Teoria inteligentnego projektu

Z Wikipedii

Teoria inteligentnego projektu (ang. theory of intelligent design, określana często skrótem ID – intelligent design) – koncepcja, która utrzymuje, że wyjaśnieniem dla pewnych cech Wszechświata i żywych organizmów jest siła sprawcza - "inteligentna przyczyna", a nie działające samoistnie niesterowane procesy przyrodnicze, takie jak dobór naturalny i ewolucja. Koncepcja ta stoi w opozycji do teorii Darwina i jest wykorzystywana politycznie w stanach tzw. "pasa biblijnego" USA do zwalczania darwinizmu^[1].

W sensie ścisłym teoria inteligentnego projektu to twierdzenie, że możemy odróżniać cechy powstałe w wyniku procesów czysto naturalistycznych, bez żadnego udziału inteligencji od tych, w których powstanie zaangażowany musiał być jakiś rozumny czynnik.

W opinii dominującej części społeczności naukowej teoria ID jest pseudonauką lub koncepcją filozoficzną pozostającą poza obrębem nauk przyrodniczych. Nie jest uznawana za naukę, ponieważ jej zwolennicy nie stosują procedur metody naukowej w szczególności kryterium falsyfikowalności, z związku z czym sama "teoria inteligentnego projektu" nie może być uznana za hipotezę.

Do tej pory żadne czasopisma naukowe, w których zamieszczane artykuły poddawane są recenzji naukowej, nie opublikowało oryginalnych rezultatów badań w jakikolwiek sposób potwierdzających postulaty ruchu ID.

Teoria inteligentnego projektu została wielokrotnie sparodiowana, w szczególności poprzez analogiczną teorię inteligentnego spadania oraz Kościół Latającego Potwora Spaghetti.

Spis treści 1 Historia 2 Podstawowe koncepcje 2.1 Wykrywanie projektu 2.2 Nieredukowalna złożoność 2.3 Wyspecyfikowana złożoność 2.4 Precyzyjne dostrojenie Wszechświata 2.5 Kosmologia 3 Proces w Dover 4 ID a biologia 4.1 ID a ewolucjonizm 4.2 ID a kreacjonizm 4.3 ID a teistyczny ewolucjonizm 5 Spór o naukowość ID 6 Publiczna debata 6.1 Naukowcy kontra zwolennicy ID 6.2 Teistyczni uczeni a ID 6.3 Podłoże religijne ruchu ID 6.4 Opinia publiczna 6.5 Szkolnictwo 6.6 Parodie ID 7 Czołowi przedstawiciele 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne 10 Wybrana bibliobiografia ID 11 Przypisy

[edytuj] Historia

Korzenie "teorii projektu" sięgają starożytności, do myśli takich filozofów jak Platon, Sokrates czy Arystoteles, którzy formułowali własne argumenty na rzecz projektu^[2]. O celowości przyrody i jej zaprojektowaniu przez Stwórcę przeświadczeni byli prawie wszyscy znani przedstawiciele nauki w późniejszych wiekach aż do drugiej połowy XIX wieku, kiedy Karol Darwin stworzył paradygmat ewolucji biologicznej, który został przyjęty przez świat nauki. Termin "inteligentny projekt" użył po raz pierwszy F.C.S. Schiller w 1897 roku pisząc że, "nie można odrzucać możliwości, że proces ewolucji może być kierowany przez inteligentny projekt".^[3]

Najbardziej znaną wersję argumentu z projektu rozwinął angielski teolog William Paley (1743-1805), który w książce "Natural Theology" zaproponował swoją "tezę o zegarmistrzu". Paley dowodził, że jeśli ktoś przechodzący przez wrzosowisko ujrzy tam kamień, może racjonalnie wyjaśnić jego obecność naturalnymi przyczynami. Jednak gdy zobaczy zegarek i stwierdzi, że "jego różne części są dopasowane i celowo złożone", jedyną sensowną konkluzją przechodnia będzie ta, że zegarek ten został zaprojektowany^[4]. Paley argumentował, że ten sam wniosek możemy per analogiam wyciągnąć obserwując wiele naturalnych obiektów, takich jak oko. Podobnie jak w zegarku, gdzie liczne części są precyzyjnie dopasowane i współdziałają w określonym celu (wskazywania czasu), tak i w oku wszystkie części precyzyjnie współgrają w celu osiągnięcia właściwego celu – widzenia. Tak więc zarówno w przypadku zegarka, jak i oka dostrzec możemy cechy świadczące o tym, że powstały one w wyniku rozumnego projektu.

Choć intuicyjna argumentacja Paleya przez dłuższy czas wywierała duży wpływ na wielu myślicieli, Paley nigdy nie sformułował precyzyjnych standardów wykrywania projektu w naturze. On i inni "teologowie przyrody" próbowali znaleźć w przyrodzie fakty wskazujące na istnienie mądrego i życzliwego Boga jako argumenty apologetyczne.

Darwin w młodości był zafascynowany poglądami Paleya. Nie myślę – pisał Darwin – bym kiedykolwiek wielbił jakąś książkę bardziej niż "Natural Theology" Paleya ^[5]. Z czasem jednak Darwin opracował własne wyjaśnienie pochodzenia na pozór celowo zaprojektowanych struktur – dobór naturalny, odwołujące się wyłącznie do mechanizmów przyrodniczych. Zamiast zaś odwiecznego ładu przyrody wskazującego na dobroć Stwórcy, jaki widzieli wokół siebie wcześniejsi naturaliści, Darwin zwrócił uwagę na niedoskonałość i brutalność natury ("walkę o byt").

Tryumf w myśli biologicznej darwinizmu i neodarwinizmu na przełomie XIX i XX wieku oznaczał usunięcie z biologii koncepcji odwołujących się do celowości i planu w przyrodzie. Ogromna większość społeczności naukowej stoi odtąd na stanowisku, że wszystkie cechy świata ożywionego, które wcześniej przypisywano działaniu inteligencji, da się wyjaśnić przez odwołanie się do teorii ewolucji.

Prekursorem współczesnego nurtu ID był chemik i filozof Michael Polanyi. W 1967 roku argumentował on, że "maszyny są nieredukowalne do fizyki i chemii", oraz że "mechanistyczne struktury organizmów żywych również wydają się nieredukowalne". Praca Polanyiego wywarła wpływ na książkę z 1984 roku autorstwa chemika Charlesa Thaxtona, inżyniera Waltera Bradleya i geochemika Rogera Olsena, w której argumentowali, że sama materia i energia mogą tworzyć coś tylko w ograniczonym stopniu i że pewne rzeczy mogą zostać „utworzone wyłącznie przy pomocy «gruntownej interwencji informacyjnej» ^[6]

Inną wersją teorii inteligentnego projektu uważa się ukazanie się w 1991 r. książki "ojca chrzestnego" tego ruchu, prawnika Phillipa E. Johnsona Darwin on Trial ^[7], w której powtórzył on większość kreacjonistycznych zarzutów przeciwko teorii ewolucji, oskarżając ją też o to, że jest przyczyną szerzącego się współcześnie zła społecznego.

