Brom

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

35 Selen ← Brom → Krypton Klor ↑ Br ↓ Jod Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Brom, Br, 35
Kjemisk serie	Halogen
Gruppe, periode, blokk	17, 4, p
Tettleik, hardleik	3119 kg/m3, n.a. (ikkje SI)
Utsjånad	Raudbrunt, flytande
Atomeigenskapar
Atommasse	79,904 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	115 (94) pm
Kovalent radius	114 pm
Ioneradius	182 pm (ladning: −1)
van der Waals radius	185 pm
Elektronkonfigurasjon	[Ar]3d104s24p5
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 7
Oksidasjonstrinn (oksid)	−1, +1, +3, +5 (sterk syre)
Krystallstruktur	Ortorombisk
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Væske
Smeltepunkt	265,8 K (−7,4°C)
Kokepunkt	332 K (59°C)
Molart volum	19,78 cm3/mol
Fordampingsvarme	15,438 kJ/mol
Smeltevarme	5,286 kJ/mol
Damptrykk	5800 Pa ved 280 K
Ljodfart	206 m/s ved 20°C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	2,96 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	480 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	1,3·10−16 MS/m
Termisk konduktivitet	0,122 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	1 140 kJ/mol  2 103 kJ/mol  3 470 kJ/mol  4 560 kJ/mol  5 760 kJ/mol  8 550 kJ/mol  9 940 kJ/mol 18 600 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 79Br 50,69% (stabilt) 81Br 49,31% (stabilt)
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerka

Brom er eit ikkje-metallisk grunnstoff med kjemisk symbol Br og atomnummer 35. Det er eit halogen og ligg i gruppe 17 i periodesystemet.

Innhaldsliste 1 Eigenskapar 2 Førekomst 3 Sambindingar og bruk 4 Biologisk rolle 5 Sjå også 6 På verdsveven

[endre] Eigenskapar

Brom er ei raudbrun, illeluktande væske. Det er det eine av to grunnstoff som er flytande ved romtemperatur. (Det andre er kvikksølv).

Bromdamp er giftig å pusta inn. Flytande brom er svært etsande på hud, og bromsår vil nærmast ikkje gro utan hudtransplantasjon.

[endre] Førekomst

Grunnstoffet brom føreligg ikkje fritt i naturen, men kan framstillast frå uorganiske bromsalt som finst i visse mineral og i sjøvatn (ca. 0,01% i havet, ca. 0,5% i Daudehavet).

[endre] Sambindingar og bruk

Brom blir brukt i produksjon av mange ulike bromsambindingar, t.d. fargestoff og medisinar.

Brom dannar fleire uorganiske syrer i sambinding med hydrogen og oksygen. Desse syrene er bromsyre (HBrO₃), bromsyrling (HBrO₂), underbromsyrling (HBrO), og hydrogrenbromid (HBr). Salta av desse syrene kallast bromat, bromitt, hypobromitt og bromid. Eit døme på naturlege bromsalt er natriumbromid (NaBr). Kunstige bromsalt, t.d. sølvbromid (AgBr), blir brukt i framkalling av fotografi.

Av kunstig framstilte organiske bromsambindingar kan nemnast 1,2-dibrometan (BrH₂C-CH₂Br), som tidlegare vart brukt for å justera oktantalet i blybensin, og halonar som halon 1301 (bromtrifluormetan, CF₃Br) og halon 1211 (bromklordifluormetan, CF₂BrCl), som blir brukte til brannslukking.

[endre] Biologisk rolle

[endre] Sjå også

• Fotografi
• Haloalkan
• Periodesystemet
• Grunnstoffliste
• Isotoptabell

[endre] På verdsveven

• Webelements - Brom
  Denne kjemiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.