Wervik

Uit Wikipedia

Dit artikel es geschreevn in 't Werviks, en da zou best ozô bluuvn.

Stad Wervik
Wervik
Liggienge binn 't arroundissement Yper in de provinsje West-Vloandern
Woapen	Vlagge

Geografie
Gewest	Vloandern
Provincie	West-Vloandern
Arroundissement	Yper
Liggienge	50°46' NB 03°02' OL
Liggienge	{{{latitudeGraden}}}°{{{latitudeMinuten}}}′NB {{{longitudeGraden}}}°{{{longitudeMinuten}}}′OL
Ippervlak	43,61 km²
Inweuners (Bron: NIS)
Inweuners – Vintn – Vrouwn – Bevolkiengsdichtheid	17.607 (01/01/2006) 49,58% 50,42% 404 inw./km²
Leeftydsipbouw 0–17 joar 18–64 joar 65 joar en ouder	(01/01/2004) 20,27% 60,75% 18,99%
Buutnlanders	3,37% (01/07/2005)
Weirklôoseidsgroad	8,06% (01/01/2006)
Polletiek
Burgemêester	Johnny Goos (sp.a)
Coaliesje	sp.a, CD&V
Zetels sp.a CD&V AKTIEF Open VLD	25 12 6 5 2
Dêelgemêentn me postcode
Postcode	Dêelgemêente
8940 8940	Wervik Gilwe
And're info
Zonenummer	056
Poliesjezone	{{{polz}}}
Webadres	www.wervik.be

Wervik es e stee in West-Vloandern. D'r weunn à peu près 17.500 inweuners. Wervik ligt langs de Leie die de grenze es mè 't Franschke. A 'n overkant van de Leie ligt de Franschke gemeente Wervik-Zuud (Frans: Wervicq-Sud).

[bewerkn] Geschkiedenisse

Wervik en de Leie
geziene vaneut Wervik-Zuud (F)

Wervik es bykan d'oodste stee van Belzjik, z'es in olle gevol oder dan Toungern. In 1968 èn z'under 2000-joarig bestoan gevierd, moa in 1992 èn ze langs de Leie restantn gevoundn van e Keltische nederzettienge van round 450 v.C. Wervik es dus van Keltischn oorsproung da in dien tyde Viroviacon noemde wuk da wil zeggn plekke van Virovios. Dienen Kelt wos verzekers en bekend stamoofd da doa toun wunde.

De Rominn èn de Keltische stadsnoame gelatyniseerd tot Viroviacum en z'èn in Wervik ne legerpost g'installeerd. 't Es doamè da de heirweg Boulogne-Kassel-Toungern ook langs Wervik liep. Oe z'ant bouwn zyn, vin ze nog dikkers restantn van eut dienen tyd. Sommigste geschkiedkundign peinz da d'r up de Sint-Moartensplekke ne Rominsn tempel ter ere van undern oorlogsgod Mars moe gestoan èn, moa zeker es da nie. In olle gevol wos Wervik en belangryk Romins bastion.

't Middeleeuwsche Werveke kende eur bloeiperiode ounder de Bourgondische ertoogn.

Ze kreeg in dien tyd eur magnifieke Sent-Medoarkerke die ofgewerkt es round 1440. Albrecht en Isabella èn Wervik in 1608 bezocht en z'èn gezei dat er in heel Vloandern gin schkondere kerke te vin en wos.

D'r was toun ook en bloeiende textielindustrie en textielcommerce. 't Bewys doavan es et Kuerbouc van Werveke eut de vichtiende eeuwe mè reglementn (keuren vander draperie) die de wevers moestn volgn. Spytig genoeg ligt dienen boek nu in Leidn in Olland, sommigste peinzn da Wervikse Calvinistn em èn mègepakt na doa oe se wegtrokkn van ier.

In de loate middeleeuwn woarn d'r alln round den Vrydagmaart. Wervik èt nu nog osan en middeleeuws stroatnplan.

De 16e en 17e eeuwe woarn vo heel euze streke regelrechte rampjoarn, ook vo Wervik. Deur de vele oorlogen die de Spanjoarn by eus eutvochtn tegen de Franschke en tegen d'Ollanders viel d'economie stille. Wervik èt meer dan e kee in brande gestookn gewist, en e groot deel van d'inweuners (round de 90% !) sloeg up de vlucht. Voorol na Leidn en Oarlem in Olland want vele Wervikoan an under bekeerd tot protestant of calvinist en woarn ier achtervolgd deur de styf katholieke Spoanschke bezetters.

