Burg (Brugge)
Uit Wikipedia
De Burg is ‘t pling woa dat de geschiedenisse van Brugge begost is en woa dat den eestn burcht stound van de groavn van Vloandern, ols verdedigienge van de Vlamsche Kust teegn de Vikings. Round dien burcht groeide Brugge in de loatere eeuwn uut tout e weireldstad. De riviere de Reie die in dien tyd deur Brugge strôomde is nu hêlegans gekanaliseerd.
Inoud |
[bewerkn] Geschiedenisse
843 was ’n importent joar vor Europa. Deur ‘t Verdrag van Verdun wierd ’t Ryk van Karel den Grôotn verdêeld ounder z’n drie klêenkinders. Karel den Kletsn krêeg West-Francië (Frankryk en de Vloanderngouwe).
Je zound Boudewyn met den Yzern Oarm noa de Vloanderngouwe (Latyn: Pagus Flandrensis), de streke round Brugge en de kust tusschn den Yzer en ‘t Zwin met de stadjes Tourhout, Gistel en Oudnburg, omdat er doa vele geplunderd wierd deur de Vikings.
Uut de Vloanderngouwe groeide ‘t Groafschap Vloandern, woavan da Boudewyn I den eestn groaf was.
De Vikings droungn met under snekkn mè drakarkoppn zô verre meugelik ’t land binn. Ze kostn met under bootn langs de zeeoarm ’t Zwin en de riviere de Reie, (woa dat de noame van de reitjes van komt) tout in Brugge voarn, wa dat in dien tyd (vó de stormvloed van 1134) ollene meugelik was met ôog woater. Ze noemdn die platse Bryghia, wat dat Oudnoors is vo anlegplatse. Vô de Vikings teegn t'oudn liet Boudewyn met den Yzern Oarm round 864 e versterktn burcht bouwn ip de plekke woa da nu de Burg is.
Brugge groeide round de burcht van de groavn van Vloandern. ’t Was in dien tyd groafelik gebied (nie stedelik) en dus under privébezit.
Round 944 liet groaf van Vloandern Arnulf I de Sint-Donaaskerke bouwn noa ’t model van de Paltskapelle van Karel den Grôotn in Aakn. De kerke et ‘n importente rolle gespeeld in Brugge, moar is in 1800 ofgebrookn deur de Fransche en nie mêer erbouwd.
’t Enigste dat er nog an erinnert zyn de groundvestn, ountdekt deur archeologische ipgroaviengn in 1955 en binst de groafwerkn vô den bouw van ‘t nieuw hotel in 1988. Z’èn ôok ’n deel van ‘t kôor van de kathedroale blôot geleid. De restantn van de kathedroale zyn g’integreerd in de kelderverdiepienge van ’t Crowne Plaza Burghotel en kunn groatis bezocht wordn.
Z’èn ôok ountdekt oe dat de liggienge van de burcht moe gewist zyn.
De groavn lietn ôok nog e burchtkapelle bouwn, e gevang en e ghiseluus (woa dan ze menschn gegyzeld ieldn). ’t Gevang en ’t ghiseluus stoundn ip de plekke woa da nu ’t staduus stoat. Ze bouwdn ôok de Loove, ’t groafelik uus en loater ’t baljuwuus, ip de plekke van ’t oud gerechtsgebouw. ’t Oorsprounkelik outn uus van Boudewyn I wierd deur z’n ipvolgers vervangn deur e steenn gebouw, da verschillige kêern verbouwd gewist is.
