Blotadur (yezhoniezh)
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Er yezhoniezh e vez implijet an termen blotadur (saoz.: lenition, diwar al latin "lenis") war tachennoù ar fonologiezh hag ar vorfologiezh evit komz eus un doare kemmadur kensonennel kavet e meur a yezh dre ar bed, en o zouez ar yezhoù keltiek, ma vez "blotaet" pe "gwanaet" ur gensonenn, da lâret eo e teu ur gensonenn fortis da vezañ ur gensonenn lenis, da skouer [f] → [v]
Meur a doare blotadur ez eus hervez ar c'hemmoù kensonennel resis, en o zouez emañ an daoreoù pennañ-mañ:
- Mouezhiadur: ur gensonenn divouezh a deu da vezañ mouezhiet da skouer, [p] → [b];
- Taravadur: ur gensonenn gensonenn dre serriñ pe ur gensonenn dre fic'hal a deu da vezañ ur gensonenn dre daravat, da skouer [t] → [ts] / [s] pe [tʃ] → [ts] / [s];
- Dilec'hiadur: kollet pe kemmet e vez al lec'h distagañ a-orin, da skouer [s] → [h];
- Diverradur: dont a ra da vezañ kensonennoù eeun kensonennoù hir, da skouer [k:] → [k];
- Koll taol troc'h-avel: dont a ra da vezañ distaget evel kensonennoù eeun kensonennoù distaget kent gant un taol troc'h-avel, da skouer such as [k’] → [k]
Bez' e c'hell ur gensonenn mont da get penn-da-benn dre vlotadur.
A-gevret gant an heñveladur ec'h eo ar blotadur unan eus an doareoù pennañ ma kemm ar yezhoù a-hed ar amzer.
Ar blotadur a c'hell talvezout da berzh yezhadurel ur yezh bennak, evel da skouer ar c'hemmadurioù er yezhoù keltiek, pe talvezout a c'hell da displegañ ur c'hemm a-hed ar wezh, da skouer ar fed ma teuas da vezañ mouezhiet ar c'hensonennoù dre serriñ divouezh latin e spagnoleg, d.s. vita → vida (buhez").
Er yezhoù keltiek, ar brezhoneg en o zouez, da gentañ-holl e veze blotaet kensonennoù etrevogalennek da gentañ evel ma c'hoarvezas gant ar c'hensonennoù etrevogalennek latin e spagnolek. Tamm-ha-tamm avat ec'h eas ar c'hemm blotadur-se war ledanaat betek ma veze levezonet gantañ ivez kensonennoù o vont dreist da bevennoù ar gerioù, da skouer -V # C - V- . War un dro e veze kollet merkoù yezhadurel ha dont a reas da vezañ ar blotadur da gaout un arc'hwel yezhadurel en o lec'h.
Setu ur skouer tennet diwar gouezeleg Skos: evel e brezhoneg e vez merket ar benel unander gant ar blotadur goude ar ger-mell, d.s. bean > a’ bhean ([bɛn] > [ə vɛn]: "maouez" > "ar vaouez") keit ha ma vez merket ar gourel unander gnt ar c'hemmadur mann, d.s fear > am fear ([fɛr] > [əm fɛr] "gour" > "ar gour").
Ez-istorel avat e veze merket an nominativel er hengeltieg gant lostgerioù: gourel "-os"; benel "-a". Setu neuze penaos eo ber adsavet diorroadur istorel arc'hwel yezhadurel a.vremañ ar blotadur en degouezh-mañ:
sind + fer → sindos feros → ind fer → in fer → an fear → am fear
sind + ben → sinda ḃena → ind ḃen → in ḃen → an bhean → a' bhean
