Carl Gustaf Mannerheim

Z Wikipedii

Carl Gustaf Emil Mannerheim
Marszałek Mannerheim (1942)
Data urodzenia	1867
Data śmierci	1951
6. Prezydent Republiki Finlandii
Okres urzędowania	od 4 sierpnia 1944 do 4 marca 1946
Poprzednik	Risto Ryti
Następca	Juho Paasikivi
Regent Królestwa Finlandii
Okres urzędowania	od 12 grudnia 1918 do 27 lipca 1919
Poprzednik	Pehr Evind Svinhufvud
Następca	Prezydent Kaarlo Juho Ståhlberg

Carl Gustaf Emil Mannerheim, (wymowa: maner'hejm, ur. 4 czerwca 1867, Askainen, zamek Villnäs, zm. 28 stycznia 1951 w Lozannie w Szwajcarii) – baron, fiński dowódca wojskowy (marszałek Finlandii) i polityk; prezydent kraju w latach 1944-1946. Był też pierwszą głową państwa, jako regent, po uzyskaniu niepodległości.

Były generał-lejtnant carskiej Armii Rosyjskiej, uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej (1904-1905), w czasie I wojny światowej dowódca korpusu kawalerii. Był potomkiem arystokratycznej rodziny (hrabiowie i baronowie) pochodzenia szwedzko-holenderskiego. Zaczął karierę wojskową 1889 jako kornet w 15 Aleksandryjskim Pułku Dragonów stacjonującym w Kaliszu. Napisał 60 lat później we "Wspomnieniach (Minnen)" (t.I.str.22, tłum. AvF):" konie pułku były czarne, a pułk nadal nazywano "huzarami śmierci", pamiętając czasy, gdy był pułkiem huzarskim. Dolman był czarny ze srebrnymi haftami i galonami, co bardzo odpowiadało mym młodzieńczym upodobaniom. Nic nie miałem przeciwko temu, że zostałem stacjonowany w Polsce, którą później z radością ponownie zobaczyłem. Im bardziej poznawałem Polaków, tym lepiej ich rozumiałem i świetnie się czułem między nimi."

Jako pułkownik (od 1905) i generał-major (od 1911), spędził także ostatnie siedem lat przed wybuchem I wojny światowej w Polsce (w międzyczasie przebywał w Azji), gdzie dowodził 13. Władimirskim Pułkiem Dragonów w Mińsku Mazowieckim^[1]) i później Pułkiem Ułanów Lejbgwardii w Warszawie, jednym z najlepszych pułków kawalerii w armii Imperium Rosyjskiego., którego koszary mieściły się w parku warszawskiego Belwederu.

Po odzyskaniu przez Finlandię niepodległości (6 grudnia 1918) naczelny dowódca wojsk fińskich (1917-1918); pełnił też funkcje regenta Królestwa Finlandii.

Od 1918 regent. Po porażce w wyborach prezydenckich (1919) wycofał się z życia politycznego; był m.in. prezesem Czerwonego Krzyża. W 1929 odmówił skrajnie prawicowym radykałom, którzy chcieli, by przejął władzę w wyniku zamachu stanu i wprowadził wojskową dyktaturę. W 1933 został mianowany feldmarszałkiem, a w r. 1942, na swe 75 urodziny, Marszałkiem Finlandii jako do dziś dnia jedyny oficer tego kraju.

W 1931 roku, po przejęcia prezydentury przez Svinhufvuda przyjął funkcję przewodniczącego Rady Obrony Państwa (do 1939). Zreorganizował armię. Z jego inicjatywy zbudowano na Przesmyku Karelskim linię umocnień, tzw. Linię Mannerheima. Naczelny dowódca Armii Fińskiej w czasie wojny zimowej (1939-1940) i wojny kontynuacyjnej (1941-1944). Dla obrony integralności terytorialnej państwa fińskiego wszedł w sojusz z Niemcami, ale starał się unikać zbyt gorliwego zaangażowania po ich stronie, m.in. odmówił uczestnictwa wojsk fińskich w oblężeniu Leningradu i zaatakowaniu kolei murmańskiej. Wybrany 4 sierpnia 1944 r. na prezydenta Finlandii, podpisał 19 września 1944 zawieszenie broni z ZSRR i skierował wojska fińskie do walki z Niemcami.

Stał na czele fińskiego ruchu niepodległościowego w czasie I wojnie światowej i doprowadził do wyzwolenia swojego kraju spod władzy Rosji, a następnie przyczynił się do zachowania jego niepodległości w latach II wojny światowej i okresie powojennym. Wielkie umiejętności wykorzystywania naturalnego ukształtowania terenu i warunków umożliwiły mu osiągnięcie szeregu zwycięstw nad przeważającymi siłami nieprzyjacielskimi.

Zasługi dla kraju:

• zdobycie broni dla tworzących się sił zbrojnych Finlandii w 1918 dzięki zdobyciu garnizonu rosyjskiego w Vaasa
• nadzorowanie budowy umocnień w okolicach Przesmyku Karelskiego
• pokonanie 3-krotnie silniejszej Armii Czerwonej przy 10-krotnie mniejszych stratach (25000 do 250000) w 1939-1940

Ze względów zdrowotnych ustąpił z prezydentury w 9 marca 1946 i osiadł w Szwajcarii. Zmarł w 1951 i pozostawił po sobie znane pamiętniki.

Mannerheim był żonaty z Rosjanką Anastazją Arapową, z którą miał dwie córki, Anastazję (1893-1977) i Zofię (1895-1963). Małżeństwo rozpadło się w r. 1902, a w 1919 orzeczony został rozwód. Jego wielką, lecz chyba platoniczną, miłością była ks. Maria Lubomirska, żona Zdzisława Lubomirskiego.

Odznaczony był m.in. niemieckim Krzyżem Rycerskim Krzyża Żelaznego (18. 8. 1941, z Liśćmi Dębu 8. 8. 1944).

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Marya z Branickich Zdzisławowa Lubomirska, Pamiętnik 1914-1918, Poznań 2002, ISBN 83-86138-92-0
• Gustaf Mannerheim, Minnen, 1 - 2, Stockholm 1951
• Nationalencyklopedin, Tom 13., Höganäs 1994