ملي سرود

د Wikipedia لخوا

دا وطن افغانستان دی - دا عزت دهر افغان دی

کور د سولی کور د توری - هر بچی یی قهرمان دی

دا ونتنطن د ټولو کور دی

د بلوڅو د ازبکو

د پښتون او هزاره وو د ترکمنو د تاجکو

ورسره عرب ٬ ګو جر دي - پامیریان ٬ نورستانيان

بلیللبیلبل ملي سرود د الفاظو يوه مجموعه وي، د كليمو يوه سلسله وي. د جملو يو تركيب وي او د نظم يوه ټوټه وي، خو دا بېله ځانګړنه نه ده، بلكې هر نظم او شعر خصوصيت لري. له دې كبله د ملي سرود سپېڅلى او د درناوي وړ مقام هغه الفایسبیسباوعانه عمول بظ، كليمې، جملې اوتول خرکوسان تول تول کس مادراناتنمنت نظم ترلاسه كوي، چې د شكل له مخې يـې الفاظ ښكلي، شمېرلي او د الماسو او لالونو غوندې راڼه او توږلي وي او د مانا له لحاظه د يوه ملت ملي روح په كې خوندي شوى وي. د يوه ملت ملي ویبیسبیسبياړونه يـې ځلولي وي، د يوه ملت د پرون، نن او سبا د هندارې بڼه ولري او د يوه ملت د اوسېدونكو د پرمختګ او ترقۍ راتلونكې موخه په نښه كړي.

همدا سبب دى چې ملتونه او ملي حكومتونه د ملي سرود د رامنځته كولو لپاره د خپل هېواد لوى، لوى شاعران مسابقې ته رابولي،لببیلبیلبیلبلیلبیل ټول د خپل، خپل فكر له مخې شعرونه جوړوي. مسئول مقام ته يـې سپاري او بيا يو جګپوړى هياْت ورته ټاكي چې هم يـې له ادابي او فكري او هم يـې له ملي اړخه ارزيابي كوي او په نتيجه كې هغه شعري ټوټه د ملي سرود لوړ او سپېڅلى مقام ترلاسه كوي، چې د شكل او محتوى له نظره په تول برابره او د يوه ملت د خصلت او جوهر ښكارندويه او څرګندويه وي. د شكل له نظره په لنډيز او د مانا له نظره په وجيزتوب ولاړه وي.

د ملي سرود بل شرط دا هم دى چې هغه به د اړوند هېواد په ملي او د اكثريت په ژبه ويل شوى او پېيل شوى وي او دا د ملي ژبې د يو شمېر نورو حقونو په څنـګ چې يو منل شوى او نړيوال حق دى. چې د امتياز او تفوق طلبۍ هېڅ تور نه پرې نښلي.

د منل شوي ملي سرود بله مرحله هغه ته د يوه موزون او پاخه كمپوز جوړولو مرحله ده، چې دا هم يا د مسابقې له لارې او يا هم د موسيقۍ د يوه پاخه استاد په وسيله جوړېږي او په درېيمه مرحله كې د هغه د ويلو لپاره د خوږغږو هنرمندانو يوه ډله ټاكل كېږي، چې په خاص شور، ځوږ، احساساتو او پرتم يـې ووايي.

ددې مرحلو تر ترسره كېدو وروسته ملي سرود په ملت او

ټولنه كې خپل سپېڅلى او لوړ مقام ترلاسه كوي؛ د رسمي غونډو، مېلمستياوو او مجلسونو په پرانيستلو كې اورول كېږي؛ د عسكري قطعو، ښوونځيو، پوهنتونونو او نورو تعليمي او اساسي مركزونو درسي ورځې او محفلونه پرې پيلېږي. د ملي راډيو –ټلوېزيون خپرونې پرې پيل او پايته رسېږي او په ټولو ملي او رسمي مراسمو كې يـې سپېڅلى غږ پورته كېږي او د داسې درناوي مقام ته رسېږي، چې له اميره تر فقيره، له رئيس جمهوره تر مزدوره ټول مجبور او مكلف دي، چې د ملي سرود د غږېدلو پر وخت له ځايه ولاړ شي او احترام يـې وكړي.

د ملي سرود نوم دا ټول خصوصيات او ځانګړنې لري او كه دا ملي روحيه په كې ساتل شوې نه وي، نو بيا نه د ملي سرود مقام ترلاسه كولاى شي او نه د درناوي او احترام.

