Nobelprijs voor de Scheikunde
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Lijst met winnaars van de Nobelprijs voor de scheikunde van 1901 tot en met 2007.
| Jaar | Naam | Toelichting |
|---|---|---|
| 1901 | Jacobus Henricus van 't Hoff (Ned) | "Voor zijn ontdekking van de wetten van chemische evenwichten en osmotische waarde in oplossingen." |
| 1902 | Hermann Emil Fischer (Dui) | "Voor zijn werk op het gebied van de suiker en purine syntheses." |
| 1903 | Svante August Arrhenius (Zwe) | "Voor zijn elektrolytische dissociatietheorie." |
| 1904 | Sir William Ramsay (GB) | "Voor zijn ontdekking van de edelgassen in lucht." |
| 1905 | Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer (Dui) | "Voor zijn werk op het gebied van organische verven en aromatische samenstellingen." |
| 1906 | Henri Moissan (Fra) | "Voor zijn onderzoek naar en isolatie van het element fluor en voor zijn introductie van de naar hem genoemde elektrische oven." |
| 1907 | Eduard Buchner (Dui) | "Voor zijn verdiensten in de gisttechnologie." |
| 1908 | Sir Ernest Rutherford (GB en Nieuw-Zeeland) | "Voor zijn onderzoek naar het uiteenvallen van elementen en de chemie van radioactieve stoffen." |
| 1909 | Wilhelm Ostwald (Dui) | "Voor zijn verdiensten in de katalyse en voor zijn onderzoek naar chemische evenwichten en reactiesnelheden." |
| 1910 | Otto Wallach (Dui) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van alicyclische samenstellingen." |
| 1911 | Marie Curie-Skłodowska (Pol,Fra) | "Voor haar ontdekking van radium en polonium en voor haar studie naar de aard en samenstelling van deze opmerkelijke elementen." |
| 1912 | Victor Grignard (Fra), Paul Sabatier (Fra) | "Voor zijn ontdekking van het Grignard reagens." (Grignard), "Voor zijn methode voor het hydrogeneren van organische verbindingen." (Sabatier) |
| 1913 | Alfred Werner (Zwi) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de verbinding tussen atomen in moleculen." |
| 1914 | Theodore William Richards (VS) | "Voor zijn bepaling van het atoommassa van een groot aantal elementen." |
| 1915 | Richard Martin Willstätter (Dui) | "Voor zijn onderzoek naar plantpigmenten." |
| 1916 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1917 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1918 | Fritz Haber (Dui) | "Voor zijn synthese van ammonia." |
| 1919 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1920 | Walther Hermann Nernst (Dui) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de thermochemie." |
| 1921 | Frederick Soddy (GB) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemie van radioactieve substanties en zijn onderzoek naar isotopen." |
| 1922 | Francis William Aston (GB) | "Voor zijn ontdekking van isotopen in een groot aantal niet-radioactieve elementen en voor zijn Wet van de Gehele Getallen." |
| 1923 | Fritz Pregl (Oos) | "Voor zijn uitvinding van de microanalyse methode voor organische substanties." |
| 1924 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1925 | Richard Adolf Zsigmondy (Dui) | "Voor zijn demonstratie van de heterogene aard van colloïdoplossingen en zijn gebruikte methodes." |
| 1926 | Theodor Svedberg (Zwe) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van disperse systemen." |
| 1927 | Heinrich Otto Wieland (Dui) | "Voor zijn onderzoek naar galzuur en gerelateerde substanties." |
| 1928 | Adolf Otto Reinhold Windaus (Dui) | "Voor zijn onderzoek naar sterines en hun verbinding met vitamines." |
| 1929 | Arthur Harden (GB), Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin (Dui) | "Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen." |
| 1930 | Hans Fischer (Dui) | "Voor zijn onderzoek naar haemine en chlorofyl." |
| 1931 | Carl Bosch (Dui), Friedrich Bergius (Dui) | "Voor hun bijdrage aan de chemische hoge druk methodes." |
| 1932 | Irving Langmuir (VS) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de grensvlakchemie." |
| 1933 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1934 | Harold Clayton Urey (VS) | "Voor zijn ontdekking van deuterium." |
| 1935 | Jean Frédéric Joliot (Fra), Irene Joliot-Curie (Fra) | "Voor hun synthese van nieuwe radioactieve elementen." |
| 1936 | Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye (Ned) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de moleculaire structuur door onderzoek naar dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronen in gassen." |
| 1937 | Walter Norman Haworth (GB), Paul Karrer (Zwi) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de koolhydraten en vitamine C." (Haworth), "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden, flavines, vitamine A en vitamine B2." (Karrer) |
| 1938 | Richard Kuhn (Dui) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden en de vitamines." |
