Hala Jaworzyna Rusinowa
Z Wikipedii
Hala Jaworzyna Rusinowa – dawna hala pasterska w Tatrach. Górale nazywali ją Jaworzyną, Jaworzyną Rusinową, Jaworzyną Rusińską, Rusińską Halą lub Rusinką. W jej skład wchodziła Rusinowa Polana oraz wschodnie i północne zbocza Gęsiej Szyi. Dodatkowymi uprawnieniami właścicieli tej hali był cerkiel leśny (potem zamieniony został na ekwiwalent leśny). Wg przekazów ludowych nazwa hali pochodzi od nazwiska dawnego jej właściciela – sołtysa Rusina ze wsi Groń. Jednak najstarsze zachowane dokumenty podają, że pierwszym jej właścicielem w 1628 był sołtys tej wsi, ale o nazwisku Adam Groński-Belzyk. Potem, głównie w wyniku podziałów przy dziedziczeniu, hala miała już wielu właścicieli[1]. W 1766 są wśród nich Rusińscy albo Rusinowscy[2], w 1818 m.in. Bartek Rusin i Jan Rusin[1]. Hala wzmiankowana jest również w dokumentach z 1633 jako Węgierska Górka i 1699 jako Rusienka[2].
W ostatnim okresie swojego istnienia hala ta wykorzystywana była przez bacę Murzańskiego z Gronia jako tzw. przepaska. Wypasał on na hali Za Mnichem, jednak ze względu na wysokogórskie jej położenie wiosną musiał przetrzymać stado na niżej położonych pastwiskach, zanim tam zazieleniła się trawa[1]. Na Jaworzynie Rusinowej przetrzymywał stado również przez zimę, karmiąc je skoszonym z polany sianem. Było to ostatnie zimowisko w Tatrach.
W latach 60. XX wieku ogólna powierzchnia hali wynosiła 51,64 ha, w tym pastwiska stanowiły 15,0 ha, halizny 12,49 ha, lasy 24,15 ha. Wypas (przeliczony w owcach) wynosił 195 sztuk. Polana była koszona, wypas odbywał się na jej obrzeżach, haliznach i w lesie. Na polanie wypasano dopiero po jej wykoszeniu. Położone na wysokości 1150-1490 m bardzo strome zbocza Gęsiej Szyi ulegały w wyniku nadmiernego wypasu erozji. Lasy otaczające tę halę są ostoją jeleni i rzadkich gatunków ptaków, a wypas je płoszył[3].
Ostatnim wypasającym na tej hali był baca Jan Murzański. Po włączeniu obszaru tej hali do TPN wypas zniesiono. Potem przywrócono tzw. kulturowy wypas na samej polanie. Z istniejącego dawniej dużego zgrupowania ok. 20 zabudowań pasterskich pozostało jeszcze kilka, można tu kupić oscypki. Polana ta jest dobrym punktem widokowym na Tatry Bielskie oraz szczyty Tatr Wysokich w rejonie Morskiego Oka[2].
[edytuj] Szlaki turystyczne
– niebieski z Zazadniej przez Rusinową Polanę do Palenicy Białczańskiej.
– czarny odchodzący od dolnego skraju polany na Polanę Pod Wołoszynem.
– zielony z Wierchporońca, przez Rusinową Polanę na Gęsią Szyję.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
[edytuj] Zobacz też
Chochołowska • Filipka • Gąsienicowa • Goryczkowa • Giewont • Huty • Iwanówka • Jarząbcza • Jarząbka • Jaworzyna pod Furkaską • Jaworzyna Rusinowa • Jaworzynka • Kalatówki • Kasprowa • Kondratowa • Kominy Dudowe • Kominy Tylkowe • Kopieniec • Kopka • Kopy Sołtysie • Królowa • Kryta • Lejowa • Mała Łąka • Miętusia • Morskie Oko • Olczysko • Ornak • Pańszczyca • Pisana • Pięć Stawów • Pyszna • Roztoka • Skupniowa • Smreczyny • Smytnia • Stara Robota • Stoły • Tomanowa • Toporowa • Trzydniówka • Upłaz • Waksmundzka • Wołoszyńska • Za Mnichem
