Demokracja bezpośrednia

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Demokracja bezpośrednia - system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe (plebiscyt, referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania.

Spis treści 1 Współczesne występowanie 2 Zalety w porównaniu z demokracją pośrednią 3 Kategoryzacja 4 Referenda w Polsce 5 Plebiscyt 6 Inicjatywa obywatelska 7 Zobacz też 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Współczesne występowanie

Elementy demokracji bezpośredniej występują w większości współczesnych systemów demokracji pośredniej, w Polsce są to głównie referenda lokalne w sprawie odwołania organów samorządu terytorialnego oraz referenda ogólnopolskie w najważniejszych sprawach ustrojowych (przyjęcie Konstytucji, przystąpienie do Unii Europejskiej). Nie ma jednak tradycji podejmowania decyzji przez referenda i większość ważnych decyzji podejmuje parlament.

System najbliższy demokracji bezpośredniej występuje obecnie w Szwajcarii - praktycznie każda ustawa federalna i lokalna może zostać poddana pod referendum; według szacunków prowadzi się tam więcej referendów niż we wszystkich pozostałych państwach świata łącznie. Generalną tendencją jest, że na poziomie samorządowym występuje system bliższy demokracji bezpośredniej niż na poziomie wyższym.

[edytuj] Zalety w porównaniu z demokracją pośrednią

Demokracja bezpośrednia pozwala uniknąć kilku istotnych problemów demokracji pośredniej:

• Wynik referendum oddaje opinię ludzi w danej chwili, nie w chwili ostatnich wyborów. W krajach gdzie przez ten czas następują zwykle duże zmiany poparcia dla ugrupowań politycznych (tak jak np. w Polsce) demokracja pośrednia musi prowadzić do podejmowania decyzji wbrew woli wyborców. W demokracji pośredniej częściowo przeciwdziałać mogłyby temu częstsze wybory (np. co rok).
• Głosowania na jedną z dwóch możliwych propozycji, jakimi są typowe referenda, są całkowicie odporne na głosowanie taktyczne. Nie jest możliwe stworzenie takiego systemu dla większej liczby opcji, a typowe systemy wyborcze są bardzo dalekie od tego co jest matematycznie możliwe, nie umożliwiając wyborcom podania list priorytetów kandydatów itp.
• Referendum umożliwia wypowiedzenie się w dowolnej sprawie. Jeśli ktoś zgadza się z jedną opcją polityczną w pewnych sprawach, a nie zgadza się w innej, w demokracji pośredniej nie będzie dobrze reprezentowany. W demokracji bezpośredniej ma on możliwość głosować w każdej sprawie według własnego uznania, niezależnie od stanowiska partii politycznych.
• Wyborcy mogą podjąć decyzję w konkretnej sprawie wbrew woli establishmentu politycznego.
• Wyborcy są odporni na różnego typu naciski, korupcję i inne czynniki, które powodują podejmowanie decyzji wbrew woli wyborców w przypadku demokracji pośredniej.

[edytuj] Kategoryzacja

Podziały:

A:

1. referendum konstytutywne (stanowiące) - decyzja jest wiążąca;
2. referendum konsultatywne (opiniodawcze) - zasięganie opinii.

B:

1. referendum obligatoryjne - trzeba przeprowadzić;
2. referendum fakultatywne - można przeprowadzić.

C:

1. referendum aprobatywne (afirmatywne) - przyjęcie;
2. referendum derogacyjne - odrzucenie.

D:

1. referendum ogólnokrajowe - na terytorium całego kraju;
2. referendum lokalne - na wybranym terytorium (w Polsce - województwo, powiat, gmina).

[edytuj] Referenda w Polsce

Zgodnie z Konstytucją RP referendum (jedynie fakultatywne) może zarządzić:

1. Sejm RP bezwzględną większością głosów w obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów;
2. Prezydent za zgodą Senatu (przy warunkach jw.)

Referendum ogólnokrajowe jest wiążące przy frekwencji powyżej 50%, jeśli frekwencja jest niższa, wynik referendum ma charakter jedynie opiniodawczy.

Referendum lokalne może zostać przeprowadzone na obszarze gminy, powiatu bądź województwa, w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców bądź wcześniejszego odwołania organu stanowiącego (rady gminy, rady powiatu bądź sejmiku województwa; wystąpić o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania może 1/10 mieszkańców (5% w przypadku województwa), a wymagana frekwencja wynosi 30%.

Od 2002 roku, wraz z wprowadzeniem bezpośrednich wyborów wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), została wprowadzona możliwość przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego gminy. Zarządza się je na wniosek 10% mieszkańców bądź w drodze uchwały rady gminy; wymagana frekwencja wynosi 30%, co ma ulec zmianie w kadencji rozpoczynającej się w 2006 roku.

[edytuj] Plebiscyt

Inną formą demokracji bezpośredniej jest plebiscyt. Rozstrzyga on kwestie o charakterze kompleksowym, głosujący biorą pod uwagę całokształt warunków (np. przynależność terytorium do danego państwa, a tym samym ustroju).

[edytuj] Inicjatywa obywatelska

Istnieje również możliwość zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej lub weta obywatelskiego. Obywatele mogą w ten sposób inicjować tworzenie aktów prawnych lub ich odrzucenie. Określona liczba obywateli (w Polsce 100 000 mających prawo udziału w wyborach parlamentarnych) może przedłożyć konkretną propozycję lub tylko założenia.

[edytuj] Zobacz też

• demokracja
• plebiscyt
• referendum
• wybory
• demokracja pośrednia
• ustrój polityczny Szwajcarii

[edytuj] Linki zewnętrzne

• The Direct Democracy Center
• Canadians for Direct Democracy
• Demokracja bezpośrednia i semibezpośrednia