| 1939 | Adolf Friedrich Johann Butenandt (Dui), Lavoslav Ružička (Zwi) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de geslachtshormonen." (Butenandt) |
| 1940 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1941 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1942 | geen nobelprijs toegekend | |
| 1943 | George de Hevesy (Hon) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van het gebruik van isotopen om chemische processen te bestuderen." |
| 1944 | Otto Hahn (Dui) | "Voor zijn ontdekking van kernfusie van zware atoomkernen." |
| 1945 | Artturi Ilmari Virtanen (Fin) | "Voor zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van agricultuur en voedingschemie." |
| 1946 | James Batcheller Sumner (VS), John Howard Northrop (VS), Wendell Meredith Stanley (VS) | "Voor zijn ontdekking dat enzymen kunnen kristalliseren." (Sumner), "Voor hun bereiding van enzymen en viruseiwitten in een zuivere vorm." (Northrop en Stanley) |
| 1947 | Sir Robert Robinson (GB) | "Voor zijn onderzoek naar producten van planten, in het bijzonder de alkaloïden." |
| 1948 | Arne Wilhelm Kaurin Tiselius (Zwe) | "Voor zijn onderzoek op het gebied van de elektroforese en de adsorptie analyse." |
| 1949 | William Francis Giauque (VS) | "Voor zijn bijdragen op het gebied van de chemische thermodynamica." |
| 1950 | Otto Paul Hermann Diels (Dui), Kurt Alder (Dui) | "Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de diëensynthese. Diels-Alder reactie." |
| 1951 | Edwin Mattison McMillan (VS), Glenn Theodore Seaborg (VS) | "Voor hun ontdekkingen in de chemie van de transuraan elementen." |
| 1952 | Archer John Porter Martin (GB), Richard Laurence Millington Synge (GB) | "Voor hun uitvinding van partitiechromatografie." |
| 1953 | Hermann Staudinger (Dui) | "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de macromoleculaire chemie." |
| 1954 | Linus Carl Pauling (VS) | "Voor zijn onderzoek naar de aard van de chemische binding." |
| 1955 | Vincent du Vigneaud (VS) | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindigen, in het bijzonder de eerste synthese van een polypeptide hormoon." |
| 1956 | Sir Cyril Norman Hinshelwood (GB), Nikolay Nikolaevich Semenov (Rus) | "Voor hun onderzoek naar het mechanisme van chemische reacties." |
| 1957 | Sir Alexander Robert Todd (GB) | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van nucleotides en hun co-enzymen." |
| 1958 | Frederick Sanger (GB) | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van eiwitten, in het bijzonder insuline." |
| 1959 | Jaroslav Heyrovský (Tsjechoslowakije) | "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de polarografische analysemethodes." |
| 1960 | Willard Frank Libby (VS) | "Voor zijn methode om koolstof-14 te gebruiken voor ouderdomsbepaling." |
| 1961 | Melvin Calvin (VS) | "Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van koolstofdioxide in planten." |
| 1962 | Max Ferdinand Perutz (GB), John Cowdery Kendrew (GB) | "Voor hun studie naar de structuur van myoglobine." |
| 1963 | Karl Ziegler (Dui), Giulio Natta (Ita) | "Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge polymeren." |
| 1964 | Dorothy Crowfoot Hodgkin (GB) | "Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van röntgentechnieken." |
| 1965 | Robert Burns Woodward (VS) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de organische syntheses." |
| 1966 | Robert Sanderson Mulliken (VS) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen." |
| 1967 | Manfred Eigen (Dui), Ronald George Wreyford Norrish (GB), George Porter (GB) | "Voor hun studies naar zeer snelle reacties." |
| 1968 | Lars Onsager (VS) | "Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproce relatie." |
| 1969 | Derek Harold Richard Barton (GB), Odd Hassel (Noo) | "Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie." |
| 1970 | Luis Federico Leloir (Arg) | "Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten." |
| 1971 | Gerhard Herzberg (Can) | "Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen." |
| 1972 | Christian Boehmer Anfinsen (VS), Stanford Moore (VS), William Howard Stein (VS) | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de ribonuclease." (Anfinsen), "Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van het ribonucleasemolecuul." (Moore en Stein) |
| 1973 | Ernst Otto Fischer (Dui), Geoffrey Wilkinson (GB) | "Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de organometallische verbindigen." |
| 1974 | Paul John Flory (VS) | "Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van macromoleculen." |
| 1975 | John Warcup Cornforth (GB en Aus), Vladimir Prelog (Zwi) | "Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de stereochemie van enzymgekatalyseerde reacties." (Cornforth), "Voor zijn onderzoek naar de stereochemie van organische moleculen en reacties." (Prelog) |
| 1976 | William Nunn Lipscomb (VS) | "Voor zijn studie naar de structuur van boranen." |