Głównym ośrodkiem propagującym ID jest Discovery Institute w Seattle w stanie Waszyngton – prywatna organizacja deklarująca promowanie konserwatywnych idei. Wokół tej instytucji powoli, ale systematycznie zaczęła gromadzić się niewielka grupa teologów, filozofów i naukowców różnych specjalności twierdzących, że najnowsze odkrycia z dziedziny fizyki, kosmologii, genetyki, biochemii podważają neodarwinizm. Ich zdaniem odkrycia te wskazują, że najlepszym wyjaśnieniem niektórych zjawisk w naturze jest projekt, a nie bezcelowe ewolucyjne procesy.

[edytuj] Podstawowe koncepcje

[edytuj] Wykrywanie projektu

"Inteligentny projekt to badanie wzorców w naturze, dla których istnienia najlepszym wyjaśnieniem jest takie, że powstały one w rezultacie rozumnego działania" – William Dembski.

Zwolennicy ID twierdzą iż wykrywanie działania inteligentnego czynnika jest rozpowszechnione w nauce i podają jako przykłady:

• Detektywistykę i kryminalistykę, gdzie czasem rozstrzyga się czy w jakieś zdarzenie lub wypadek zaangażowany był rozumny czynnik. Wnioskowanie o projekcie stosują je także biura praw autorskich i biura patentowe, gdy identyfikują kradzież własności intelektualnej; również towarzystwa ubezpieczeniowe, gdy zabezpieczają się przed oszustwem; sceptycy demaskujący zjawiska paranormalne; uczeni demaskujące oszustwa naukowe itd.
• Archeologię, gdzie czasem rozstrzyga się, czy jakiś artefakt (np. grot strzały lub piramida) jest pochodzenia naturalnego, czy też powstał on w wyniku świadomego działania ludzi, to jest ma sztuczne pochodzenie. We wszystkich powyższych przypadkach jednak dysponujemy empirycznymi kryteriami – wzorcami mikrośladów pozostawionych przez obróbkę narzędzia (np. w ramach archeologii eksperymentalnej) i powstałych na kamieniach rozłupanych w wyniku procesów naturalnych. Dopiero to pozwala rozstrzygnąć, czy mamy do czynienia z wytworem świadomej obróbki. Wnioskowanie "zdroworozsądkowe" (podobne do proponowanego przez ID, a więc bez niewątpliwego wzorca porównawczego), prowadzi często laików do fałszywego rozpoznania "wytworów człowieka" w śladach działania zwierząt (żeremia i tamy bobrów, altannki altanników) oraz procesów nieożywionych (kuliste konkrecje interpretowane jako kule armatnie, naturalne formacje skalne jako ruiny, itp.).
• Kryptologię, gdzie czasem analizuje się, czy jakiś sygnał mógł zostać inteligentnie zakodowany – dobrym przykładem takiego podejścia jest działalność SETI.

[edytuj] Nieredukowalna złożoność

Idea spopularyzowana przez Michaela Behe w odniesieniu do systemów biochemicznych w komórce. Według Behe nie mogły one powstać w wyniku gradualistycznej ewolucji; brak któregokolwiek elementu powoduje utratę funkcjonalności systemu, są zatem nieredukowalnie złożone. Świadczy to wg Behe o ich zaprojektowaniu.

[edytuj] Wyspecyfikowana złożoność

Pojęcie wprowadzone przez Williama Dembskiego jako określenie zjawisk, obiektów o których możemy jego zdaniem wnioskować że są efektem inteligentnych działań.

[edytuj] Precyzyjne dostrojenie Wszechświata

W astrofizyce wiele fundamentalnych stałych przyrody – od poziomów energetycznych w atomie węgla do tempa rozszerzania się wszechświata i jego czterowymiarowości, jest dokładnie takich, że na Ziemi może istnieć życie w takiej postaci jakie je znamy. Jeśli którakolwiek z nich byłaby nieco inna, życie oparte na związkach węgla nie miałoby szansy powstać. Sugeruje to działanie, jak to określił astrofizyk i noblista Fred Hoyle, "superintelektu".

[edytuj] Kosmologia

Obecnie uznawana w kosmologii teoria Wielkiego Wybuchu mówi, że Wszechświat miał swój początek w określonym momencie w przeciwieństwie do dawniejszego poglądu o wiecznym (stacjonarnym) istnieniu kosmosu. Na gruncie naukowym nie ma obecnie sensu pytanie "co było przed". Dokładniej, znaczy to, że obowiązująca teoria przewiduje swoją bezzasadność w tzw. początkowej osobliwości. Co więcej, według prac S. Hawkinga i R. Penrose'a przy bardzo ogólnych założeniach początkowa osobliwość jest nie do uniknięcia w tej teorii. Filozofowie przyrody wyciągają stąd różnorodne wnioski natury światopoglądowej, w tym także pewne uzasadnienia teorii inteligentnego projektu.

Należy jednak równocześnie zauważyć, że w samej fizyce (kosmologii) istnieje wiele – obecnie konkurujących i niezweryfikowanych eksperymentalnie – podejść teoretycznych do problemu początku Wszechświata. Najbardziej znane pochodzi z prac samego Hawkinga i zostało spopularyzowane w jego książce Krótka historia czasu. Paradoksalnie Hawking rozwija model konkurencyjny wobec tego co sam wcześniej dowiódł, również dlatego że jest on wolny od filozoficznych implikacji wyciąganych ze standardowej teorii. Według niego wnioski te wykorzystując pojęcie "początku" zbyt angażują rolę Stwórcy.

[edytuj] Proces w Dover

Ważnym wydarzeniem w historii ruchu ID był proces i wyrok w sądzie okręgowym w Dover w stanie Pensylwania (Kitzmiller v. Dover). 19 października 2004 roku Rada Szkolna okręgu Dover zadecydowała, że w podręcznikach do biologii dla uczniów, którzy uczą się teorii ewolucji należy zamieścić następującą informację:

Standardy szkolne stanu Pennsylwania wymagają od uczniów poznania Darwinowskiej teorii ewolucji, tak by w końcu zdali oni standardowy test, którego częścią jest wiedza o ewolucjonizmie.

