Gromadzice (województwo świętokrzyskie)
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°52'55" N 21°20'51" E
Gromadzice | |
Województwo | świętokrzyskie |
Powiat | ostrowiecki |
Gmina | Bodzechów |
Położenie | 50° 52' 55'' N 21° 20' 51'' E |
Liczba mieszkańców • liczba ludności |
500 |
Strefa numeracyjna (do 2005) |
41 |
Kod pocztowy | 27-400 |
Tablice rejestracyjne | TOS |
Położenie na mapie Polski
|
|
Kapliczka z przełomu XIX i XX w. |
|
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
Gromadzice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie ostrowieckim, w gminie Bodzechów.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W chwili obecnej trudno określić, kiedy osadnictwo w rejonie obecnej wsi Gromadzice przyjęło formę zorganizowaną. W zachowanych źródłach można znaleźć informacje, że na przełomie XIV i XV wieku w Gromadzicach funkcjonował już folwark i zakłady garncarskie.
Pierwszym wzmiankowanym dziedzicem Gromadzic, żyjącym na przełomie XIV i XV w., był Stanisław herbu Wieniawa. Po Stanisławie folwark przejął jego syn Heronim, a następnie jego potomkowie: Heronim, Łukasz i Stanisław. Według kilku różnych źródeł, w XV wieku Gromadzice miały jednocześnie siedmiu dziedziców: pięciu Straszów herbu Odrowąż i dwóch Gromadzkich herbu Wieniawa; znajdował się tu wtedy młyn na rzece Skarzynie (współcześnie: Kamionka).
Zespół dworski powstał prawdopodobnie w I. połowie XIX wieku, otoczony parkiem o powierzchni ok. 1,5 ha. Dwór położony był w mocno zróżnicowanym terenie lessowym pokrytym parowami i skarpami z kamiennymi murkami oporowymi. Do parku przylegała istniejąca do dziś kapliczka z przełomu XIX i XX wieku. Do czasów współczesnych zachowały się jedynie pozostałości założenia parkowego z okazami starodrzewu lipowego i kasztanowego. Na miejscu dworu wybudowano w roku 1946 szkołę podstawową. W obrębie dawnych zabudowań dworskich zachowały się ruiny stodoły, obór i zabudowań gospodarskich. O młynie wodnym, wzniesionym jeszcze za czasów Gromadzkich, można znaleźć informacje w kronikach Jana Długosza. Na podstawie przekazów ustnych wiadomo, że jeden z istniejących młynów został doszczętnie zniszczony podczas powodzi w 1929 r. Dziś istnieją tylko zabudowania po ostatnim z młynów.
W roku 1819, zgodnie z ówcześnie panującą tendencją, właściciele Gromadzic postanowili uruchomić małą fabrykę ceramiczną. Kilkanaście lat później, Gromadzice były wymieniane jako jeden z 53 ośrodków garncarsko-ceramicznych regionu świętokrzyskiego obok Ćmielowa, Denkowa, Kunowa i Staszowa. Założycielem i pierwszym właścicielem fabryki był Wyszyński. Następnie zakład przejął Aleksander Bełdowski, który sprowadził do zakładu znanego angielskiego ceramika i projektanta naczyń, Fryderyka Janslina. W tym czasie fabryka zatrudniała 12 robotników i produkowała rocznie 2800 tuzinów różnych naczyń. Zdobione one były wypukłym reliefem i miały polewy w różnych odcieniach brązu. Wartość produkowanej w Gromadzicach kamionki wynosiła od 1200 rubli srebrnych w roku 1851 do 2500 rubli w roku 1854. Po śmierci Bełdowskiego zakład przejęła jego córka, Paulina Dobiecka herbu Ostoja. Przez kolejne lata zakład pozostawał w posiadaniu Dobieckich.
Wieś Gromadzice w roku 1827 liczyła 25 domostw i 152 mieszkańców, natomiast w roku 1880 było tu już 34 domy i 263 mieszkańców. W okresie tym grunty dworskie zajmowały powierzchnię 927 mórg, natomiast chłopskie 283 morgi.
Na terenie Gromadzic znajduje się wiele przejawów kultu religijnego w postaci figurek i krzyży, związanych z burzliwą historią ich mieszkańców w czasie powstań i wojen.
[edytuj] Zabytki
- Kapliczka z przełomu XIX i XX w.
- Pozostałości zespołu dworskiego z przełomu XIX i XX w.; park oraz dawne zabudowania gospodarcze
- Figura NMP z 1925 r.
- Figura św. Jana Nepomucena z 1825 r.
[edytuj] Bibliografia
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
Wsie: Bodzechów • Broniszowice • Chmielów • Denkówek • Goździelin • Gromadzice • Jędrzejowice • Jędrzejów • Kosowice • Magonie • Miłków • Mirkowice • Moczydło • Mychów • Mychów-Kolonia • Nowa Dębowa Wola • Podszkodzie • Przyborów • Romanów • Sarnówek Duży • Sarnówek Mały • Stara Dębowa Wola • Sudół • Szewna • Szwarszowice • Szyby • Świrna • Wólka Bodzechowska
Siedziba gminy: Ostrowiec Świętokrzyski