Gółka długoostrogowa
Z Wikipedii
Gółka długoostrogowa | |
Systematyka wg Reveala | |
Domena | jądrowce |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | naczyniowe |
Nadgromada | nasienne |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | jednoliścienne |
Rząd | storczykowce |
Rodzina | storczykowate |
Rodzaj | gółka |
Gatunek | gółka długoostrogowa |
Nazwa systematyczna | |
Gymnadenia conopsea (L.) R. Br. | |
Synonimy | |
Gymnadenia conopsea R. Br. | |
Galeria zdjęć i grafik |
Gółka długoostrogowa, koślarek (Gymnadenia conopsea) – gatunek byliny należący do rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje na terenie całej Polski. Jest pospolity w Karpatach i Sudetach, na niżu jest rośliną rzadką.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Pokrój
- Tworzy pojedyncze pędy o wysokości do 60 cm. Występuje przeważnie pojedynczo.
- Łodyga
- Prosta, wzniesiona, soczysta, dość gruba, naga, ulistniona.
- Liście
- Równowąskolancetowate, jasnozielone, lśniące, grube, całobrzegie. Obejmują pochwiasto łodygę, wyrastając na niej naprzemianlegle aż pod sam kwiatostan. Dolne liście duże, stopniowo zmniejszają się ku górze łodygi, pod kwiatostanem przechodzą w przysadki kwiatowe.
- Kwiaty
- Kwiaty zebrane w pojedynczy, walcowaty i bardzo gęsty kłos na szczycie łodygi. Kwiaty grzbieciste, o kolorze od lilioworożowego do fioletowopurpurowego, składające się z 6 niejednakowych działek. Dolna największa, tzw. warżka posiada cienką, długą ostrogę (11-18 mm). Jej środkowa klapa jest tępa i nie dłuższa od bocznych działek. Wewnątrz kwiatu 3 pręciki zrośnięte z szyjką słupka w tzw. prętosłup, tylko jeden z nich jest płodny. 3 pozostałe pręciki są zmarniałe. Kwiaty pachnące, kwitną od maja do lipca, zapylane są przez motyle.
- Owoc
- Torebka z bardzo drobnymi nasionami. Do ich kiełkowania niezbędna jest obecność w glebie pewnego gatunku grzyba, z którym nasiona tworzą symbiozę. Dopiero po kilku latach następuje ich kiełkowanie.
- Część podziemna
- Pod ziemią, dość głęboko występują dwie bulwy. Jedna z nich ciemniejsza jest starsza, druga, jasnożółta jest młodsza. Ze starszej bulwy wyrasta pęd nadziemny, w młodszej gromadzą się substancje zapasowe na wytworzenie pędu w przyszłym roku. Tuż ponad bulwami wyrastają mięsiste korzenie.
- Biotop, wymagania
- Łąki, hale górskie, zarośla, przydroża, widne lasy, wśród skał, w kosodrzewinie, na trawiastych zboczach. W górach częściej niż na niżu. Występuje zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym. Geofit ryzomowy.
[edytuj] Zagrożenia i ochrona
W Polsce gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożona jest wyginięciem głównie na niżu.
[edytuj] Zmienność
Występuje w Polsce w dwóch podgatunkach[1]:
- Gymnadea conopsea ssp. conopsea. Roślina o wysokości 20-30 cm, liściach ze stępionym wierzchołkiem i szerokości 5-8 mm. Kwiatostan luźny i krótki, ostroga dwukrotnie dłuższa od zalążni.
- Gymnadea conopsea ssp. densiflora. Roślina o wysokości 30-65 cm, o liściach zaostrzonych, o szerokości 10-20 mm. Kwiatostan gęsty, o długości do 20 cm, ostroga ok. 1,5 raza dłuższa od zalązni. Ten podgatunek spotykany jest na torfowiskach węglanowych.
Tworzy mieszańce z gółką wonną, koślaczkiem stożkowatym, kukułką bałtycka, kukułką Fuchsa, kukułką krwistą, k. plamistą, k. Traunsteinera, ozorką zieloną, podkolanem białym[1]
Zobacz też: rośliny tatrzańskie.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
[edytuj] Bibliografia
- Zbigniew Mirek, Halina Pięknoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
- Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.