Ponieważ teoria Darwina jest teorią, jest ona stale sprawdzana w miarę odkrywania nowych faktów. Teoria ta nie jest faktem. Istnieją w niej luki niewypełnione żadnymi faktami empirycznymi. Teorię naukową definiuje się jako dobrze sprawdzone wyjaśnienie, unifikujące szeroki zakres obserwacji.

Odmiennym od Darwinowskiego ujęciem jest teoria inteligentnego projektu. Jeśli uczniowie będą zainteresowani szczegółami teorii inteligentnego projektu, mogą sięgnąć do podręcznika Of Pandas and People.

Uczniów zachęca się, by z otwartym umysłem podchodzili do każdej teorii. Sprawę pochodzenia życia szkoła pozostawia samym studentom i ich rodzinom. Ponieważ w okręgu szkolnym obowiązują określone standardy, instrukcje dydaktyczne mają na celu przygotowanie uczniów do zdobycia przez nich pozytywnych ocen.

Należy zwrócić uwagę na sugerowanie uczniom, że teoria inteligentnego projektu jest teorią naukową (a nie hipotezą) w sposób równy darwinowskiej teorii ewolucji.

Decyzja ta, zezwalająca na wzmiankowanie o teorii inteligentnego projektu w podręcznikach, została zaskarżona przez rodziców 11 uczniów do sądu z uzasadnieniem, że informacje te są niezgodne z amerykańską konstytucją – a dokładniej z pierwszą poprawką do konstytucji – zakazującą popierania religii przez państwo. Szkoły prywatne są zwolnione z tego ograniczenia i wiele z nich wprowadziło ID do swoich programów nauczania.

Stronę skarżącą reprezentowały American Civil Liberties Union (ACLU) oraz Americans United for Separation of Church and State. Obronę reprezentował Thomas More Law Center. Preludium do procesu było oświadczenie podpisane przez 72 laureatów nagrody Nobla z różnych dziedzin, w którym sprzeciwili się oni wzmiankowaniu o teorii inteligentnego projektu w szkolnych wytycznych obowiązujących w publicznym szkolnictwie. Nobliści zdefiniowali swoje rozumienie teorii ewolucji i teorii inteligentnego projektu:

Ewolucja, logicznie wywiedziona z potwierdzonych empirycznie świadectw, jest rozumiana jako rezultat niekierowanego, niezaplanowanego procesu przypadkowej zmienności i doboru naturalnego. Jako podstawa współczesnej biologii jej niezbędna rola została dodatkowo potwierdzona przez możliwość badania DNA. W przeciwieństwie do niej, teoria inteligentnego projektu jest zasadniczo nienaukowa; nie może być ona testowana jako teoria naukowa, ponieważ jej centralna konkluzja bazuje na wierze w interwencje nadprzyrodzonego czynnika.

Istnieją różnice pomiędzy naukowym i religijnym światopoglądem i tej różnicy zacierać nie można. Nie ma również potrzeby wywoływania konfliktu pomiędzy teorią ewolucji a religijną wiarą. Nauka i wiara nie wykluczają się wzajemnie i nie powinny sobie wzajemnie zagrażać.

Podczas procesu kluczowym świadkiem obrony był czołowy przedstawiciel ID, Micheal Behe. Podczas przesłuchania Behe przyznał pod przysięgą, że nie istnieją żadne artykuły naukowe opublikowane w recenzowanych czasopismach naukowych popierające ID z materiałem dowodowym w postaci eksperymentów lub obliczeń^[8].

Po kilkumiesięcznym procesie, 20 grudnia 2005 roku sąd wydał wyrok, w którym uznał racje oskarżenia. W obszernym uzasadnieniu sąd stwierdził m.in.:

Z następujących powodów wnioskujemy, że religijna natura ID może być z łatwością zauważona przez obiektywnego obserwatora, czy to dorosłego czy dziecka.[...]

Znaczącym aspektem ruchu ID jest – pomimo protestów obrony – opisanie ID jako argumentu religijnego. Pisane w tym duchu publikacje czołowych zwolenników ID pokazują, że projektantem postulowanym w ich argumentacji jest chrześcijański Bóg.

W związku z religijną naturą ruchu ID, w opinii sądu nie może on być częścią nauki:

[…] stwierdzamy, że chociaż argumenty wysuwane przez ID mogą być prawdziwe – sąd w tej sprawie nie zajmuje stanowiska – ID nie jest nauką. ID zawodzi na trzech różnych poziomach, z których każdy jest wystarczający do wykluczenia ID jako nauki. Po pierwsze, ID narusza wielowiekowe fundamenty nauki przez odwołanie się i dopuszczenie możliwości nadprzyrodzonych uwarunkowań. Po drugie, centralny dla tego ruchu argument z nieredukowalnej złożoności wyraża ten sam wadliwy i nielogiczny dualizm, który wykluczył naukowy kreacjonizm w 1980 roku, i po trzecie, negatywne ataki na teorię ewolucji zostały odparte przez naukową społeczność.

Sąd uznał także, że jedynym miejscem na dyskutowanie teorii inteligentnego projektu są lekcje nauk społecznych, a nie przyrodniczych.

[edytuj] ID a biologia

Zwolennicy teorii projektu nie ograniczają się tylko do biologii. Ich zdaniem przez ostatnie dekady wzrastająca ilość dowodów z różnych dziedzin nauki sugeruje potrzebę nowych wyjaśnień i perspektyw. Ich tezy nie wydają się tak kontrowersyjne w ramach nauk pochodnych współczesnej fizyki, bowiem wielu wierzących fizyków zgadza się że filozoficzne wnioski płynące z tej dziedziny mogą stanowić pewne wsparcie dla ich teizmu. Przykładowo precyzyjne dostrojenie lub matematyczność świata mogą być widziane jako świadectwa Projektanta.

Jednak najbardziej kontrowersyjną tezą, jaką stawiają zwolennicy teorii projektu, jest ta o rozumnym projekcie żywych istot. Ich zdaniem istnienie w przyrodzie złożonych, wyrafinowanych molekularnych maszyn oraz systemów kodowania, transmitowania i dekodowania informacji przemawia za ID.