نولسمې او شلمې پېړۍ چې د اّسيا او افريقا تر ښكېل لاندې هېوادونو د خوځښتونو، پاڅونونو، غورځنګونو او خپلواكۍ ته د رسېدلو پېړۍ دي، د ملي سرودونو د جوړېدلو لړۍ هم پياوړې كړې او ژوندي او له څپاندو ملي احساساتو ډك سرودونه يـې رامنځته كړي دي، چې موږ يـې د نړۍ په هېوادونو كې اورو او يا ددوى د راډيوګانو او ټلوېزيونونو له څپو څخه زموږ غوږونو او سترګو ته رارسېږي.

افغانستان چې د اّسيا او افريقا د ګڼو هېوادونو د اّزادۍ مخكښ، سرلارى او سرمشق دى، د خپلې خپلواكۍ تر ترلاسه كېدو ډېر ژر د ملي سرود د كمبوت احساس وكړ او په دې لاره كې يو لړ هڅې وشوې، د اعليحضرت امان الله خان په وخت كې دوې ترانې په ملي ژبه (پښتو) جوړې شوې، چې په غونډو كې به ويل كېدې، خو د ملي سرود لوړ مقام يـې ترلاسه نه كړاى شو. د اعليحضرت محمدنادرشاه په وخت كې هم په پښتو ملي ژبه يو عسكري مارش جوړ شو، خو دا هم د ملي سرود مقام ته ونه رسېد. د اعليحضرت محمدظاهرشاه په وخت كې د شاهي سلام په نامه يو سرود موجود و، چې د الفاظو ترانه يـې نه درلوده او د ملي سرود خلا يـې ډكه كړې وه.

په افغانستان كې د ملي سرود د رامنځته كولو لپاره اساسي اقدام د شهيد سردار محمد داوْدخان د جمهوريت په دوره كې وشو، دا وخت دولت ټولو شاعرانو ته اعلان وكړ چې په پښتو ژبه د ملي سرود لپاره داسې شعر جوړ كړي، چې ويل يـې يوه- دوې دقيقې ونيسي. بيا ټاكلى هيات د دې شعرونو له منځ څخه ملي سرود انتخابوي. ګڼو شاعرانو خپل شعرونه د ملي سرود لپاره كانديد كړل، چې بيا هياْت له دې ټولو څخه يو داسې شعر د ملي سرود لپاره خوښ كړ. چې د الفاظو له اړخه ډېر لنډ او د مانا له اړخه ډېر وجيز او د ټولو ملي هيلو ځوابګوى و. ددې شعر ويناوال د هېواد نامتو او پياوړى شاعر ارواښاد استاد عبدالروْف بېنوا او كمپوز يـې د هېواد پياوړي اديب او موسيقيپوه ارواښاد استاد برېښنا جوړ كړى و.

د افغانستان ددې واقعاً او نه زړېدونكي ملي سرود متن دا دى:

څو چې دا ځمكه اّســـمان وي څو چـــې دا جــهــان ودان وي څو چې ژوند پر دې جهان وي څو چـــې پاتــې يـــو افغان وي تـــل بــه دا افـــغــــانستان وي تــــل دې وي افــغــــان مــلــت تـــــل دې وي جــمــهـــوريــــت تـــل دې وي مــلــــي وحـــدت تل دې وي افغان ملت جمهوريت تل دې وي افغان ملت جمهوريت مــلي وحــدت مـــلي وحـــدت

كله چې په افغانستان كې د كمونستانو په لاس د 1357ل كال د غويي خونړۍ كودتا وشوه، نو دوى

لمره

I I I I

مـــوږ په توپانونو كي

پــــرې كړه د بري لاره

هـــم د تورو شپو لاره

هـــم د رڼايــــــــي لاره

سره د سربازي لاره

پـــاكـــه د وروري لاره

I I I

دا انــــقـــلابي وطن

اوس د كارګرانو دى

دغه د زمرو ميراث

اوس د بزګرانو دى

تــيـــغ ايــمـــانش بــــه ميــــدان جهاد بـــنـد استــبـــــــدادرا از هم گسست

مـــــــــــــلــــــت اّزادهْ افغــانســـتــــان در جهاد زنجيرمحكومان شكست الله اكبر_الله اكبر I I I

راشو رهنما الله اكبر_الله اكبر

دې سرود هم د يوه مختلط (كمونستي- جهادي) حكومت پر اسلام تظاهر او ځان ښكارى تمثيلاوه او له ملي غوښتنو او د ملي روحيې له څرګندولو څخه همدومره ليرې و، لكه د كمونستانو ترانه چې وه، دا منظومه هم ډېره اوږده او په شعاري لفاظيو ولاړه وه او د مطلب ملي ټكي يـې نه درلودل، چې حتى د افغان نوم چې زموږ د سرلوړي او وياړلي ملت د مليت او ملي وحدت سمبول دى، هم نه و په كې راغلى.

