Genghis Khan
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Genghis Khan (Mongools: Чингис Хаан) (c. 1162 – 18 Augustus 1227) was 'n Mongoolse politieke en militêre leier of Khan ("heerser") en is bekend daarvoor dat hy die Mongoolse stamme verenig het en die Mongoolse Ryk gestig het. Die Mongoolse Ryk het van 1206 tot 1368 geduur en was die grootste gesamentlike, aangrensende ryk in die wêreldgeskiedenis.
Genghis is gebore as Temujin (1162 - 1227 ) en was op dertien reeds die leier van 'n Mongoolse stam as opvolger van sy vader. Sy vader, Yisugei, is vergiftig deur die Tartarstam toe Temujin maar nege jaar oud was. Mongolië, in Middel-Asië, het met sy geboorte uit sowat dertig verskillende stamme bestaan. Die Mongole was ongeletterd, verspreid en het op godsdienstige gebied Sjamanisme ondersteun. Hy het eers deur alliansies en later deur baie gevegte die Mongole verenig tot 'n volk. Deur sy oorlogmagte aan te vul met die wat hy verower het, het hy sy magsgebied voortdurend vergroot. In 1202 het hy hom teenoor die die Tartare, wat sy pa vermoor het, gewreek deur hulle totaal te vernietig. Temujin word in 1206 op 'n ouderdom van ongeveer 40, by 'n groot kuriltai (byeenkoms) benoem tot Genghis Khan, wat "Sterk regeerder" of "Universele regeerder" beteken. Hy is die veroweraar wat die grootste oppervlak ooit op 'n kontinent oorheers het. Teen sy dood was sy ryk van 12,5 miljoen vierkante kilometer omtrent dubbel so groot as die gebied wat in die 4de eeu v.C. deur Alexander die Grote verower is. Sy ryk is nog verder uitgebrei deur sy opvolgers tot 'n area wat omtrent vier keer so groot is as dié van Alexander en strek uiteindelik van Sjina se kus aan die Stille Oseaan tot Sentraal-Europa. Weens sy grootte word dit vinnig onregeerbaar en verbreek ook as gevolg van godsdienstige fanatisisme.
Genghis Khan het sy oorwinnings te danke gehad aan drie faktore:
- Gevorderde beweeglikheid, wat veral bereik is deur gemakliker gevegsdrag en uitnemende ruiterskap.
- 'n Voortreflike strategiese aanslag wat gekenmerk is deur dissipline, uithouvermoë en gekoördineerde gevegstegnieke. Genghis Khan het die eerste suksesvolle winterinval geloods teen Rusland weens die mobiliteit van sy ruiterwag op die gevriesde riviere.
- Die genadelose inboeseming van vrees by sy vyande. Die Mongole het byvoorbeeld pyle ontwerp wat fluit as hulle afgevuur word. Die Mongole was ook meesterlik wanneer dit gekom het by die besetting van stede en die gebruik van reusagtige slingers. Hulle het self dooie menslike liggame met die slingers na hul vyande geskiet.