Na polu nauk biologicznych centralne twierdzenie teorii inteligentnego projektu jest analogiczne do ogólnej definicji tej teorii:

• Stosując naukowe kryteria można na bazie empirycznego badania rozpoznać cechy powstałe w wyniku rozumnego działania i odróżnić je od cech powstałych w wyniku działania procesów naturalistycznych, bezrozumnych;
• Zastosowanie kryteriów rozpoznawania i analizy projektu na polu biologii pozwala wnioskować, że najlepszym i najbardziej racjonalnym wyjaśnieniem powstania większości biologicznych systemów jest rozumny projekt:

"Odwołanie się do inteligentnych przyczyn jest konieczne do prawidłowego wyjaśnienia złożoności i bogactwa informacji obserwowanych w biologicznych układach, które są dostępne empirycznemu badaniu". ^[9]

John Bracht, proponent ID, inżynier z New Mexico Tech i biolog komórkowy na University of California tak to określa:

"Moje biologiczne studia obszernie pokazują, że biologiczna funkcjonalność jest znacznie bardziej złożona i precyzyjna niż to wcześniej zakładaliśmy. W moim rozumieniu, biologiczna rzeczywistość jest naprawdę domeną inżynierii, gdzie precyzja biofunkcjonalności jest ekstremalna, gdzie prawie zawsze molekularne interakcje są niezwykle precyzyjne i dokładnie kontrolowane. Biologia molekularna przypomina bardziej wycinarkę puzzli, gdzie każda część musi dokładnie pasować do innych części dookoła".^[10]

Szczególną uwagę zwolennicy ID poświęcają zjawisku biologicznej konwergencji – niezależnemu powstawaniu podobnych struktur u niespokrewnionych organizmów, widząc w niej ścisłą analogię do inżynieryjnej myśli technicznej.

O analogiach pomiędzy molekularnymi maszynami a wytworami ludzkiej technologii otwarcie mówią także biologowie ewolucyjni. Przykładowo w grudniu 2003 r., naukowe czasopismo "BioEssays", opublikowało specjalne wydanie dotyczące "maszyn molekularnych". We wprowadzeniu do niego Adam Wilkins, redaktor "BioEssays", wyjaśnia:

"Artykuły w tym wydaniu ukazują pewne uderzające podobieństwa pomiędzy sztucznymi a biologicznymi/molekularnymi maszynami. Przede wszystkim maszyny molekularne, tak jak maszyny wytwarzane przez człowieka, spełniają dokładnie określone funkcje. Po drugie, makromolekularne maszyny składają się z wielu części, oddziałujących ze sobą w odrębny i precyzyjny sposób. Po trzecie, wiele z tych maszyn posiada części, które mogą być użyte w innych molekularnych maszynach (przynajmniej z niewielkimi modyfikacjami), co jest porównywalne z wymienialnymi częściami w sztucznych maszynach. W końcu, co najważniejsze, posiadają one podstawową cechę maszyn: zamieniają energię w jakąś formę 'pracy'".^[11]

Ewolucjonistów od zwolenników ID różni to, że ci pierwsi twierdzą, że – choć molekularne maszyny spełniają kryteria maszyn projektowanych przez człowieka – ich "projektantem" są naturalistyczne procesy bazujące na przypadkowych mutacjach i selekcji. Znany biolog ewolucyjny Richard Dawkins stwierdził, że: "Biologia zajmuje się obiektami złożonymi, tworzącymi wrażenie celowego zamysłu" ^[12]

Zwolennicy ID u są natomiast przekonani, że układy biologiczne nie tylko "wydają się być zaprojektowane", ale że są rzeczywiście zaprojektowane.

Zdaniem zwolenników ID, im więcej wiemy o żywych organizmach, tym bardziej wyglądają one na powstałe w wyniku projektu niż na wynik działania bezcelowych procesów.

Teoria inteligentnego projektu jako zasadę regulatywną dla zrozumienia systemów biologicznych przyjmuje inżynieryzm metodologiczny. Zgodnie z tą zasadą, systemy biologiczne należy pojmować jako systemy inżynierskie. W rezultacie w ich powstanie, budowę, funkcjonowanie, uszkodzenie, zużycie, naprawę i – przede wszystkim – historię przekształceń (zarówno zaprojektowanych, jak i przypadkowych) należy rozpatrywać w kategoriach inżynierskich. W badaniach tych wdrażają oni także na polu biologii znaną z technologii teorię informacji.

Program badawczy ID ma polegać na badaniu i zakłócaniu pojedynczych systemów biologicznych w celu określenia, w jakim stopniu mogą one ewoluować – przy udziale i bez udziału inteligencji. Postulowane przez autorów z kręgu ID ograniczenia zdolności do ewoluowania na drodze mechanizmów naturalistycznych stanowią, zdaniem zwolenników intelligent design, świadectwo na rzecz hipotezy projektu.

Jeśli jednak – jak argumentują teoretycy ID – stopniowe wieloskalowe ewolucyjne transformacje nigdy w historii życia nie miały miejsca, to jakimi drogami powstawały formy biologiczne w całej swojej różnorodności i złożoności? Otóż istnieją dokładnie cztery możliwości:

• Emergencja niebiogeniczna. Organizmy powstają przy braku bezpośredniego oddziaływania przyczynowego innych organizmów. Zamiast sytuacji, w której życie rodzi życie, mamy tu sytuację, w której życie zradza się z czegoś nieożywionego.
• Transmutacja rozrodcza. Organizmy rozmnażają się, wydając potomstwo ogromnie różniące się od nich samych.
• Reinwencja biogeniczna. Na organizmach w trakcie ich życia dokonuje się reinwencja. W jednej chwili mają pewien zestaw cech morfologicznych, genetycznych i molekularnych, a za jakiś czas ogromnie odmienny zestaw takich cech.
• Reorganizacja symbiogeniczna. Organizmy powstają, gdy różne organizmy różnych gatunków łączą się i reorganizują ze sobą, tworząc nowy organizm.

Zdaniem zwolenników ID żadna z tych możliwości nie jest niedorzeczna. Nawet nauka głównego nurtu uznaje, że emergencja niebiogeniczna musiała nastąpić co najmniej raz, mianowicie przy powstaniu życia. Nabycie organelli komórkowych w drodze symbiozy stanowi główny przedmiot badań biologa ewolucyjnego Lynn Margulis i jest to hipoteza zaakceptowana przez neo-darwinizm. Idea reinwencji biologicznej (organizmy zmieniają się w trakcie swojego życia) również nie wydaje się taka niedorzeczna, jeśli rozważyć cykle życiowe niektórych organizmów, które w różnych etapach swojego rozwoju są zupełnie nie do rozpoznania – np. metamorfoza ważki, motyla lub – co jeszcze wyraźniejsze – różne etapy rozwoju motylicy wątrobowej. W końcu "transmutacja rozrodcza" to nic innego jak znane ze standardowej biologii ewolucyjnej powstawanie ewolucyjnych nowości w wyniku makromutacji skutkujących dużymi zmianami fenotypów.

[edytuj] ID a ewolucjonizm

Czy teoria projektu wyklucza teorię biologicznej ewolucji? To zależy jak rozumieć termin "ewolucja". Jeśli tylko po prostu jako "zmiany w miarę upływu czasu" lub jako zmiany częstości alleli, to nie ma sprzeczności pomiędzy ID a teorią ewolucji. Co więcej, wielu przedstawicieli ID – w przeciwieństwie do klasycznego kreacjonizmu – akceptuje również koncepcję wspólnego pochodzenia.