[bewerkn] D’Illig-Bloedbasiliek
|
|
|
|
D’Illig-Bloedbasiliek is e dubbelkapelle mè beneen de Romoansche Sint-Basiliuskapelle (1139-1149) en boovn d’Illig Bloedkapelle. ’t Is ‘t enigste gebouw dat overgebleevn is van den tyd dat de groafelikkn burcht ip ’t Burgpling stound. ’t Interieur van de dounkere crypte in de beneenkapelle is bewoard gebleevn en ‘t is e schôon vôorbeeld van de Romoanschn styl. ’t Is ’t oudste gebouw van Brugge. In de boovnkapelle van ’t Illig-Bloed, is ’t romoans karakter verloorn gegoan. In de 15ste eeuwe is ’t erbouwd gewist in gotischn styl en in de 19ste eeuwe is ‘t neo-gotisch verbouwd gewist. De relikwie van ’t Illig Bloed wordt doa bewoard en ieder joar meegedroagn in d'Illig-Bloedprocessie. De noame steeghere, Middelnederlands vo den trap noa de boovnkapelle uut 1548, leeft voort deurdat de passage mè winkeltjes noa de wullestroate Ten Steeghere genoemd is.
[bewerkn] ’t Staduus
Links van de basiliek stoat ’t gotisch staduus. D’n êestn stêen is geleid in 1376 deur groaf Lodewyk van Male. ’t Is êen van d’oudste staduuzn van de Nederlandn. In de vôorgevel uut de 14ste eeuwe stoan der 49 beeldn van figeurn uut den bybel en de geschiedenisse van Vloandern. Ip ‘t eeste verdiep ku je de Gotische zoale bezoekn. ‘t Outn anggewelf dateert uut 1402 en de neogotische meurschilderiengn uut den tyd van ’t istorisch romantisme, ende 19ste eeuwe. In d’istorische zoale zyn der schilderyen, documentn en zoakn die in verband te bringn zyn met de geschiedenisse van Brugge. Neffest ’t staduus, ounder de boge, lopt ’t Blind-Ezelstratje no de reien. 't Stratje is genoemd noar ’n erberge van in den tyd.
[bewerkn] D’Oude Griffie
D’oude Griffie stoa links van 't staduus. ‘t Renaissancegebouw (1534-1537) is gebouwd ip de plekke woa da vroeger ’t groafelik paleis de Loove stound. De gevel is versierd mè verguld beeldouwwerk mè helegans van boovn Vrouwe Justicia. In de joarn 1980 was ‘t gebouw nog in gebruuk ols vredegerecht. In 2001 èn ze vo de restauroatie van de gevel de Vlamsche Monumentnprys gekreegn, wa da te zien is ip e stêen an de zygevel in ’t stratje. Links ku je ’t museum met de schouwe van ’t Brugse Vrye bezoekn. De schouwe, 'n ountwerp van Lanceloot Blondeel uut 1529-1531, gemakt in êeknout met albast en marmer, is ‘n erinnerienge an d’overwinnienge van Karel V ip de Franschn keunink Frans I, in de Slag by Pavia (1525).
[bewerkn] ’t Oud Gerechtsof
Links neffest d’Oude Griffie stoat ’t oud gerechtsof. ’t Wierd gebouwd in 1722-27 ip de plekke van ’t vroeger paleis van ’t Brugse Vrye (1520-25), dat ip de groundvestn van ’t verdweenn groafelik paleis de Loove gebouwd was. Nu zyn de stadsdienstn der in oundergebrocht.
[bewerkn] De Prôosdye
De Prôosdye, ip den oek van de Breidelstroate, wierd gebouwd in de 17ste eeuwe in de Barokstyl. ’t Was de residentie van de prôostn van de Sint-Donaaskerke en de kanseliers van Vloandern. Zynder zorgdn vô de groafelikke administroasje. Van 1559 (ton wierd Brugge bisschopsstad) was ’t de residentie van den bisschop, juste neffest de kathedroale.
In 2002 was Brugge Culturele Oofdstad. Z’èn ton ’t gerestaureerd stiksje kôormeur met de maquette van de Sint-Donaaskathedroale weg gedoan en ip die plekke is der e paviljoen gekommn van de Japanschn architect Toyo Ito. ’t Ginkt er moar e joar stoan en ’t stadsbesteur zou ’t weg willn, mo ’t stoat er nog. De minister van ruumtelikke ordeniengn èt ’t paviljoen nu tydelik beschermd.
Der stoan nu bordn die erinnern an de môord ip groaf Karel den Goein in de Sint-Donaaskerke in 1127.