Doa kwam moa beterienge in mè 't Verdrag van Utrecht in 1713. An den enen kant wos da e goe zoake want da èt euze streke vrede gebrocht, moa an den nandern kant vree slicht vo Wervik. Want in da verdrag kwoamn de Spoanschke Nederlandn nu toe an d'Oostenrykers, moa z'èn toun ook gedecideerd om de grenze tusschn 't Franschke en de vanaf nu Oostnrykse Nederlandn up de Leie te leggn. Vlak deur Wervik! 't Noordelik deel (boven de Leie) es Oostenryks gekomn, 't zeudelik deel (ounder de Leie) gienk vo goed na 't Franschke en noemde nu Wervik-Zuud. In eel Europa zyn d'r moa 2 steedn die zo letterlik in twee stikkn gedeeld zyn: Wervik en Koomn (Comines), dat er vlak neffers ligt.

[bewerkn] Toebak

De streke stoa bekend voe eurn goein toebak. Ol in 1650 wos Wervik en belangryke stee vo 't kweekn van toebak.

Nu komt 98 % van den Belschn toebak eut Wervik.

[bewerkn] Bezienswoardigeedn

de 15e eeuwse gotische Sent-Medoarskerke mè zyn 13e-eeuwse crypte
't Nationaal Toebakmuseum
't Sint-Jansospitoal up 't Steenakker: permanente tentoonstellienge over Werviks verleen
den Briekenmeuln vlak by 't Nationaal Toabakmuseum
den outn Krusekemeuln
The Kiss up 't Steenakker: e kunstwerk van Wim Delvoye

Den Briekenmeuln neffers 't Toebakmuseum

[bewerkn] Bekende Wervikoann

Diederik van Gherbode (Thierry Gherbode, 13..-1422) wos secretaris, roadgever en verteegnwoordiger (diplomat) eerst van Lodewyk van Male, den letstn groaf van Vloandern, doarachter van de Bourgondische ertoogn Filips den Stoutn en zynen zeune Jan zounder Vrees. Die letste twee an veel confjensje in em en èn em dikkers na Iengeland gesteurd om te goan negotieern over den oorloge tusschn Iengeland en Vloandern-Boergondië wuk da in 1420 resulteerde in e bestand. Zynen grafsteen ligt in de groote kerke van Sent-Medoar.

Jan Buuc (XVe) wos ne caféboas eut de vichtiende eeuwe woa dan ze nu nog van koutn. Zyn café noemde de "Groote Herberghe". Ge kut em nu nog teegnkomn want 't es ene van de Wervikse reuzn die olle joare zynen toer mug doene binst de braderie ant ende van ogustus.

Jef Demuysere (1907 - 1969) wos ne Wervikoaschn koereur die in 1934 de koers Milaan-San Remo èt gewounn. Sinsn 1990 oudn ze d'n joarlikschn Jef Demuysere tocht, dat es ne koers vo wielertoeristn.

Gaston Durnez (°1928) es nen bekendn veelzydigen auteur die ol styf vele èt gepubliceerd. J'èt ook en hele reke pryzn gewounn en nie van de minste; z'èn em zefs nog tot ridder gesleegn. Je wos ook redacteur by de gazette De Standaard tot an zyn pensioen in 1992, en je schkreef ook tekstn vo films lik De Witte van Zichem. t Es olgemeen geweetn dat ne grootn liefebber es van de Provence, 't es doamè datn joarn geleen der na toe es gevreusd.

Yves Leterme (°1960) es sinsn 2004 minister-president van de Vlamschke Regerienge. J'es gekwikt in Zillebeke en wunt anno 2006 in Yper.
Jan Desmarets (°1961) es nen expressionistischn beeldouwer die brounzn beeldn makt.
Wim Delvoye (°1965) es nen modernen conceptueeln kunstenoare.
Thurisaz es ne metalgroep die bekend begunt te groakn binn en buutn België. Z'èn één echte ploate uutgebrocht (Scent of a Dream, met oundermêer 't nummer Anno Viroviacum). Ze speeln e miengelienge tusschn death, black, doom en artn metal. Een van under grôte vôorbeeldn es d'n Zweedschn groep Opeth.