Jeśli jednak teorię ewolucji rozumieć, tak jak to robi neodarwinizm, czyli jako niekierowany jakąkolwiek inteligencją, bezcelowy proces bazujący na przypadkowych mutacjach i doborze naturalnym, to teoria projektu zdecydowanie wyklucza taką wizję ewolucji. Zdaniem zwolenników ID, choć neodarwinistyczne mechanizmy są właściwe do opisu małoskalowych zmian w organizmach, to kompletnie zawodzą przy większych strukturalnych i funkcjonalnych transformacjach.

[edytuj] ID a kreacjonizm

Czołowi przedstawiciele ID w publicznych wypowiedziach często zaprzeczają, jakoby ID była formą kreacjonizmu starej Ziemi. W ich opinii potocznie rozumiany kreacjonizm zawsze odwołuje się do pewnej interpretacji Biblii i próby pogodzenia jej opisu z naukami przyrodniczymi. Przedstawiciele ID chcą odwoływać się i badać tylko empiryczne świadectwo, bez odnoszenia się do religijnych źródeł. Analogiczne rozróżnienie (między "kreacjonizmem naukowym" a "kreacjonizmem biblijnym") starali się wprowadzić klasyczni kreacjoniści.

Występuje jednak związek zwolenników ID z ich poglądami teistycznymi; w pionierskim podręczniku szkolnym, który spopularyzował samo pojęcie ID ("Of Pandas and People") i który jest popierany przez ruch ID (m.in. chciano go wprowadzić do szkół w Dover), dopiero w jednej z ostatnich redakcji, po porażce sądowej kreacjonizmu w sprawie Edwards vs Aguillard w 1987 r. zastąpiono (w 250 miejscach) pojęcia "stworzenie" i "Stwórca" pojęciami "inteligentny projekt" i "inteligentny projektant". Autorami podręcznika są Percival Davis (który w wywiadzie dla "Wall Street Journal" w 1994 r. określił swoje motywy jako religijne) i znany kreacjonista Dean Kenyon. Także inni czołowi zwolennicy ID – zwłaszcza zwracając się do sympatyków – nie kryli swych kreacjonistycznych sympatii. Lektura książek propagujących ID pozwala zresztą bez trudu zauważyć zestaw klasycznych kreacjonistycznych argumentów przeciw ewolucji. Dystansowanie się od kreacjonizmu i naukowa otoczka ID są – jak potwierdziło orzeczenie sądu w Dover – tylko pozorami, mającymi na celu zamaskowanie religijnych korzeni ruchu, zgodnie z wytycznymi strategii klina – dlatego w krytycznej analizie tego ruchu został on nazwany "koniem trojańskim kreacjonizmu". ^[13]

[edytuj] ID a teistyczny ewolucjonizm

Teoria inteligentnego projektu jest sprzeczna z teistycznym ewolucjonizmem, czyli poglądem, że Bóg sterował procesem ewolucji. Może wydawać się zaskakujące, że te ujęcia się wykluczają, ale teoria inteligentnego projektu zakłada, że struktury uformowane inteligentnie da się naukowymi metodami wykrywać, podczas gdy teistyczny ewolucjonizm twierdzi, że Boże sterowanie procesem ewolucji jest nieodróżnialne od mechanizmów naturalistycznych.

[edytuj] Spór o naukowość ID

Większość naukowej wspólnoty zgadza się, że teoria inteligentnego projektu jest formą staroziemskiego kreacjonizmu progresywnego, a więc nie jest to teoria naukowa i w nauce nie powinno być dla niej miejsca. Takie jest jednoznaczne stanowisko National Center for Science Education – czołowej amerykańskiej organizacji broniącej nauczania teorii ewolucji w publicznym szkolnictwie i American Association for the Advancement of Science. Zdaniem wymienionych organizacji teoria inteligentnego projektu to po prostu "stare wino kreacjonizmu podane w nowej butelce". I jako taka dziedziczy wszystkie wady kreacjonizmu, w tym jego nienaukowość. Teoria inteligentnego projektu jest uważana za pseudonaukę z następujących powodów:

• brak propozycji metod naukowego weryfikowania pozytywnych twierdzeń ID. Testowanie twierdzeń negatywnych 'udowodnij, że nie istnieje żaden nieredukowalnie złożony system (NZS) w przyrodzie' jest niemożliwe a priori. Proponowane eksperymenty w istocie mają testować teorię ewolucji (postulat Behe, aby sprawdzić (nie)możliwość wyewoluowania witki bakteryjnej) i nie są w stanie obalić ID. Rozumowanie 'OK, udowodniłeś ewolucyjne pochodzenie A, za to B dalej jest nieredukowalnie złożone, o ile nie udowodnisz inaczej. OK, udowodniłeś ewolucyjne pochodzenie B za to C...'
• arbitralność nieredukowalnie złożonych systemów: wybitnie złożony cykl Krebsa nie jest NZS, o większości innych systemów ID się nie wypowiada
• argumentacja odwołująca się do luk w naturalistycznych teoriach rozwoju kosmosu czy ewolucji i "argumenty z niewiedzy" będące wersją znanego argumentu "Boga-zapchajdziury" – (ang. God of the gaps) tam gdzie jeszcze nie wiemy, jak ewolucyjnie powstawał taki system, tam zwolennicy ID widzą projekt. Takie podejście hamuje rozwój nauki.
• większość naukowców twierdzi, że to co jeszcze niewyjaśnione nie jest tym samym co niewyjaśnialne w ogóle, i że odpowiedź "jeszcze nie wiemy" jest znacznie lepszym podejściem niż przywoływanie nadprzyrodzonych sił, które leżą poza obszarem zainteresowania nauki.
• brak wiarygodnych naukowych świadectw na poparcie swoich twierdzeń o inteligentnym projekcie żywych organizmów.
• ID łamie zasadę metodologicznego naturalizmu nauk przyrodniczych. Zasada ta postuluje, że w naturze poszukuje się przyczyn naturalnych zjawisk. Powoływanie się na rozumne interwencje w świat natury jest zaprzeczeniem tej zasady, teoria projektu nie ma więc miejsca na gruncie nauki.

Zwolennicy teorii inteligentnego projektu na te zarzuty odpowiadają następująco:

• Powszechnie powtarzane twierdzenia ewolucyjnych naukowców o tym, że żywe struktury nie były rozumnie zaprojektowane są właśnie świadectwem testowalności teorii projektu. Skoro na gruncie nauki dało się stwierdzić, że – zdaniem ewolucjonistów – żywe układy nie były rozumnie zaprojektowane, to tym samym falsyfikuje się twierdzenia teorii projektu. A skoro da się je falsyfikować, to tym samym są one testowalne i naukowe. Nie można jednocześnie twierdzić, że ID jest nienaukowy (a więc niefalsyfikowalny) i sfalsyfikowany przez naukę. Jeśli jest sfalsyfikowany, to tym samym teoria projektu była i jest naukowa.