ددې دواړو شعرونو شاعران د هېواد دوه وتلي شاعران ښاغلى سليمان لايق او ښاغلى محمود فاراني وو، خو شعرونه يـې ښيي چې دوى له فرمايش سره سم ليكلي او دومره شعاري او بې مزې دي، چې شعري كشش او قوت هېڅ په كې نه شته او د ملي سرود د ايجاز، اعجاز او احتوى له صفت او خصلت څخه بېخي بې برخې دي.

دا په هېواد كې د ملي سرود تاريخي پس منظر و، اوس چې په هېواد يو داسې انتقالي او موْقت حكومت جوړ شوى، چې د يوه اساسي او منتخب حكومت د راتلو لپاره به لاره جوړوي. ددې حكومت يوه مهمه دنده دا ده چې د تېرو ورانيو او د پرديو د ايډيالوژيو او مفكورو د يرغل او ناوړه نتايجو په باب ژور غور وكړي او د "ملي ايډيالوژۍ" په رڼا كې د پردو اغراضو ځپلى هېواد يوه "ملي مسير" ته واچوي او هرڅه د "ملي ګټو" په رڼا كې د "ملي بيا رغونې" چوكاټ ته ورننباسي او په دې ډول به وكړاى شي چې په هېواد كې د "ملي حكومت" جوړولو بنسټ كښېږدي، ځكه كه لومړۍ خښته كږه كښېښودل شي، نو بيا به تر سره دېوال كوږ روان وي او هره لحظه به يـې د رانسكورېدو وېره وي.

په دې لړ كې د ملي سرود موضوع هم ددې حكومت لپاره يوه اساسي او د لومړيتوب درلودونكي موضوع ده او بايد ډېر ژر غور پرې وكړي، ځكه چې په ټولو رسمي چارو كې ورته اړتيا ده. دا هم د يادولو چې په بن كې د جوړ شوي موجوده حكومت پرېكړه دوې نورې ورسره تړلې پرېكړې هم لري، چې يو په هېواد كې د نړيوال سوله ساتي پوځ اچول او بل هم د حكومت تر قانوني پړاوه رسولو په دوران كې د (1343) ل كال د اساسي قانون احياء او حاكمول دي؛ دا قانون چې د يوې واكمنې لويې جرګې له خوا د ملت د استازو په وسيله منل شوى او بيا نافذ شوى و، د ملي ژوند په ټولو برخو كې لازمې او معقولې لارښوونې لري، چې له دې جملې څخه د هېواد د ملي ژبې (پښتو) او د هېگواد د رسمي ژبو (پښتو او دري) د تثبيت او تعميل مساله هم ده او د همدې قانوني موادو په رڼا كې حكومت مكلف دى چې د هېواد ملي سرود په ملي ژبه رامنځته كړي، خو په دې منځ كې د افغانانو د اكثريت نظر دا دى چې همغه د جمهوري دورې ملي سرود دې راژوندى او رسمي شي. ځكه دې سرود ټولې قانوني پروسې شاته كړي، د يوې لويې مسابقې په نتيجه كې خوښ كړاى شوى دى. د ملي روحيې او ملي ارزښتونو له درلودلو سره وجيز او معجز متن هم لري او بيا كله چې په (1355) ل كال په هېواد كې لويه جرګه جوړه شوه، ددې جرګې وكيلان د جرګې د پيلېدو په ورځ د هغه په احترام درېدلي او په دې توګه يـې منلى دى او هم ددې ملي سرود متن د هېواد او ملت له وياړونو او سرلوړۍ سره تړلى هم د يوه مسلمان ملت په توګه د لوى خداى Y په حضور كې يوه سپېڅلې دعا ده، چې له هېڅ شخص او دورې سره تړلې نه ده، نو ځكه بايد همغه (ملي سرود) يوځل بيا د هېواد د رسمي ملي سرود په توګه رامنځته شي.

زه خپله ليكنه د (ايميلي فلپپس) نومي غربي شاعر د شعر په پښتو ژباړه چې دري ژباړه يـې استاد واصف باختري كړې، سره رانغاړم:

"مرغان په ټوله نړۍ كې يو راز چغېږي د دنيا د ټولو سيندونو غږ او ځوږ سره ورته دى خو هر هېواد ځانـګړى (ملي سرود) لري هو! انسان د جهان تر ټولو ژويو پوه او هوښيار دى!". حبيب الله رفيع