Tycho Brahe
Z Wikipedii
Tycho Brahe (właśc. Tyge Ottesen Brahe, także (mylnie) Tycho de Brahe; wymowa * ur. 14 grudnia 1546 r. w zamku Knutstrup w Skanii - zm. 24 października 1601 r. w Pradze) - duński astronom.
Zainteresowanie astronomią rozbudziło w czternastoletnim chłopcu dobrze widoczne w Danii zaćmienie Słońca, które nastąpiło w 1560. Uczył się łaciny na uniwersytecie w Kopenhadze, a następnie studiował prawo i matematykę w Lipsku i Rostocku. Potem studiował także w Bazylei i Augsburgu. W 1570 wrócił do Danii.
11 listopada 1572 roku odkrył gwiazdę supernową w gwiazdozbiorze Kasjopei, która świeciła przez 16 miesięcy. Obserwacje nowej gwiazdy opisał w pracy De Nova Stella (O nowej gwieździe) w 1573. Zarówno to odkrycie, jak i liczne obserwacje komet, podważały średniowieczną tezę o niezmienności niebios.
Finansowany przez króla Fryderyka II wybudował (w latach 1576-1580) na wyspie Hven (Ven) w pobliżu Kopenhagi dwa obserwatoria astronomiczne (Stjerneborg i Uranienborg). W ciągu 21 lat wykonał na Ven wiele precyzyjnych, jak na owe czasy, obserwacji astronomicznych. Doskonały materiał obserwacyjny umożliwił jego współpracownikowi z ostatnich lat życia Janowi Keplerowi potwierdzenie teorii heliocentrycznej Kopernika oraz odkrycie prawidłowości w ruchu planet - tzw. prawa Keplera.
W 1597, z powodu konfliktu z Chrystianem IV Tycho Brahe opuścił wyspę i wyjechał do Niemiec. Po dwóch latach pobytu w Niemczech osiadł w 1599 w Pradze, gdzie otrzymał stanowisko nadwornego astronoma i matematyka na dworze cesarskim. W Pradze jego pomocnikiem był Jan Kepler.
Wkład Tychona Brahe do rozwoju astronomii polegał na dostarczeniu innym badaczom obszernych i pewnych danych obserwacyjnych. Był on pierwszym naukowym, nowożytnym, konstruktorem instrumentarium astronomicznego okresu przedteleskopowego.
Tycho Brahe odkrył dwie nierówności w ruchu Księżyca, to znaczy równanie roczne i wariację. Opracował na podstawie własnych obserwacji kompletny katalog położeń wszystkich 977 gwiazd widocznych gołym okiem z szerokości geograficznej Danii.
Tycho Brahe odkrył 5 nowych komet. Obserwacje jednej z nich już w 1577 wykazały, że kometa porusza się po orbicie przecinającej orbity planet, co stanowiło zaprzeczenie starogreckiej teorii, według której komety występowały w atmosferze ziemskiej. Podał także teorię budowy Układu Słonecznego: Ziemia miała być ciałem centralnym, wokół niej krążyły Księżyc i Słońce, zaś wokół Słońca krążyły pozostałe planety: Merkury, Wenus, Mars, Jowisz i Saturn.
Uczony pozostawił po sobie wiele prac naukowych i rozpraw. W 1923 wydano komplet dzieł Brahego, zawartych w dziesięciu dużych tomach.
Tycho Brahe w młodości stracił w pojedynku część nosa. Swoje kalectwo ukrywał pod wykonaną przez siebie srebrną protezą.
Okoliczności śmierci Tycho Brahe pozostają niejasne. Najpopularniejsza teoria mówi, że na przyjęciu królewskim nabawił się poważnego zapalenia pęcherza. Zachowanie dobrych manier nie pozwalało na opuszczenie stołu przed królem. Nawet, jeśli spożyło się olbrzymie ilości praskiego piwa (do dziś prascy sztamgaści mawiają "nie chcę umrzeć jak Tycho Brahe", gdy opuszczają towarzystwo udając się do toalety). Istnieją też badania sugerujące otrucie Tycho Brahe rtęcią, jednak powód i okoliczności owego otrucia pozostają nieznane.
Grobowiec Tycho Brahe znajduje się w kościele Tyńskim na praskim rynku.