(Argumentacja ta pomija istotę zarzutów o nienaukowość: w nauce sfalsyfikowanie przewidywań teorii – np. metody identyfikacji struktur nieredukowalnie złożonych – prowadzi do odrzucenia teorii; w pseudonauce – do wskazania kolejnego jeszcze nie sfalsyfikowanego przykładu. Gdyby argument ID był słuszny, nauką byłaby również ufologia – wykazanie, że kolejne zdjęcie UFO jest fałszywe, dowodzi falsyfikowalności, a więc naukowości tej dziedziny. ID stawia (rzadko) falsyfikowalne tezy, ale nie przejmuje się ich falsyfikacją).

• odwoływanie się do inteligentnego projektu nie musi hamować rozwoju nauki, można bowiem zarówno nadal szukać naturalnych rozwiązań jak i czerpać inspirację do naukowych badań w obszarach które wydają się nieobiecujące dla ewolucyjnego podejścia. Np. 'organ szczątkowy' z punktu widzenia teorii inteligentnego projektu jest jedynie wyrazem braku wiedzy o jego roli i skłania do poszukiwania jego funkcji.
• wniosek o projekcie nie wynika z braku wiedzy, ale właśnie z jej posiadania. Podobnie jak jesteśmy w stanie odróżnić, czy np. samolot lub komputer są tworami rozumnych ludzi, czy też powstały w wyniku działania naturalnych procesów, tak jesteśmy w stanie odróżnić, czy biologiczne układy są wynikiem projektu, czy mają naturalistyczne pochodzenie.
• Program badawczy ID nie wykracza poza metodologiczny naturalizm. Odróżnianie struktur powstałych w wyniku rozumnego działania nie musi wiązać się z przywoływaniem jakichkolwiek nadnaturalnych sił. Projekt w przyrodzie (lub jego brak) może być empirycznie testowany na bazie metodologicznego naturalizmu.

(Na razie jednak brak udanych przykładów realizacji tej zapowiedzi – w opinii społeczności naukowej ruch ID nie przedstawił jeszcze poprawnego kryterium wykrywania projektu).

[edytuj] Publiczna debata

[edytuj] Naukowcy kontra zwolennicy ID

Pojawienie się ruchu teorii inteligentnego projektu zostało początkowo zlekceważone przez przedstawicieli nauki. Kiedy jednak idee projektu w przyrodzie zaczęły się szybko popularyzować, naukowe środowiska przystąpiły do przeciwdziałania. Rozwijały się debaty i polemiki, niektóre książki przedstawicieli ID zostały krytycznie zrecenzowane w naukowych periodykach, w tym w "Nature" i "Science". Jednym z głównych pozanaukowych zarzutów jest populizm, tj., że zwolennicy ID chcą zdobywać rozgłos i popularność przez wykorzystanie antyewolucyjnych sentymentów wciąż żywych w amerykańskim społeczeństwie. Zamiast próbować rozwijać swoje idee w naukowych, recenzowanych czasopismach, piszą oni przede wszystkim skierowane do laików prace popularnonaukowe. Zdaniem ewolucjonistów świadczy to, że teoria projektu nie jest w stanie wygenerować poważnego naukowego programu.

Zwolennicy ID odpowiadają, że chętnie publikowaliby swoje prace w fachowych periodykach, tylko że dopóki w akademickich środowiskach naturalizm ma status nienaruszalnego dogmatu, tak długo według nich idee teorii projektu będą cenzorowane i usuwane z naukowych pism – nie dlatego że są one merytorycznie błędne, ale dlatego że nie pasują do obowiązującego paradygmatu, są z góry etykietowane jako "antynaukowe" i odrzucane. Taki subiektywny punkt widzenia zwolenników ID jest niezgodny z duchem i zasadą "peer review", a przy tym podważa tezę, że ID chce uprawiać naukę w ramach naturalizmu metodologicznego, a nie filozofię inspirowaną religią. Jak dotąd zresztą, wypowiedzi merytoryczne czołowych zwolenników ID były przez naukowców podważane z powodu błędów faktograficznych, a nie ideowych (np. upadły wszystkie proponowane przez nich przykłady struktur "nieredukowalnie złożonych" – oznacza to, że metoda ich rozpoznawania, którą jakoby dysponuje ID, okazuje się całkowicie nieskuteczna).

Pomimo tego, zwolennikom teorii projektu udało się w ostatnich latach opublikować kilka artykułów w prasie naukowej i książek nawiązujących do ich koncepcji. Patrz biografia ID poniżej.

Niektórzy ewolucyjni biologowie (jak Richard Dawkins) odmawiają w ogóle debat ze zwolennikami teorii projektu. Ich zdaniem takie polemiki tylko uwiarygodniałyby tę teorię na gruncie nauki i dawały jej jakiś kredyt zaufania przez to, że angażują poważnych naukowców.

W 2004 r. Cambridge University Press wydało antalogię pt. "Debating Design: From Darwin to DNA" prezentującą debatę pomiędzy różnymi ujęciami powstania i różnicowania się życia na Ziemi. W pracy tej przedstawione są cztery zasadnicze nurty:

• neodarwinizm,
• hipoteza samoorganizacji,
• teistyczna ewolucja,
• teoria inteligentnego projektu.

Ruch ID nie stroni od przyjmowania pod swoje sztandary sceptycznych wobec neodarwinizmu naukowców, którzy jednak nie są kreacjonistami. Dużym echem odbiło się oświadczenie, jakie w 2001 r. sygnowało ponad 100 naukowców różnych specjalności, o treści:

Jesteśmy sceptyczni wobec twierdzeń o zdolności przypadkowych mutacji i doboru naturalnego do wytworzenia złożoności życia. Dowody popierające darwinizm winny zostać dokładnie sprawdzone.

