Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska

Z Wikipedii

Bogusława Jeżowska-Trzebiatowska (ur. 19 listopada 1908 w Stanisławowie, zm. 16 grudnia 1991 we Wrocławiu) - fizykochemik, specjalizująca się w fizykochemii strukturalnej, spektroskopii, magnetochemii, chemii jądrowej i radiacyjnej. Współtwórczyni wrocławskiej szkoły chemii koordynacyjnej.

W 1935 jako pierwsza kobieta obroniła doktorat na Politechnice Lwowskiej. Od 1954 była profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego. członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

[edytuj] Biografia

Jej ojcem był Seweryn Jeżowski, doktor praw, matką - Stefania z domu Wartanowicz, polska Ormianka.

W roku 1913 rodzina Jeżowskich przeprowadziła się do Lwowa, gdzie Bogusława ukończyła Gimnazjum Królowej Jadwigi. Później - zainspirowana sukcesem naukowym Marii Skłodowskiej-Curie, która podczas swej wizyty we Lwowie spotkała się z młodzieżą w miejscowym ratuszu - zdecydowała się wbrew rodzicom studiować chemię, jako jedna z dziesięciu dziewcząt na stu studentów tego wydziału Politechniki.

Na trzecim roku studiów uzyskała tu posadę zastępcy asystenta u profesora Wiktora Jakóba. Pod jego kierunkiem zajmowała się badaniami właściwości renu, który był też potem tematem jej doktoratu. Pierwsze prace naukowe, które publikowała w latach 1931-1932, także poświęcone były temu metalowi. Jej praca dotycząca 5-wartościowej postaci tego pierwiastka, spotkała się z surową krytyką Waltera Noddacka i jego żony Idy, odkrywców renu. W roku 1939, na Kongresie Chemii w Rzymie Noddack jednak publicznie, przed 2-tysięcznym audytorium, przyznał Trzebiatowskiej rację.^{[potrzebne źródło]}

Podczas wojny pracowała w chemicznej fabryce "Galikol" we Lwowie, produkującej ciężkie alkohole. Od 1942 była członkiem Armii Krajowej, przyjęła pseudonim "Ren". W "Galikolu" ze stężonego kwasu siarkowego i amoniaku produkowała dla AK bomby dymne i parzące. Po przejściu frontu radziecko-niemieckiego przez Lwów w 1944, ponownym zajęciu Lwowa przez ZSRR i przekształceniu niemieckiej fabryki w "Chemtrud" pracowała w niej jeszcze przez pewien czas, a po wojnie, w grudniu 1945 przeniosła się wraz z mężem do Wrocławia.

Wkrótce po przyjeździe, w powstającej w tym czasie wspólnej uczelni - Politechnice i Uniwersytecie Wrocławskim stworzyła Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej Wydziału Farmacji, a w 1948 powierzono jej kierownictwo Katedry Chemii Ogólnej, którą kierowała także na początku lat 50., w okresie reorganizacji uczelni wrocławskich. W tym okresie jej katedra była m.in. częścią Wydziału Rolniczego Politechniki Wrocławskiej. Organizowała chemię uniwersytecką oraz Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Piastowała kierownictwo Katedry Chemii Nieorganicznej.

Później, w latach 1958-1962, była dziekanem Wydziału Mat-Fiz-Chem UWr, w tym też czasie (1961) wstąpiła do PZPR. Utworzyła i była pierwszym dyrektorem (1969-1979) Instytutu Chemii UWr.

Przewodnicząca (od 1978 do śmierci) Oddziału Wrocławskiego PAN.

[edytuj] Dokonania naukowe

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Odznaczenia

doktor honoris-causa m.in. Politechniki Wrocławskiej (1978) i Uniwersytetu Wrocławskiego (1980).
Medal imienia Marii Skłodowskiej-Curie przyznawany przez Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych (1983).
Za ukrywanie w czasie wojny i uratowanie życia Emilowi Tasznerowi, żydowskiemu pracownikowi fabryki, w której pracowała we Lwowie odznaczona przez Yad Vashem medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" latem 1991.
Za swój udział w pracy konspiracyjnej została odznaczona przez Polskie Państwo Podziemne Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.

[edytuj] Inne

grób małżeństwa Trzebiatowskich

Zmarła w wyniku obrażeń, jakie odniosła potknąwszy się na schodach we własnym domu, nie zdążywszy posadzić drzewka w Jerozolimie. Została pochowana obok męża na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.

Siostra Krzysztofa Jeżowskiego (1917-1970), profesora i byłego rektora Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Od 1935 r. żona Włodzimierza Trzebiatowskiego.