[bewerkn] Kerkn en Parochies

De Sent-Medoarskerke vanof de brugge noa Wervik-Zuud

Wervik wos overtyd en apart dekenoat, sins 2002 makt et deel uut van et dekenoat van Mêende.

Sent-Medoarskerke, Wervik: De bouw van de basilikoale kerke es begunn in de 14ste eeuwe. Eur torre es 86 mèters oge, en z'èt e crypte uut de 13ste eeuwe. Vodder van de rèste es d'r nog te ziene: grafreliëfs uut XVe (zwoar beschoadigd binst beeldenstorm); graftombe van ridder Ervé de Meriadech, XVe; kapelle van Diederik van Gherbode (XVe), roadseer van de Bourgondische ertoogn; religieuze schilderyen, XVI-XVIIIe; offerblok "de sloave", XVIIe; eekn preekstoel, XVIIe; barokkn biechtstoel, XVIIIe.
Sent-Jozefkerke, Wervik
Sent-Dionysiuskerke, Gilwe
Illig Ertekerke, Kruuseke

[bewerkn] Deelgemeentn

Zicht up Kreuscheke

#	Noame	Ippervlak	Bevolkienge
I	Wervik
II	Gilwe
III	Kreuscheke

Gilwe es d'enigste echte deelgemeente van Wervik. Kruuseke (Werviks: Kreuscheke, Nederlands: Kruiseke) es e landelikke Wervikse parochie olverweuge Wervik en Beseloare.

Gemeentn die round groot-Wervik liggn:

a. Koomn en et Koomns gehucht Brieln (Koomn-Woastn)
b. Zandvôorde (Zunnebeke)
c. Gilleveld (Zunnebeke)
d. Beseloare (Zunnebeke)
e. Deisel (Môoslee)
f. Môorsele (Wevelgem)
g. Mêenn
h. Oalewyne (Vrankryk)
i. Busbeke (Vrankryk)
j. Wervik-Zuud (Vrankryk)
k. Koomn-Frans (Vrankryk)

Wervik en 't omliggende. De gève plekkn zyn bebouwde weunkernn.

[bewerkn] Werviks

Int Werviks spreekn z'anders dan in Meen of Gilwe. Da komt verzekers omdat Wervik elegasn upgeslootn ligt tusschn mienschn die Frans spreekn noamelik tusschn 't Franschke in 't zeudn en de woaln (komn) Belgs (Belgisch Komen) in 't westn. Ier es e lystje mè en poar verschkiln.

Olle Wervikoan spreekn de R eut lik de Franschke R. Wien da niën doet en es ginne Wervikoan!
Ook de 'schk'-combinoasje es up en top Werviks: "G'èt joe nie schkone geschkoorn". 5 km meer na Kortryk toe es 't ol 'sk', en 5 km meer na Yper toe es 't ol 'sjch'.
Ze slikkn ook 'n èlt va undr lettrs in
Olle ofkortiengn endigen up -tje:

    kiendje, bertje, broktje, boktje, keuntje, bomtje, euzetje, meistje
    (kindje, beertje, broekje, boekje, konijntje, boompje, huisje, meisje)

Int meervood endigt bykan olles ip en isse:

    keuns, meuls, zweens, brooks, ims, books
    (konijnen, muilezels, zwijnen, broeken, hemden, boeken)

En bitje Wervikoaschn wordnschkat:

    ballesjiere, kanasjère, kroozn
    (schommel, boekentas, intrest van spaarboekje)

Ze spreekn dikkers under latste medeklienkers nie eut:

    gel, bel, la mi grus
    (geld, bellen, laat mij gerust)

[bewerkn] Externe koppeliengn

Provinsje West-Vloandern

België | Provinsjes

We provide Linux to the World

Wervik

Uit Wikipedia

Inoud

[bewerkn] Geschkiedenisse

[bewerkn] Toebak

[bewerkn] Bezienswoardigeedn

[bewerkn] Bekende Wervikoann

[bewerkn] Kerkn en Parochies

[bewerkn] Deelgemeentn

[bewerkn] Werviks

[bewerkn] Externe koppeliengn

Views

Begunplekkn

Uutleg

Zoekn

Andre toaln