Grodysławice
Z Wikipedii
| Grodysławice | |
| Województwo | lubelskie |
| Powiat | tomaszowski |
| Gmina | Rachanie |
| Sołtys | Zbigniew Garbacz |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
84 |
| Kod pocztowy | 22-640 |
| Tablice rejestracyjne | LTM |
Grodysławice – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Rachanie.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Nazwa pochodzi od imienia Hrodyło, prawdopodobnie założyciela wsi.
Pierwsza wzmianki o wsi Grodysławice pochodzi z roku 1444. Wtedy to niejaki Jan Jeż herbu Drzewica z Markowa w ziemi sochaczewskiej sprzedał Grodysławice Janowi Kwaczale z Nieborowa. O Janie Jeżu, pierwszym właścicielu wsi wiadomo tylko tyle, że był chorążym sochaczewskim w latach 1430-1446.
Więcej wiadomości mamy o Janie Kwaczale herbu Prawda z Nieborowa, którego zwano też Janem z Nieborowa lub Janem z Pukarzowa (W 1428 r. uzyskał on od króla Jagiełły zezwolenie na przeniesienie Pukarzowa na prawo niemieckie). Był on dworzaninem i marszałkiem dworu księcia mazowieckiego Ziemowita IV. Ponadto Jan z Nieborowa był wojewodą bełskim (w latach 1450-1464), rawskim (1457-1464) i gostynińskim, a więc osobą o dużym znaczeniu i sporym zakresie władzy. W tym miejscu należy dodać, że zarówno Marków jak i Nieborów to miejscowości położone na Mazowszu.
Następcami Jana byli jego synowie Wacław, Paweł i Sasin. W roku 1473 Sasin Nieborowski po podziale ojcowskiego majątku otrzymał Pukarzów i Grodysławice. W roku 1502 wymienione wsie stały się z kolei własnością Mikołaja Nieborowskiego syna Sasina.
Według spisów podatkowych sporządzonych w roku 1578 Grodysławice stanowiły własność Ludwika Drohiczańskiego. Ponadto wymieniony szlachcic posiadał jeszcze dwie inne wsie – Pukarzów i Muratyn. Około 1744 roku Grodysławice należały do dziedziczki Rachań i Michalowa Anny Rostkowskiej.
W pierwszej połowie XIX wieku właścicielem wsi Grodysławice był hrabia Edward Fredro (1803-1878), rodzony brat Aleksandra Fredry, słynnego komediopisarza autora m.in. "Zemsty". Około 1839 roku wspomniany hrabia Edward Fredro wybudował w Grodysławicach duży, murowany dwór. Pałac zbudowany był na planie wydłużonego prostokąta, nakryty czterospadowym dachem, obitym gontami. Niemal całą długość elewacji frontowej zdobiło osiem lub nawet dziesięć par kolumn toskańskich. Przed domem znajdował się duży gazon, wokół rosło kilka starych topól i dębów. Ogród spacerowy łączył się ponoć bezpośrednio z lasem, a z drugiej strony z sadem owocowym.
Fredrowie wywodzili się ze starego rodu szlacheckiego pieczętującego się herbem Bończa. Ojciec Edwarda i Aleksandra – Jacek otrzymał w roku 1822 tytuł hrabiowski od cesarza austriackiego Franciszka II. Od tego czasu jego potomkowie uzyskali prawo używania tego tytułu.
Hrabia Edward Fredro w roku 1831 brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej jako adiutant generała Umińskiego. W 1837 został członkiem Towarzystwa Agronomicznego we Lwowie. Był ponadto członkiem Stanów Galicyjskich i szambelanem austriackim. Należy jednak dodać, że hrabia Edward rzadko przebywał w Królestwie Polskim, a swą działalność publiczną rozwijał w Galicji. Hrabia Edward Fredro miał tylko jednego syna – Edwarda Ksawerego (1829-1881), który zmarł bezpotomnie. Po jego śmierci majątek Grodysławice przeszedł na własność Szeptyckich. Nie był to przypadek, ponieważ córka słynnego Aleksandra Fredry – Zofia była żoną hrabiego Jana Kantego Szeptyckiego, dziedzica dóbr w Łaszczowie. Przejęcie majątku w Grodysławicach było więc wynikiem rodzinnych podziałów majątkowych.
Następnym właścicielem majątku został Aleksander Szeptycki (1886-1940), który w latach 1929-1930 rozparcelował grunty orne Grodysławic pomiędzy drobnych nabywców. Jeszcze wcześniej, gdyż w 1899 r., właściciele opuścili dwór grodysławicki, przenosząc się do Łaszczowa. Powodem była wilgoć i grzyb, które z wolna obejmowały cały dom i nie dawały się zwalczyć. Ostatnią właścicielką dworu była Paulina Chrzanowska. Po II wojnie światowej, budynek nie remontowany przez ówczesnego lokatora, któremu władze nie udzielały pomocy, poszedł w ruinę.
Przy wyjeździe ze wsi w stronę Tomaszowa Lubelskiego, znajduje się murowana cerkiew z 1905 roku wykorzystywana jako parafialny kościół rzymskokatolicki.