| 1977 | Ilya Prigogine (Bel) | "Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwicht thermodynamica." |
| 1978 | Peter Dennis Mitchell (GB) | "Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie." |
| 1979 | Herbert Charles Brown (VS), Georg Wittig (Dui) | "Voor hun ontwikkeling van het gebruik van boor- en fosforbevattende samenstellingen als reagenten in organische syntheses." |
| 1980 | Paul Berg (VS), Walter Gilbert (VS), Frederick Sanger (GB) | "Voor zijn fundamentele studie naar de biochemie van nucleïnezuren, in het bijzonder recombinant DNA." (Berg). "Voor hun bijdragen aan de bepaling van basenvolgordes in nucleïnezuren." (Gilbert en Sanger) |
| 1981 | Kenichi Fukui (Jap), Roald Hoffmann (VS) | "Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van chemische reacties." |
| 1982 | Aaron Klug (GB) | "Voor zijn ontwikkeling van kristallografische elektronenmicroscopie." |
| 1983 | Henry Taube (VS) | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties." |
| 1984 | Robert Bruce Merrifield (VS) | "Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix." |
| 1985 | Herbert Aaron Hauptman (VS), Jerome Karle (VS) | "Voor hun ontwikkeling van directe methodes voor de bepaling van kristalstructuren." |
| 1986 | Dudley Robert Herschbach (VS), Yuan Tseh Lee (VS), John Charles Polanyi (Can) | "Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen." |
| 1987 | Donald James Cram (VS), Jean-Marie Lehn (Fra), Charles John Pedersen (VS) | "Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit." |
| 1988 | Johann Deisenhofer (Dui), Robert Huber (Dui), Hartmut Michel (Dui) | "Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum." |
| 1989 | Sidney Altman (Can en VS), Thomas Robert Cech (VS) | "Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van RNA." |
| 1990 | Elias James Corey (VS) | "Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van organische syntheses." |
| 1991 | Richard Robert Ernst (Zwi) | "Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie NMR-spectroscopie." |
| 1992 | Rudolph Arthur Marcus (VS) | "Voor zijn bijdragen aan de theore van elektronenoverdractsreacties in chemische systemen." |
| 1993 | Kary Banks Mullis (VS), Michael Smith (Can) | "Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methodes binnen de DNA-chemie." |
| 1994 | George Andrew Olah (VS) | "Voor zijn bijdragen aan de carbokationchemie." |
| 1995 | Paul Josef Crutzen (Ned), Mario Jose Molina (VS), Frank Sherwood Rowland (VS) | "Voor hun verrichtingen op het gebied van de atmosfeerchemie, in het bijzonder het ozongat." |
| 1996 | Robert Curl (VS), Sir Harold Kroto (GB), Richard Smalley (VS) | "Voor hun ontdekking van fullerenen." |
| 1997 | Paul Delos Boyer (VS), John Ernest Walker (GB), Jens Christian Skou (Den) | "Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van ATP." (Boyer en Walker), "Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase." (Skou) |
| 1998 | Walter Kohn (VS), John Anthong Pople (GB) | "Voor zijn ontwikkeling van de dichtheidsfunctionele theorie" (Kohn), "Voor zijn ontwikkeling van computationele methodes in de kwantumchemie." (Pople) |
| 1999 | Ahmed Hassan Zewail (Egypte en VS) | "Voor zijn studie naar de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie." |
| 2000 | Alan Jay Heeger (VS), Alan Graham MacDiarmid (VS en Nieuw-Zeeland), Hideki Shirakawa (Japan) | "Voor hun ontdekking en ontwikkeling van geleidende polymeren." |
| 2001 | William Standish Knowles (VS), Ryoji Noyori (Japan), Karl Barry Sharpless (VS) | "Voor hun verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde hydrogeneringsreacties." (Knowles en Noyori), "Voor zijn verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde oxidatiereacties." (Sharpless) |
| 2002 | Kurt Wüthrich (Zwi), John Bennett Fenn (VS), Koichi Tanaka (Japan) | "Voor hun ontwikkeling van methodes voor identificatie en structuuranalyse van biologische macromoleculen." |
| 2003 | Peter Agre (VS), Roderick MacKinnon (VS) | "Voor hun ontdekkingen op het gebied van kanalen in celmembranen." |
| 2004 | Aaron Ciechanover (Israël), Avram Hershko (Israël), Irwin A. Rose (VS) | "Voor hun ontdekking van de rol van ubiquitine bij de eiwitdegradatie." |
| 2005 | Robert Howard Grubbs (VS), Richard Royce Shrock (VS), Yves Chauvin (Fra) | "Voor de ontwikkeling van de metathesemethode in de organische syntheses." |
| 2006 | Roger D. Kornberg (VS) | "Voor de studie van de moleculaire basis van eukaryotische transcriptie." |
| 2007 | Gerhard Ertl (Dui) | "Voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken." |
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Referenties
- http://www.nobel.se/chemistry/laureates/ O.a. meer bijzonderheden over de motivering van de prijzen
| Nobelprijs |
|---|
|
Scheikunde · Literatuur · Geneeskunde · Vrede · Natuurkunde · Economie |
