Świerki (województwo dolnośląskie)

Z Wikipedii


Świerki
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Nowa Ruda
Sołtys	Wacław Łukasiewicz
Położenie	50° 37' 49'' N 16° 26' 22'' E
Liczba mieszkańców • liczba ludności	502
Strefa numeracyjna (do 2005)	74
Kod pocztowy	57-451
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie Polski Świerki

Świerki niem. Königswalde – wieś w Polsce położona, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Nowa Ruda, na pograniczu Włodzickich Wzgórz i Gór Suchych w Sudetach Środkowych.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie wałbrzyskim.

[edytuj] Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1352 r. Główna część wioski leży na wysokości 530-580 m w dolinie rzeki Włodzicy (lewego dopływu Ścinawki) i do połowy XVIII w. należała do hrabiów Stillfriedów (jako dworskie lenno z nadania ks. Henryka Podiebradowicza St.). W 1782 r. majątek barona Stillfrieda obejmował 136 budynków. Był tu kościół, szkoła, plebania, 2 młyny wodne, potażarnia i bielnik, a mieszkało 32 kmieci oraz 99 zagrodników i chałupników. Drugą część wsi stanowiło wolne sędziostwo z dworem oraz 11 zagrodnikami i chałupnikami. W całej wsi było 39 tkaczy płótna i 15 innych rzemieślników. W początkach XIX w. istniały już 3 kolonie należące do wsi. Świerki stanowiły wówczas własność hrabiego von Magnisa z Bożkowa, który nabył większość posiadłości barona von Stillfrieda. Podczas działań kampanii wiosennej 1807 r. doszło (15 lutego) pomiędzy Świerkami a Granicznikiem do większej potyczki między oddziałami pruskimi a bawarskimi, wchodzącymi w skład armii napoleońskiej. Miała ona istotne znaczenie militarne, ponieważ zmusiła Prusaków do opuszczenia tej części hrabstwa kłodzkiego.

Wieś nadal stanowiła ośrodek tkactwa chałupniczego. W 1840 r. było tu 135 domów, kościół i szkoła katolicka, wolne sędziostwo, 3 młyny wodne, 2 gorzelnie i olejarnia. Działało 89 krosien bawełnianych, 10 lnianych, a także 28 innych rzemieślników i 26 handlarzy. W 2 połowie XIX wieku Świerki zmieniły swe oblicze: upadło tkactwo chałupnicze, ale rozwijała się turystyka. W 1880 r. przeprowadzono linię kolejową z Nowej Rudy do Jedliny Zdroju i Wałbrzycha. Pomiędzy Świerkami a Bartnicą przebito tunel kolejowy o długości 1171 m. W latach 1907-12 wykonano równoległy tunel podczas budowy drugiej nitki torów. W Świerkach działał punkt informacyjny GGV (Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego), znana karczma sądowa i browar, a także inne gospody i pensjonaty. Na najwyższym szczycie Wzgórz Włodzickich – Włodzickiej Górze (758 m) w 1927 r. zbudowano wieżę widokową z tarasem nakrytym namiotowym daszkiem. W przyziemiu był bufet – schron. Po 1945 r. wieża popadła w ruinę.

Po II wojnie światowej Świerki pozostały wsią przemysłowo-rolniczą, ale całkowicie zatraciły charakter letniskowy. Nadal eksploatowano kamieniołomy melafiru (jedne z największych w Sudetach). Podupadł natomiast zakład przerobu kamienia, zlikwidowano też kolejkę linową do stacji kolejowej w Bartnicy (transportowano nią wydobyty kamień).

[edytuj] Zabytki

Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja. barokowy, wzniesiony w 1748 r. i przebudowany w 1929 r. Budowla jednonawowa z kwadratową wieżą, którą wieńczy hełm z prześwitem.

Wokół kościoła mur cmentarny z budynkiem bramnym z XVIII w.

Plebania (nr 58) – barokowo-klasycystyczna z 1791 r. o charakterze pałacyku. Piętrowa, 5-osiowa, nakryta wysokim dachem mansardowym.
Budynek dawnej szkoły parafialnej (nr 3) z 1 pierwszej ćwiartki XIX w. (tzw. organistówka).
Szkoła z pocz. XX w. – murowana z drewnianym piętrem.
Inne stare domy:
- nr 4 – mieszkalno – usługowy z końca XIX w.
- nr 53 – mieszkalny z 2 połowy XIX w.
- nr 54 – mieszkalny z 1858 r.
- nr 115 – mieszkalno-gospodarczy z końca XVIII w.
- nr 198 – mieszkalny z 1 połowy XX w. (tzw. Bursa)

Przy głównej szosie (nr 381 z Kłodzka do Wałbrzycha) i bocznych drogach zachowało się kilka kamiennych krzyży, figur i kapliczek, przeważnie z XIX w. Ze stacji kolejowej Świerki Dolne wychodzą szlaki turystyczne: zielony – przez Włodzicką Górę do Nowej Rudy i przez Sokolec na Wielką Sowę.

Zobacz też: Świerki