowisku lidera sowieckiego Georgijem Malenkowem (w latach 1953-1955)[potrzebne źródło]. Malenkow chciał bowiem usunąć I sekretarza KC KP Litwy Antanasa Sniečkusa, bliskiego sojusznika Michaiła Susłowa, z którym Malenkow był w złych stosunkach[potrzebne źródło].
Na czele delegacji, która pojechała do Wilna w celu zbadania sprawy postawiony został Andropow. Jednakże wyprawa nie przyniosła oczekiwanych przez Malenkowa efektów, w związku z czym postanowił on nie zgłaszać wniosku o usunięcie szefa partii na Litwie. Ale po posiedzeniu, na korytarzu gmachu KC, ujął Andropowa za łokieć i szepnął mu: Nigdy ci tego nie daruję[potrzebne źródło]. Niedługo potem Andropow został zwolniony z pracy w aparacie i mianowany ambasadorem na Węgrzech, co jednoznacznie odczytano jako zesłanie[potrzebne źródło].
W czasie swego pobytu na placówce w Budapeszcie był odpowiedzialny za organizację tłumienia powstania narodowego pod wodzą Imre Nagya i osadzeniem Janosa Kadara.
Po dojściu do władzy Nikity Chruszczowa i przeprowadzeniu pewnej destalinizacji Andropow, w 1957, wrócił do pracy w KC.
[edytuj] Przed dojściem do władzy
Andropow został członkiem sekretariatu KC w 1962, zajmując miejsce Susłowa. Niedługo potem został przewodniczącym KGB, zaś w 1973 wybrano go pełnoprawnym członkiem Politbiura, z zachowaniem stanowiska szefa KGB.
W 1978, kiedy papieżem wybrany został Jan Paweł II przebywał w Warszawie. Oskarżył nawet ówczesnego doradcę prezydenta Jimmy'ego Cartera Zbigniewa Brzezińskiego o kierowanie konspiracją, która miała na celu podminowanie ZSRR i Bloku Wschodniego poprzez wybór Polaka na papieża[potrzebne źródło].
W maju 1981 Leonid Breżniew i Andropow oświadczyli wspólnie na spotkaniu z funkcjonariuszami KGB, że USA przygotowuje sekretny atak na ZSRR, na co odpowiedzieli postawieniem własnych sił nuklearnych w stan pełnej gotowości (operacja RYAN)[potrzebne źródło].
[edytuj] Przywódca ZSRR
[edytuj] Sukcesja po Breżniewie
Kiedy umarł Breżniew, wśród jego następców wymieniano Konstantina Czernienkę, Grigorija Romanowa, Wiktora Griszina lub Władimira Szczerbickiego. Kilka miesięcy przed śmiercią w maju 1982 jednak Andropow włączył się do gry rezygnując z funkcji szefa KGB i obejmując funkcję sekretarza KC KPZR, przez co stał się pierwszym i jedynym szefem organów bezpieczeństwa, który stanął na czele KPZR. Istnieją domysły[potrzebne źródło], że przewaga Andropowa polegała na tym, że jego ludzie dysponowali kompromitującymi materiałami z racji kontroli nad KGB[potrzebne źródło]. Niedługo potem został też tytularnym szefem państwa – Przewodniczącym Rady Najwyższej ZSRR.
[edytuj] Rządy
W opinii wielu historyków[potrzebne źródło] to Andropow rozpoczął proces stopniowej liberalizacji i odwilży w ZSRR, co zostało potem rozwinięte przez Gorbaczowa, który był jego bliskim protegowanym[potrzebne źródło].
W polityce wewnętrznej Andropow znany był, oprócz pierwszych prób reform, z prób ograniczenia powszechnej korupcji i alkoholizmu. W polityce zaś zagranicznej kontynuował wojnę w Afganistanie, ale próbował ocieplenia na linii ZSRR-USA, co zostało odrzucone przez administrację Reagana (propozycję redukcji broni strategicznej).
W czasie swej krótkiej kadencji Andropow wsławił się odpowiedzią na list od amerykańskiej dziewczynki Samanthy Smith w Prawdzie, co sprawiło, że stała się najmłodszym ambasadorem dobrej woli w USA.
[edytuj] Sukcesja po Andropowie
W związku ze swoją przewlekłą chorobą Andropow nie pokazywał się pod koniec życia publicznie, więc nie za bardzo wiadomo, jak długo i świadomie uczestniczył w sprawowaniu rządów[potrzebne źródło]. Już po trzech miesiącach sprawowania władzy musiał być poddawany stałym dializom w związku z niewydolnością nerek. Kiedy zmarł na niewydolność nerek w lutym 1984 sądzono początkowo[potrzebne źródło], że jego następcą zostanie Gorbaczow, ale partia przeforsowała nominację Czernienki, którego po upływie roku zastąpił Gorbaczow.
Andropow został pochowany pod murami Kremla w Moskwie.
[edytuj] Ciekawostki
W ZSRR krążył swego czasu dowcip na temat szybkiego i niespodziewanego przejęcia władzy przez Andropowa po śmierci Breżniewa:
Który z towarzyszy jest za towarzyszem Jurijem Władimirowiczem Andropowem może opuścić ręce i odwrócić się od ściany
Inny, nieco brutalny dowcip, który także nawiązuje do jego przeszłości w KGB brzmi:
- A wiesz, że towarzysz Andropow złamał rękę?
- Komu?
Włodzimierz Lenin • Józef Stalin • Gieorgij Malenkow • Nikita Chruszczow • Leonid Breżniew • Jurij Andropow •
Konstantin Czernienko • Michaił Gorbaczow
Iwan Sierow • Aleksander Szelepin • Władimir Siemiczastny • Jurij Andropow • Witalij Fiedorczuk • Wiktor Czebrikow • Władimir Kriuczkow • Leonid Szebarszyn • Władimir Bakatin
Lew Kamieniew • Jakow Swierdłow • Michaił Kalinin • Nikołaj Szwernik • Kliment Woroszyłow • Leonid Breżniew • Anastas Mikojan • Nikołaj Podgorny • Wasilij Kuzniecow • Jurij Andropow • Konstantin Czernienko • Andriej Gromyko • Michaił Gorbaczow