Od tego czasu ta "lista sceptyków" znacznie się rozrosła: w 2006 r. jest na niej ponad 700 naukowców, w tym ok. 200 biologów ^[14]

[edytuj] Teistyczni uczeni a ID

Większość uczonych odrzuca teorię inteligentnego projektu w postaci postulowanej przez jej zwolenników w naukach biologicznych. Nie oznacza to bynajmniej, że negują oni tym samym wiarę w inteligentną wyższą siłę stwórczą, która kierowała powstawaniem wszechświata. Wielu naukowców, otwarcie wyrażało swoje głębokie przekonanie o istnieniu Stwórcy (osobowego lub bezosobowego), Projektanta świata. Do grona tych badaczy należy zaliczyć również laureatów Nagrody Nobla jak:

• Christian Boehmer Anfinsen^[15] (chemia 1972)
• Werner Arber^[16] (fizjologia i medycyna 1978)
• Derek Barton^[17](chemia 1969)
• Ernst Boris Chain (kreacjonista)^[18](fizjologia i medycyna 1945)
• Albert Einstein (bliski panteizmowi, wyznawał bezosobowego Stwórcę)^[19] [2](fizyka 1921)
• Dennis Gabor^[20](fizyka 1971)
• William Phillips^[21](fizyka 1997)
• Charles Hard Townes^[22] [3](fizyka 1964)

Większość teistycznych uczonych opowiada się za ewolucją teistyczną, będącą częścią ewolucji całego Wszechświata kierowanej przez Stwórcę. Ich poglądy dobrze ilustruje wypowiedź Charlesa Townesa:

"Uważam, że istnieją namacalne dowody inteligentnego projektu, lecz zazwyczaj nie używam tego słowa, gdyż zostało ono skażone. Wierzę, że Bóg tworzył wszechświat na przestrzeni czasu, oraz iż ewolucja jest częścią Boskiego procesu. Twierdzenie jakoby inteligentny projekt dyskredytował ewolucję jest całkowicie szalone."^[23]

Taki pogląd nie jest do końca zbieżny z przekonaniami ruchu ID według którego ingerencje Stwórcy w świat ożywiony są odróżnialne od naturalnych procesów jakie akceptuje ewolucjonizm teistyczny.

[edytuj] Podłoże religijne ruchu ID

Wielu z czołowych proponentów ID nie kryje się ze swoimi przekonaniami religijnymi (większość z nich to ewangeliczni chrześcijanie)^{[potrzebne źródło]}. Mimo to utrzymują oni, iż nie mają one żadnego wpływu na ich poglądy w dziedzinie ID i ewolucji^{[potrzebne źródło]}. Twierdzą, że można badać projekt będąc wolnym od religijnych uprzedzeń; sądzą że istnieje dla projektu solidne świadectwo, które można docenić nawet ewolucyjny biolog. Jako przykład podają biologa molekularnego Michaela Dentona, który nie jest kreacjonistą, ale w książce Evolution: A Theory in Crisis używał podobnej retoryki: "Wnioskowanie o projekcie to czysta indukcja a posteriori, oparta na bezwzględnie konsekwentnym zastosowaniu logiki analogii. Wniosek może mieć religijne konsekwencje, ale sam nie zależy od religijnych założeń". Trzeba jednak podkreślić, że sam Denton wycofał się ze swojej ostrej krytyki wobec teorii ewolucji, choć pozostał nieortodoksyjnym ewolucjonistą.

[edytuj] Opinia publiczna

• USA

Sondaże publikowane przez CBS pokazują, że około 51% Amerykanów wierzy, że Bóg stworzył istoty ludzkie w podobnej do dzisiejszej formie w przeciągu ostatnich 10 tys. lat. Kolejne 30% wyznaje pogląd, że istoty ludzkie rozwinęły się poprzez miliony lat z mniej zaawansowanych form życia, ale Bóg kierował tym procesem. Natomiast stwierdzenie, że istoty ludzkie rozwinęły się poprzez miliony lat z mniej zaawansowanych form życia, ale Bóg nie miał w tym żadnego udziału, akceptuje tylko 15% Amerykanów. ^[24] Preferencja pewnej formy ewolucji względem teorii ID jest natomiast wyraźnie wyższa wśród wykształconych warstw amerykańskiego społeczeństwa (przy równoczesnej sporej akceptacji dla interwencji sił naprzyrodzonych), jak wykazał np. sondaż Pew Resesearch Center z 2005 r.^[25]; osoby z wykształceniem średnim i poniżej preferowały odpowiedź, że życie od początku istniało w obecnej postaci (50%) nad tym, że wyewoluowało (36%); tylko 27% respondentów z pełnym wykształceniem wyższym wierzyło w niezmienność gatunków, a 66% - w ewolucję. Znamienna jest też zależność poglądów na ewolucję od religii: wśród białych ewangelicznych protestantów stałość gatunków wybrało 70%, a ewolucję - 20% (w tym 12% - kierowaną przez Istote Wyższą); wśród białych katolików odpowiednio 31 i 61 (28)%, a wśród osób o laickim światopoglądzie 15 i 71 (10)%. Aprobata dla dla doboru naturalnego jako mechanizmu ewolucji wyniosła od 6% (biali ewangelicy) do 56% (niereligijni). Przeprowadzony w 2005 roku przez Louis Finkelstein Institute for Social and Religious Research wśród amerykańskich lekarzy sondaż ^[26] pokazał, że 63% z nich opowiada się za ewolucją bardziej niż za inteligentnym projektem (jednak tylko 38% za ewolucją naturalną bez interwencji sił nadprzyrodzonych a ok. 60% dopuszcza taką interwencję albo w ewolucję (42%) albo jako bezpośrednie stworzenie (ok. 17%)); sondaż potwierdził bardzo silną zależność opinii w tej sprawie od przekonań religijnych: ewolucję (w tym kierowaną przez Boga) akceptuje 86% lekarzy żydowskich, 61% katolickich, a zaledwie 43% protestanckich; najwyższy odsetek preferencji dla ID wykazali muzułmanie (73%), a dla ewolucji – niewierzący (95%). Ponadto 83% żydowskich i 51% katolickich lekarzy uważa, że "ID to po prostu religijnie inspirowana pseudonauka", natomiast 63% protestanckich sądzi, że "ID jest uprawnioną spekulacją naukową". Wśród naukowców zaś, zwłaszcza biologów, odsetek popierających ID jest znikomy. .

Porównania badań instytutu Gallupa ^[27] wskazują ponadto, że uzyskiwane proporcje odpowiedzi zależą od doboru słów w pytaniu ankietowym, a teoria ewolucji nazwana po imieniu zyskuje mniejsze poparcie niż "pewna forma rozwoju organizmów" (kierowana lub nie). Mianowicie 43% jest skłonnych uznać twierdzenie, że "istoty ludzkie rozwinęły się ze wcześniej istniejących gatunków zwierząt" (przy 48% przeciwnych), podczas gdy na pytanie jawnie nazywające teorie: "Czy powiedzałbyś, że bardziej wierzysz w teorię ewolucji czy kreacjonizmu jako wyjaśnienie pochodzenia człowieka, czy nie jesteś pewien?" wyniki były 28%, 48%, 14% odpowiednio (i 10% "nie wiem").

