Phobos (uydu)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

→ Başlığın diğer anlamları için Phobos sayfasına bakınız.

**Phobos**
Keşfi

Mars Global Surveyor tarafından, 1 Haziran 2003
Kâşifi	Asaph Hall
Keşif tarihi	18 Ağustos 1877
Yörünge nitelikleri
Ort. yörünge yarıçapı	9377.2 km ¹
Çevresi	58,915 km
Yörünge dışmerkezliği	0.0151
Mars'a en küçük uzaklığı	9235.6 km
Mars'a en büyük uzaklığı	9518.8 km
Yörünge süresi	0.318 910 23 gün (7 sa 39.2 dk)
Ort. yörünge hızı	2.138 km/s
Eğikliği	1.093° (Mars ekvatoruna göre) 0.046° (yerel Laplace düzlemine göre) 26.04° (epliktiğe göre)
Kimin uydusu?	Mars
Fiziksel nitelikler
Çapı	22.2 km (26.8 × 21 × 18.4) (Dünya'nın 0.0021 katı)
Basıklık	0.31-0.12
Yüzey alanı	~6,100 km²
Hacim	~5,500 km³
Kütle	1.07×10¹⁶ kg
Yoğunluğu	1.9 g/cm³
Yüzey yerçekimi	0.0084 - 0.0019 m/s² (8.4-1.9 mm/s²) (860-190 µg)
Kaçış hızı	0.011 km/s (11 m/s)
Dönme periyodu	eşzamanlı
Dönüş hızı	11.0 km/sa (at the longest axis' tips) ^[1]
Eksen eğikliği	0°
Albedo	0.07
Yüzey sıcaklığı	≈233 K
Atmosfer basıncı	atmosferi yok

Phobos Mars'ın iki uydusundan biridir. Mars'ın diğer uydusu Deimos'dan hem daha büyüktür, hem de Mars'a daha yakındır. Güneş Sistemi'ndeki tüm diğer uydular içinde gezegenine en yakın konumlanmış uydudur. Yörüngesi Mars yüzeyinden sadece 6000 km yüksekliktedir ve Güneş Sisteminin en küçük uydularından biridir.

1877'de Hall tarafından bulunmuş, 1971'de Mariner 9, 1977'de Viking 1 ve 1988'de ise Phobos uzay araçları tarafından fotografları çekilmiştir.

Phobos, eşzamanlı yörünge yarıçapından daha alçak bir yörüngede olduğundan Mars yüzeyindeki bir gözlemci için günde aşağı yukarı iki kez doğup batar. Yüzeye o kadar yakındır ki yüzeydeki bazı yerler için her zaman ufkun altında kalır. (Eşzamanlı yörünge yarı çapı : bir uydunun gezegenin etrafında gezegenin kendi etrafında dönüş süresi kadar bir zamanda döneceği yüksekliği ifade eder. Böyle bir uydu yüzeydeki gözlemci için her zaman aynı noktadadır. Dünyada, iletişim uydularında olduğu gibi) Bir zamanlar asteroid olduğu, ancak Mars'ın kütleçekimine yakalanarak gezegenin girdiği sanılmaktadır.

Eşzamanlı yörünge yarıçapının altında olduğundan, gelgit kuvvetleri (Dünya ile Ay arasında olduğunun tersine) yörüngesini alçaltmaktadır. Yaklaşık 50 milyon yıl içinde Mars'a düşecek, ya da parçalanarak Mars çevresinde bir halka oluşturacaktır.

Muhtemelen Phobos ve Deimos, C tipi asteroidler gibi karbondan zengin kaya oluşumlarıdır, ancak düşük yoğunlukları sadece kayadan oluşmadıklarının, buz ve kaya karışımı olduklarını gösterir. Her ikisi de yoğun olarak kraterlerle kaplıdır. Mars Global Surveyor aracının gönderdiği en son resimlerden yüzeyinin 1 m kalınlıkta ince bir tozla (regolith) kaplı olduğu anlaşılmıştır. Sovyet aracı "Phobos 2" birkaç Phobos resmi gönderebilmiş (sağda), uydudan zayıf fakat sürekli bir gaz çıkışı saptamış, ancak gazın tabiatı anlaşılamadan araçla iletişim kopmuştur. En olası tahmin sudur.

Phobos yüzeyinde en belirgin olan Hall'ın Stickney ismini verdiği (karısının kızlık adı) büyük kraterdir. Krater çevresindeki uzun yarık ve çiziklerin de aynı çarpışma sonucu olduğu sanılmaktadır.

Phobos ve Deimos'un Mars çekimine kapılmış asteroidler olduğu inacı bir hayli yaygındır, ana asteroid kuşağından değil de Güneş sistemi dışından gelmiş oldukları gibi spekülasyonlar mevcuttur.