Dışmerkezlik (gökbilim)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Gökbilimde, bir yörüngenin dışmerkezliği ya da 'basıklığı', o yörüngeyi tanımlayan matematiksel eğrinin bir çemberden ne kadar farklı olduğunu belirler. Bir 'merkezi cisim'in kütleçekimi etkisi altında kalarak çevresinde 'dolanan cisim', odaklarından birinde bu merkezi cisimin bulunduğu bir koni kesitini izler. Eğer bu eğri kusursuz bir çember ise, iki odak noktası çemberin merkezinde birleşirler ve merkezi cisim bu noktada bulunur; dışmerkezlik 0'a eşittir. Odak noktaları birbirinden uzaklaştıkça yörünge giderek basıklaşan bir elips biçimini alır ve dışmerkezlik artar. () simgesi ile gösterilen bu değer, iki odak arasındaki uzaklığın, elipsin büyük eksen uzunluğuna oranına eşittir. 1'e eşit olduğunda odaklar arasındaki uzaklığın sonsuz olduğu parabol biçiminde bir yörünge söz konusu olur. Bu durumda, dolanan cisim, tekrar geri dönmemek üzere merkezi cisimden uzaklaşır, hızı ancak sonsuz uzaklıkta sıfır olur. 1'den büyük olduğu durumlarda eğri bir hiperboldür. Bu, dolanan cismin hızının merkezi cisim tarafından yakalanmasına izin vermeyecek kadar yüksek olduğu anlamına gelir ve tekrarlanmayacak bir yörüngeyi ifade eder.