[edytuj] Szkolnictwo

Zwolennicy ID zgodnie ze 'strategią klina' usiłują zmienić szkolne programy nauczania, aby przedstawiały one zarówno dowody za ewolucjonizmem, jak i przeciw niemu (pro-ID); jest to kontynuacja wcześniejszych kampanii na rzecz "zrównoważonego traktowania" kreacjonizmu i ewolucjonizmu, które zostały udaremnione sądownie w latach 80. XX w. Środkiem do osiągnięcia tego celu jest m.in. organizowanie oddolnych nacisków na organy sprawujące nadzór nad programami nauczania.

• USA

Organy nadzorujące programy publicznego szkolnictwa (ang. Board of Education) w stanie Ohio w lutym 2004 r. zaaprobowały w programie nauczania biologii rozdział zatytułowany "Krytyczne analizy ewolucji". Podobne debaty toczą się w odpowiednich organach w innych amerykańskich stanach, głównie południowych, np. w Georgii, Minnesocie i Missouri. W Teksasie, który jest jednym z największych odbiorców szkolnych podręczników w USA, w wyniku presji zwolenników ID, stanowa Board of Education zażądała od wydawców podręczników skorygowania nieaktulanych danych przedstawianych jako dowody świadczące o prawdziwości teorii ewolucji. Doszło również do manipulowania treścią podręczników tak, by podkreślały hipotetyczność teorii ewolucji.

Po decyzji w procesie w Dover ruch ten został częściowo zastopowany.

[edytuj] Parodie ID

Obecnie przeciwnicy ID oraz równouprawnienia między nią a teorią ewolucji starają się walczyć z nią wykorzystując broń adwersarzy i stosując podobne argumenty dla poparcia tez parodiujących tę teorię, analogicznie – ich zdaniem – uzasadnionych ontologicznie i logicznie, choć trudniejszych do zaakceptowania. Do parodii takich należą:

• teoria inteligentnego spadania (ang. Intelligent Falling Theory) jako alternatywa wobec teorii grawitacji
• Kościół Latającego Potwora Spaghetti (ang. The Church of Flying Spaghetti Monster; Flying Spaghetti Monsterism) – oraz powstała w 2005 r. nowa religia parodiująca religie monoteistyczne i roszcząca równe prawo do nauczania swych prawd w ramach przedstawiania ID w szkołach, jako zawierająca jedną z kilku porównywalnie dobrze i logicznie uzasadnionych odmian kreacjonizmu. Wielu nauczycieli i naukowców z USA, nie zgadzających się z postanowieniami Board of Education dotyczącymi nauczania alternatywy wobec teorii ewolucji, poparło nauczanie wersji z Latającym Potworem Spaghetti jako jednej z równouprawnionych w takich warunkach możliwości. W czerwcu 2005 został wysłany list otwarty do szkół, w których ma zostać wprowadzone nauczanie teorii inteligentnego projektu – w liście tym autorzy domagają się równouprawnienia dla wszystkich odmian kreacjonizmu, w tym także tej w wydaniu Kościoła Latającego Potwora Spagetti.
• projekt Steve w odpowiedzi na szafowanie przez zwolenników ID listami nazwisk naukowców, lekarzy i inżynierów popierających ID środowiska naukowe zebrały listę naukowców popierających teorię ewolucji mających na imię Steve. Lista zawierająca w kwietniu 2006 ponad 700 nazwisk jest dłuższa od list używanych przez zwolenników ID. [4]

[edytuj] Czołowi przedstawiciele

Najbardziej znani przedstawiciele teorii inteligentnego projektu to:

• Michael J. Behe
• William A. Dembski
• Hugh Norman Ross
• Jonathan Wells
• Guillermo Gonzalez

[edytuj] Zobacz też

• Argument teleologiczny
• Optymalizacja
• Funkcjonalizm
• teoria inteligentnego spadania

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Discovery Institute – Center for Science and Culture
• National Center for Science Education (NCSE)
• Serwis Filozoficzny Nauka a Religia

[edytuj] Wybrana bibliobiografia ID

• Wolf-Ekkehard Lönnig, "Dynamic genomes, morphological stasis and the origin of irreducible complexity", (PDF) [w:] Valerio Parisi, Valeria De Fonzo, Filippo Aluffi-Pentini (eds.), Dynamical Genetics, Research Signpost 2004, s. 101-119;
• Stephen C. Meyer, "The origin of biological information and the higher taxonomic categories", (HTML) Proceedings of the Biological Society of Washington, June 2004, vol. 117, No. 2, s. 213-239;
• Michael J. Behe and David W. Snoke, "Simulating evolution by gene duplication of protein features that require multiple amino acid residues", Protein Science, 1 October 2004, vol. 13, No. 10, s. 2651-2664;
• Jonathan Wells, "Do Centrioles Generate a Polar Ejection Force?", (PDF) Rivista di Biologia/Biology Forum 98, 2005, s. 37-62;
• Scott Minnich and Stephen C. Meyer, "Genetic Analysis of Coordinate Flagellar and Type III Regulatory Circuits," (HTML) [w:] M.W. Collins and C.A. Brebbia (eds.), Proceedings of the Second International Conference on Design & Nature, Rhodes Greece, Wessex Institute of Technology Press/Computational Mechanics Publications, 2004;
• Albert Øyvind Voie, "Biological function and the genetic code are interdependent", (HTML) Chaos, Solitons and Fractals 2006, vol. 28, No. 4, s. 1000-1004;
• William A. Dembski, "The Design Inference: Eliminating Chance through Small Probabilities", Cambridge University Press, Cambridge 1998;
• Douglas D. Axe, "Extreme Functional Sensitivity to Conservative Amino Acid Changes on Enzyme Exteriors", Journal of Molecular Biology 2000, vol. 301, No. 3, s. 585-595;
• Wolf-Ekkehard Lönnig and Heinz Saedler, "Chromosome Rearrangements and Transposable Elements", Annual Review of Genetics, December 2002, vol. 36, s. 389-410;
• Michael J. Denton, Craig J. Marshall and Michael Legge, "The Protein Folds as Platonic Forms: New Support for the pre-Darwinian Conception of Evolution by Natural Law", Journal of Theoretical Biology, 7 December 2002, vol. 219, s. 325-342;
• David K.Y. Chiu and Thomas H. Lui, "Integrated Use of Multiple Interdependent Patterns for Biomolecular Sequence Analysis", International Journal of Fuzzy Systems, September 2002, vol. 4, No. 3, s. 766-775;
• Michael J. Denton and Craig J. Marshall, "The Laws of Form Revisited", Nature 22 March 2001, vol. 410, s. 417;
• John A. Davison, "A Prescribed Evolutionary Hypothesis", Rivista di Biologia/Biology Forum 98 (2005), s.155-166.

Przypisy